Bagno Chlebowo – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bagno Chlebowo

Jedna z większych torfianek
rezerwat torfowiskowy
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Mezoregion	Kotlina Gorzowska
Data utworzenia	1959
Akt prawny	M.P. z 1959 r. nr 62, poz. 320
Powierzchnia	4,63 ha
Ochrona	czynna
Położenie na mapie Polski Bagno Chlebowo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Bagno Chlebowo
Położenie na mapie powiatu obornickiego Bagno Chlebowo
Położenie na mapie gminy Ryczywół Bagno Chlebowo
52°43′56,4″N 16°45′05,4″E/52,732333 16,751500
Multimedia w Wikimedia Commons

Rezerwat przyrody Bagno Chlebowo (dawniej: Wielka Płonka^[1]) – torfowiskowy rezerwat przyrody położony w gminie Ryczywół, powiecie obornickim (województwo wielkopolskie). Znajduje się na terenie Puszczy Noteckiej, w pobliżu szosy z Obornik do Wałcza, 10 km na północny zachód od Obornik, po południowej stronie wsi Chlebowo^[2].

Został utworzony w 1959 na powierzchni 4,42 ha^[3] (obecnie podawana wielkość rezerwatu to 4,63 ha^[4]). Przedmiotem ochrony jest torfowisko wysokie o budowie dolinkowo-kępowej z charakterystycznymi zespołami roślin bagiennych^[5]. Łączna powierzchnia całego torfowiska to około 300 ha^[6]. Odwadniane jest przez Kanał Ludomicki^[7].

Obszar rezerwatu podlega ochronie czynnej^[8].

• Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 19 czerwca 1959 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M. P. z 1959 r. Nr 62, poz. 320)^[6]
• Obwieszczenie Woj. Wielkopolskiego z dnia 4 października 2001 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego Nr 123, poz. 2401)
• Zarządzenie Nr 13/11 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 12 kwietnia 2011 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Bagno Chlebowo” (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego Nr 162, poz. 2644)

Pierwsze badania naukowe (florystyczne) na tym obszarze prowadzono w latach 1933 i 1937. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza posiada pojedyncze egzemplarze zielnikowe z tego obszaru z okresu międzywojennego, będące cennym materiałem porównawczym^[9].

Teren ten jest największym torfowiskiem wysokim (typu atlantyckiego) na terenie Wielkopolski, silnie wyeksploatowanym poprzez wydobywanie torfu. Powstał w wyniku zatamowania odpływu wód polodowcowych przez wydmy nawiane od strony południowej. Rezerwat zajmuje jedynie niewielką, środkową część obszaru – nieckowate zagłębienie wypełnione torfiankami, przy czym centralna część kompleksu to martwe torfowisko wysokie^[9]. Całość otaczają wydmy (m.in. Orle i Krzywe Góry^[1]), torfowiska przejściowe, zarośla, łąki, pola uprawne i lasy – bory sosnowe z wrzosowiskami i murawami napiaskowymi. Na terenie rezerwatu i w okolicy wyodrębniono 45 typów zbiorowisk roślinnych (19 z nich jest zagrożonych w skali regionu)^[10].

Opisano tutaj około 350–400 gatunków roślin naczyniowych (5 zagrożonych w Polsce i 29 w Wielkopolsce), 66 gatunków mszaków (11 z nich to torfowcowate - kilka rzadkich w Polsce i Wielkopolsce). 84% stanowią gatunki rodzime^[9]. Liczne stanowiska posiada rosiczka okrągłolistna. Poza tym obficie występują torfowiec kończysty, torfowiec magellański, żurawina błotna, wełnianka pochwowata, wełnianka wąskolistna, bagno zwyczajne, borówka brusznica, wrzos pospolity, modrzewnica zwyczajna i olsza czarna. Fantazyjne kształty przybierają rosnące nad torfiankami brzozy brodawkowate i omszone^{[1][2][5][11]}. Niektóre z roślin ustępują z torfowiska, czego przykładem są m.in.: modrzewnica zwyczajna, bażyna czarna (w 2013 nieliczne żywe pędy), czy borówka bagienna. Gatunki inwazyjne to m.in.: aronia śliwolistna i czeremcha amerykańska^[9].

Na terenie rezerwatu i w okolicy występują m.in.: dzik, sarna, jeleń, bóbr europejski, bocian biały, żuraw, kobuz, głowienka, gągoł, kania ruda, bielik zwyczajny (zalatujący), zaskroniec zwyczajny, żaba jeziorkowa, łątkowate, zalotka większa i lin. Żmija zygzakowata ma tu najliczniejszą populację w Wielkopolsce^[10][12]. Na terenie kompleksu prowadzona jest gospodarka łowiecka i regularnie dokarmia się tutaj zwierzęta^[9].

Teren był eksploatowany gospodarczo (torf) od końca XIX wieku, co spowodowało znaczącą degradację przyrodniczą obszaru, a prace wydobywcze i melioracja nadal częściowo trwają (poza rezerwatem). Skutkiem tych działań jest obniżenie poziomu wód gruntowych. Innymi problemami dotykającymi ten teren są: przenawożenie i zarastanie łąk, penetracja turystyczna (wędkarska), nielegalne wyrzucanie odpadów i transport torfu^[10]. Większość torfianek posiada prywatnych właścicieli^[12].

Bagno Chlebowo i okolice stanowią też specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 o powierzchni 465,3 ha (nr PLH300016)^[10], zatwierdzony 12 grudnia 2008^[13].

Na teren rezerwatu nie prowadzą żadne znakowane szlaki turystyczne. Dojazd samochodem tylko drogami gruntowymi (piaszczystymi) do Chlebowa (np. przez Lipę), a dalej pieszo. Najlepszą porą na odwiedziny jest maj i początek czerwca, kiedy to masowo kwitnie bagno zwyczajne, pokrywając teren białymi kwiatami, co przypomina kobierzec śniegu^[14].

• 
  Jedna z największych torfianek
• 
  Torfianka
• 
  Torf na brzegu torfianki
• 
  Torf
• 
  Zapadlisko torfu
• 
  Droga na terenie bagna
• 
  Prywatne torfianki
• 
  Brzeg jednej z torfianek, kobierzec mchów
• 
  Bagna
• 
  Bagna
• 
  Kobierzec mchów
• 
  Brzozy