Cetotheriidae – Wikipedia, wolna encyklopedia

Cetotheriidae
Brandt, 1872[1]
Ilustracja
Cetotherium – rekonstrukcja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Infrarząd

walenie

Parvordo

fiszbinowce

Rodzina

Cetotheriidae

Typ nomenklatoryczny

Cetotherium Brandt, 1843

Podrodziny

3 podrodziny (w tym 2 wymarłe) + 6 rodzajów wymarłych o statusie incertae sedis – zobacz opis w tekście

Cetotheriidaerodzina waleni z infrarzędu fiszbinowców (Mysticeti) w obrębie rzędu parzystokopytnych (Atriodactyla). Tradycyjnie klasyfikowano do niej walenie mające fiszbiny, których nie można było zaklasyfikować do żadnej ze współczesnych rodzin. W obecnym rozumieniu grupa ta obejmuje rodzaje Cetotherium, Cephalotropis, Herentalia, Herpetocetus, Joumocetus, Kurdalagonus, Metopocetus, Nannocetus, Pinocetus, Piscobalaena, Vampalus, Zygiocetus i przypuszczalnie Caperea. Są to dość niewielkie walenie, przeważnie o długości 4–6 metrów – największy z nich, walenik mały (Caperea marginata), ma ok. 6,5 m długości[2]. W zapisie kopalnym Cetotheriidae znane są od środkowego miocenu – najstarszym znanym przedstawicielem Cetotheriidae może być Metopocetus, którego skamieniałości pochodzą sprzed 13,6–16 mln lat (albo sprzed 9–10 mln lat – nie ma pewności, z jakiej lokalizacji pochodzą szczątki). Kilka innych rodzajów jest również znanych sprzed ponad 10 mln lat. Cetotheriidae przetrwały do czwartorzędu, na co wskazują pozostałości Herpetocetus odkryte w osadach środkowoplejstoceńskiej formacji Falor w Kalifornii[3]. Analizy kladystyczne przeprowadzone przez Fordyce’a i Marksa (2013, 2015) sugerują, że Cetotheriidae nie są grupą wymarłą, ponieważ należy do niej współczesny gatunek Caperea marginata[4][5]. Zgadzają się z tym również niektórzy inni autorzy[2][6], jednak według Biscontiego (2012) C. marginata nie jest blisko spokrewniony z Cetotheriidae i należy do odrębnej rodziny walenikowatych (Neobalaenidae)[7]. Jeśli faktycznie należy on do Cetotheriidae, rodzina walenikowatych staje się podrodziną Neobalaeninae w obrębie Cetotheriidae[2].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodziny Cetotheriidae zalicza się jedną podrodzinę występującą współcześnie[8][9][10]:

oraz dwie podrodziny wymarłe[10]:

Opisano również rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnej z powyższych podrodzin:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. J.F. von Brandt. Über eine neue Classification der Bartenwale (Balaenoidea) mit Berücksichtigung der untergegangenen Gattungen derselben. „Bulletin de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg”. 17 (2), s. 120, 1872. (niem.). 
  2. a b c Felix G. Marx, Olivier Lambert, Mark D. Uhen, Cetacean Paleobiology, Chichester, Hoboken: John Wiley and Sons, 2016, ISBN 978-1118561362.
  3. Robert W. Boessenecker. Pleistocene survival of an archaic dwarf baleen whale (Mysticeti: Cetotheriidae). „Naturwissenschaften”. 100 (4), s. 365–371, 2013. DOI: 10.1007/s00114-013-1037-2. (ang.). 
  4. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać R. Ewan Fordyce, Felix G. Marx. The pygmy right whale Caperea marginata: the last of the cetotheres. „Proceedings of the Royal Society B”. 280 (1753): 20122645, 2013. DOI: 10.1098/rspb.2012.2645. (ang.). 
  5. Felix G. Marx, R. Ewan Fordyce, Baleen boom and bust: a synthesis of mysticete phylogeny, diversity and disparity, „Royal Society Open Science”, 2 (4), 2015, s. 140434, DOI10.1098/rsos.140434 (ang.).
  6. Graham J. Slater, Jeremy A. Goldbogen, Nicholas D. Pyenson, Independent evolution of baleen whale gigantism linked to Plio-Pleistocene ocean dynamics, „Proceedings of the Royal Society B”, 284 (1855), 2017, s. 20170546, DOI10.1098/rspb.2017.0546 (ang.).
  7. Michelangelo Bisconti. Comparative osteology and phylogenetic relationships of Miocaperea pulchra, the first fossil pygmy right whale genus and species (Cetacea, Mysticeti, Neobalaenidae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 166 (4), s. 876–911, 2012. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2012.00862.x. (ang.). 
  8. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-01-21]. (ang.).
  9. C.J. Burgin: Introduction. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 23. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  10. a b J.S. Zijlstra, Cetotheriidae Brandt, 1872, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-11-21] (ang.).
  11. P.E. Gol’din. New Paratethyan dwarf baleen whales mark the origin of cetotheres. „PeerJ”. 6, s. e5800, 2018. DOI: 10.7717/peerj.5800. (ang.). 
  12. J.F. von Brandt. Untersuchungen über die fossilen und subfossilen Cetaceen Europa’s. „Mémoires de l’Académie Impériale des Sciences de St.-Pétersbourg”. VIIE série. 20 (1), s. 143, 1873. (niem.). 
  13. H. Otsuka & Y. Ota. Cetotheres from the early Middle Miocene Bihoku Group in Shobara District, Hiroshima Prefecture, West Japan. „Miscellaneous Reports of the Hiwa Museum for Natural History”. 49, s. 1–66, 2008. (ang.). 
  14. T. Kimura & Y. Hasegawa. A new baleen whale (Mysticeti: Cetotheriidae) from the earliest late Miocene of Japan and a reconsideration of the phylogeny of cetotheres. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (2), s. 578, 2010. DOI: 10.1080/02724631003621912. (ang.). 
  15. G. Pilleri & H.J. Siber, Neuer spättertiärer cetotherid (Cetacea, Mysticeti) aus der Pisco-Formation Perus, [w:] G. Pilleri (red.), Beiträge zur Paläontologie der Cetacean Perus, Berne: Hirnanatomisches Institut, Ostermundigen, 1989, s. 112 (niem.).
  16. M. Bisconti. Titanocetus, a new baleen whale from the Middle Miocene of northern Italy (Mammalia, Cetacea, Mysticeti). „Journal of Vertebrate Paleontology”. 26 (2), s. 345, 2006. DOI: 10.1671/0272-4634(2006)26[344:TANBWF]2.0.CO;2. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]