Budynek dawnej Komory Wodnej w Warszawie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Budynek dawnej Komory Wodnej
w Warszawie
	nr rej. 547 z 1.07.1965
	; Budynek Komory Wodnej, w tle bloki osiedla Panieńska
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. ks. I.Kłopotowskiego 1/3
Styl architektoniczny	klasycyzm
Architekt	Antonio Corazzi
Rozpoczęcie budowy	1824
Ukończenie budowy	1825
	Położenie na mapie Polski Budynek dawnej Komory Wodnej; w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Budynek dawnej Komory Wodnej; w Warszawie
	Położenie na mapie Warszawy Budynek dawnej Komory Wodnej; w Warszawie
	52°14′56,054″N 21°01′39,950″E/52,248904 21,027764
	Multimedia w Wikimedia Commons

Budynek dawnej Komory Wodnej w Warszawie, także dom Mostowy, dom Pod Kolumnami – zabytkowy budynek znajdujący się w Warszawie w dzielnicy Praga-Północ przy ul. ks. Ignacego Kłopotowskiego 1/3.

Historia

Klasycystyczny budynek został wybudowany w latach 1824–1825 według projektu Antonia Corazziego jako miejsce poboru opłat za przejazd przez most łyżwowy łączący ulice Bednarską i Brukową (obecnie ul. ks. I.Kłopotowskiego) (za jego odpowiednik na lewym brzegu Wisły niesłusznie uważa się budynek łazienek Teodozji Majewskiej przy ul. Bednarskiej 2/4)^[2].

Budynek przestał pełnić swoją pierwotną funkcję w 1864 roku, po oddaniu do użytku stałego mostu Aleksandryjskiego (mostu Kierbedzia)^[3]. W II poł. XIX wieku z powodu złego stanu technicznego przebudowany i podwyższony. Pierwotną formę przywrócono podczas renowacji w latach 1975−1978.

Budynek został uszkodzony w czasie II wojny światowej. W 1945 zajmowali go saperzy radzieccy budujący most wysokowodny^[4]. Po 1945 został odbudowany na siedzibę Biura Turystyki Zagranicznej „Juventur”^[5]. W latach 1964–1967 w sąsiedztwie wzniesiono osiedle Panieńska^[6].

W 1965 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków^[1]. Jest jednym z najstarszych zabytków Pragi^[7]. Obecnie mieści się w nim Urząd Stanu Cywilnego m. st. Warszawy Dzielnicy Praga-Północ^[8].

Opis

Składający się z trzech przęseł ryzalit środkowy rozczłonkowany jest masywnymi filarami, pomiędzy którymi osadzono pary kolumn jońskich wspierających imposty na których rozpięte są arkady. Zwieńczeniem ryzalitu jest trójkątny tympanon w polu którego znajduje się płaskorzeźba dłuta Tomasza Accardiego przedstawiająca Posejdona na rydwanie zaprzężonym w konie o rybich ogonach.

Portyk kryje elewację z drzwiami na osi środkowej flankowanymi trzema osiami okien z każdej strony. Ponad gzymsem w partii wszystkich osi znajdują się płyciny z płaskorzeźbami. Elewacja z wyjątkiem półpiętra ozdobiona jest pasowym boniowaniem. Oba jednokondygnacyjne skrzydła boczne mają liczące po pięć przęseł portyki i zwieńczone są pełnymi attykami.

Na budynku zachowały się tabliczki informujące o rekordowo wysokich stanach Wisły m.in. w latach 1813 i 1844^[4].

Galeria

Komora Wodna (po prawej) na chromolitografii Juliana Ceglińskiego, 1859
Budynek widziany ze skrzyżowania ulic ks. I.Kłopotowskiego i Panieńskiej
Tablice z zaznaczonymi poziomami wody podczas powodzi w latach 1844, 1813 i 1839

Przypisy

↑ ^a ^b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30 czerwca 2022 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 16. [dostęp 2022-07-24].
↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 16.
↑ Dorota Wilkiewicz: Ulice i uliczki naszej Pragi. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Pragi, 1999, s. 50−51. ISBN 83-906889-2-1.
↑ ^a ^b Jerzy Kasprzycki, Marian Stępień: Pożegnania warszawskie. Warszawa: Arkady, 1971, s. 190.
↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 349. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 144–145. ISBN 83-85028-56-0.
↑ Michał Pilich: Warszawska Praga. Przewodnik. Warszawa: Fundacja Centrum Europy, 2005, s. 40. ISBN 83-923305-7-9.
↑ Siedziba USC w Dzielnicy Praga-Północ. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl. [dostęp 2022-07-25].

Bibliografia

Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 349. ISBN 83-01-08836-2.

[NID-1] Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30 czerwca 2022 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 16. [dostęp 2022-07-24].

[2] Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 16.

[3] Dorota Wilkiewicz: Ulice i uliczki naszej Pragi. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Pragi, 1999, s. 50−51. ISBN 83-906889-2-1.

[Kasprzycki190-4] Jerzy Kasprzycki, Marian Stępień: Pożegnania warszawskie. Warszawa: Arkady, 1971, s. 190.

[5] Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 349. ISBN 83-01-08836-2.

[przew-6] Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 144–145. ISBN 83-85028-56-0.

[7] Michał Pilich: Warszawska Praga. Przewodnik. Warszawa: Fundacja Centrum Europy, 2005, s. 40. ISBN 83-923305-7-9.

[8] Siedziba USC w Dzielnicy Praga-Północ. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl. [dostęp 2022-07-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]