Bitwa pod Møn – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bitwa pod Møn
Wojna duńsko-szwedzka (1675–1679)
Ilustracja
Niels Juel
Czas

1677

Miejsce

rejon wyspy Møn

Terytorium

Morze Bałtyckie

Wynik

Zwycięstwo floty duńskiej

Strony konfliktu
Szwecja Dania
Dowódcy
Erik Carlsson Sjöblad Niels Juel
Siły
3 okręty liniowe, 6 uzbrojonych statków, mniejsze jednostki 9 okrętów liniowych, mniejsze jednostki
Straty
1 okręt zatopiony, 6 zdobytych bez strat w okrętach
Położenie na mapie Morza Bałtyckiego
Mapa konturowa Morza Bałtyckiego, blisko dolnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
54°26′15,58″N 11°11′42,94″E/54,437660 11,195260

Bitwa pod Møn – starcie zbrojne, które miało miejsce w dniach 31 maja – 1 czerwca 1677 roku, podczas wojny skańskiej. Zdecydowane zwycięstwo floty duńskiej adm. Juela nad eskadrą szwedzką adm. Sjöblada.

Przed bitwą

[edytuj | edytuj kod]

Szwedzi, chcąc rozstrzygnąć kampanię morską przed przybyciem floty holenderskiej, sojusznika Duńczyków, rozpoczęli działania, wysyłając w maju z Göteborgu eskadrę adm. Erika Sjöblada (trzy okręty liniowe i 6 uzbrojonych statków), który miał dokonać ataków dywersyjnych na wybrzeżach duńskich w Kattegacie[1], a następnie przeprowadzić swoje okręty do Sztokholmu[2].

20 maja Sjöblad przybył do wybrzeży duńskich i posuwał się wolno wzdłuż nich, zatrzymywany przez częste cisze. 30 maja, niedaleko Warnemünde dogoniła go eskadra Nielsa Juela; Juel od kilku dni płynął z Kopenhagi na spotkanie Szwedów, ale i jego spowalniał brak wiatru[2].

Duńczycy mieli przewagę pod każdym względem: 8 okrętów (wobec dwóch szwedzkich) niosło ponad 50 dział, łączna liczba armat floty duńskiej wynosiła 671 wobec 404 szwedzkich, przy czym Szwedzi dysponowali najwyżej dwunastofuntówkami, a okręty duńskie miały także działa 18- i 24-funtowe[2].

31 maja powiał lekki wiatr i Sjöblad rozpoczął odwrót na północny wschód, ścigany przez Duńczyków. Bryza szybko ucichła i obie strony rozpoczęły holowanie okrętów łodziami okrętowymi. Ok. 7 wieczór najszybsze jednostki duńskie otworzyły ogień do pozostających w tyle okrętów szwedzkich; ok. północy pierwszy okręt, „Wrangels Pallats”, poddał się duńskiemu „Enighed”. Walka rozgorzała ponownie ok. 2.30 nad ranem, 1 czerwca. Korzystając z wiatru, Duńczycy doganiali uchodzące jednostki szwedzkie i kolejno je zdobywali. Największy liniowiec szwedzki, „Kalmarkastell” (72 działa), został przed poddaniem tak uszkodzony przez obrońców, że musiał wyrzucić się na brzeg. Ostatecznie Szwedzi stracili 7 okrętów, w tym flagowego „Amaranta”, a pozostałe uległy rozproszeniu. Duńskie straty były minimalne, ale Juel nie był zadowolony z mało agresywnej postawy kilku swoich dowódców i postawił ich przed sądem wojennym, który ukarał ich grzywnami[2].

Skład flot w bitwie pod Møn

[edytuj | edytuj kod]
Eskadra szwedzka[2]
  • „Amarant”, 46 dział (adm. Sjöblad)
  • „Andromeda”, 52 działa
  • „Wrangels Pallats”, 44 działa
  • „Kalmarkastell”, 72 działa
  • „Gustavus”, 48 dział
  • „Rosa”, 46 dział
  • „Hafsfru”, 46 dział
  • „Engel Gabriel”, 32 działa
  • „Grip”, 8 dział
  • 1 brander, 11 mniejszych jednostek
Eskadra duńska[2]
  • „Christianus V”, 86 dział (adm. Juel)
  • „Churprinds”, 74 działa
  • „Gyldenlove”, 56 dział
  • „Enighed”, 62 działa
  • „Christianus IV”, 54 działa
  • „Christiania”, 54 działa
  • „Nelleblad”, 52 działa
  • „Lindorm”, 50 dział
  • „Neptunus”, 42 działa
  • „Christiansand”, 40 dział
  • „Hummer”, 37 dział
  • „Havmand”, 34 działa
  • „Havfru”, 30 dział
  • 2 brandery, galera, galeota, 15 mniejszych jednostek

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Paweł Piotr Wieczorkiewicz: Historia wojen morskich, t.1. Londyn: Wydawnictwo Puls, 1995, s. 179-180. ISBN 1-85917-030-7.
  2. a b c d e f Roger Charles Anderson: Naval Battles in the Baltic 1553-1850. Londyn: C. Gilbert-Wood, 1910, s. 116-117.