Calopterygoidea – Wikipedia, wolna encyklopedia

	Calopterygoidea
	Sélys, 1850
	; Świtezianka dziewica z rodziny Calopterygidae
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	ważki
Podrząd	ważki równoskrzydłe
Nadrodzina	Calopterygoidea
Synonimy
	Normopteroides Sélys, 1840; Calopterygina Sélys, 1860; Caloptera;
	Normopteroides Sélys, 1840; Calopterygina Sélys, 1860; Caloptera;

Calopterygoidea – nadrodzina ważek z podrzędu równoskrzydłych. Należące tu gatunki charakteryzuje gęste użyłkowanie skrzydeł. Obejmuje 19 rodzin i kilkanaście rodzajów o niepewnej pozycji systematycznej. Prawdopodobnie stanowi takson parafiletyczny.

Opis

Należą tu ważki równoskrzydłe średniej wielkości do dużych. Ich szerokie skrzydła mają gęsto siateczkowate użyłkowanie i często posiadają metaliczny połysk. Obecnych jest na nich zwykle pięć lub więcej żyłek antenodalnych, a żyłki postnodalne nie łączą się od spodu z żyłkami poprzecznymi. Komórka dyskoidalna jest kanciasta i długa, zwykle podzielona. Trzecia żyłka wtrącona sektora interradialnego (żyłka IRiii) oraz czwarte odgałęzienie żyłki radialnej (żyłka Riv) biorą swój początek bliżej arculusa niż nodulusa, z którego to wychodzi trzecia odnoga żyłki radialnej (żyłka Riii). Żyłka analna jest od swej nasady oddzielona od krawędzi skrzydła^[1].

Larwy Calopterygoidea mają zwykle głęboko wyciętą wargę dolną, a ich skrzelotchawki rektalne są trójgraniaste lub torebkowate^[1].

Systematyka

Zasięg tego taksonu był różnie definiowany przez różnych autorów^[2]. Bechly (1996) zaliczał tu Calopterygidae, Chlorocyphidae, Dicteriadidae, Euphaeidae, Polythoridae, Amphipterygidae, a także rodzaje Diphlebia, Philoganga, Pseudolestes and Thaumatoneura^[3]^[2]. Steinmann (1997) zaliczał doń rodziny Amphipterygidae, Calopterygidae, Chlorocyphidae, Diphlebiidae, Euphaeidae, Polythoridae, Rimanellidae^[1]. Rehn (2003) zawężał ich znaczenie do rodzin Calopterygidae, Chlorocyphidae, Dicteriadidae, Euphaeidae i Polythoridae^[4]^[2]. Żadna z analiz filogenetycznych nie potwierdziła monofiletyzmu tej grupy i najprawdopodobniej jest to takson parafiletyczny, który w przyszłości może zostać rozbity na więcej nadrodzin^[2].

Dijkstra i współpracownicy na podstawie przeprowadzonych badań filogenetycznych zaproponowali w 2013 następujący podział systematyczny tej "nadrodziny"^[2]:

Amphipterygidae Tillyard, 1917
Argiolestidae Fraser, 1957
Calopterygidae Selys, 1850
Chlorocyphidae Cowley, 1937
Devadattidae Dijkstra
Dicteriadidae Montgomery, 1959
Euphaeidae Yakobson & Bianchi, 1905
Heteragrionidae Rácenis, 1959
Hypolestidae Fraser, 1938
Lestoideidae Munz, 1919
Megapodagrionidae Calvert, 1913
Pentaphlebiidae Novelo-Gutiérrez, 1995
Philogangidae Kennedy, 1920
Philogeniidae Rácenis, 1959
Philosinidae Kennedy, 1925
Polythoridae Munz, 1919
Pseudolestidae Fraser, 1957
Rimanellidae Davies & Tobin, 1984
Thaumatoneuridae Fraser, 1938
Incertae sedis group 1:
- Agriomorpha May, 1933
- Bornargiolestes Kimmins, 1936
- Burmargiolestes Kennedy, 1925
- Rhipidolestes Ris, 1912
Incertae sedis group 2:
- Amanipodagrion Pinhey, 1962
Incertae sedis group 3:
- Dimeragrion Calvert, 1913
- Heteropodagrion Selys, 1885
- Mesagrion Selys, 1885
Incertae sedis group 4:
- Mesopodagrion McLachlan, 1897
Incertae sedis group 5:
- Priscagrion Zhou & Wilson, 2001
- Sinocnemis Wilson & Zhou, 2000
Incertae sedis group 6:
- Protolestes Förster, 1897
Incertae sedis group 7:
- Tatocnemis Kirby, 1889
Incertae sedis group 8:
- Sciotropis Rácenis, 1959

Na podziale tym bazuje system zastosowany w World Odonat List Schorra i Paulsona^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Henrik Steinmann: World Catalogue of Odonata. Vol. I Zygoptera. Maximilian Fischer (red.). Berlin: Walter de Gruyter & Co., 1997, s. 3, seria: Das Tierreich. Teilband 110.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Klaas-Douwe B. Dijkstra, Vincent J. Kalkamn, Rory A. Dow, Frank R. Stokvis, Jan Van Tol. Redefining the damselfly families: a comprehensive molecular phylogeny of Zygoptera (Odonata). „Systematic Entomology”. 39 (1), s. 68–96, 2013. DOI: 10.1111/syen.12035.
↑ G. Bechly. Morphologische untersuchungen am Flügelgeäder der rezenten libellen und deren stammgruppenvertreter (Insecta; Pterygota; Odonata) unter besonderer berücksichtigung der phylogenetischen systematik und des grundplanes der Odonata. „Petalura”. 2, s. 1–402, 1996.
↑ A. C. Rehn. Phylogenetic analysis of higher-level relationships of Odonata. „Systematic Entomology”. 28, s. 181–239, 2003.
↑ Martin Schorr, Dennis Paulson: World Odonata List. University of Puget Sound. [dostęp 2015-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-29)].

[Steinmann-1] Henrik Steinmann: World Catalogue of Odonata. Vol. I Zygoptera. Maximilian Fischer (red.). Berlin: Walter de Gruyter & Co., 1997, s. 3, seria: Das Tierreich. Teilband 110.

[Dijkstraetal-2] Klaas-Douwe B. Dijkstra, Vincent J. Kalkamn, Rory A. Dow, Frank R. Stokvis, Jan Van Tol. Redefining the damselfly families: a comprehensive molecular phylogeny of Zygoptera (Odonata). „Systematic Entomology”. 39 (1), s. 68–96, 2013. DOI: 10.1111/syen.12035.

[Bechly-3] G. Bechly. Morphologische untersuchungen am Flügelgeäder der rezenten libellen und deren stammgruppenvertreter (Insecta; Pterygota; Odonata) unter besonderer berücksichtigung der phylogenetischen systematik und des grundplanes der Odonata. „Petalura”. 2, s. 1–402, 1996.

[Rehn-4] A. C. Rehn. Phylogenetic analysis of higher-level relationships of Odonata. „Systematic Entomology”. 28, s. 181–239, 2003.

[wol-5] Martin Schorr, Dennis Paulson: World Odonata List. University of Puget Sound. [dostęp 2015-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-29)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]