French
DeutschCis Henrykowski – Wikipedia, wolna encyklopedia
 pomnik przyrody ustanowiony 6 kwietnia 1992 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Nazwa systematyczna | Taxus baccata |
| Obwód | 425 cm |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lubańskiego  | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Lubań  | |
 51°10′17,28″N 15°13′05,92″E/51,171467 15,218311 | |
Cis Henrykowski – cis „Henryk” (niem. Eibe von Hennersdorf) – okaz drzewa z gatunku cis pospolity, od 1945 roku będący najstarszym drzewem na terenie Polski[1]. Jego wiek w roku 1987 oszacowano na około 1250 lat[2]. W 1992 roku dr. Cezary Pacyniak ocenił wiek drzewa na 1253 lata, choć w 2020 r. wyceniono go na 1270 lat. Inne źródła podają nawet, że wiek cisu wynosi od 1300 do 1500 lat. Cis Henrykowski wysoki jest na 15 m, i szeroki na 4,25 m (dawniej 5 m)[3]. Drzewo chronione jest przez znajdujący się wokół niego drewniany płot oraz system monitoringu.[4]
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Rośnie przy ścianie szczytowej stodoły w gospodarstwie nr 293 we wsi Henryków Lubański w województwie dolnośląskim[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Początki ochrony drzewa sięgają XIV w. za czasów panowania Władysława Jagiełły, król miał wtedy zagrozić: Jeśliby kto by wszedł w las, drzewa jakie znajdują się wielkiej ceny jaką jest cis (…), porąbał, ten może być przez pana albo dziedzica, a na rękojemstwo tym, którzy oń prosić będą, ma być oddan.
Drzewo zostało uszkodzone przez żołnierzy w 1813 roku, przez pocisk artyleryjski w 1945 roku oraz podczas huraganu w 1989[5] – zniszczona została wtedy odnoga, obwód zmniejszył się z 5 m do 1,5 m[6].
W latach 90. XX wieku drzewo przeszło kurację zabezpieczającą[5].
Rozporządzeniem Wojewody Jeleniogórskiego nr 8 z dnia 6 kwietnia 1992 r. cis w Henrykowie Lubańskim został ustanowiony pomnikiem przyrody (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8 z dnia 6 kwietnia 1992 r. poz. 69)[7].
W 2013 roku drzewo miało obwód 425 cm i 10,5 m wysokości[8].
W 2016 podjęto prace zmierzające do poprawy stanu drzewa[9][10]. Korzenie drzewa zabezpieczono przed gryzoniami, zbudowano specjalne rusztowanie, zainstalowano zraszacze i zamgławiacze, co ma przygotować drzewo do letnich upałów. W 2020 r. drzewo wypuściło nowe pędy i igły[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Cisy (Taxus baccata L.). 2002-11-04. [dostęp 2010-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-12)]. (pol.).
- ↑ Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 38. ISBN 83-01-07011-0.
- ↑ Opowieść o cisie Henryku – najstarszym drzewie i żywym organizmie w Polsce. – Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej [online] [dostęp 2024-08-17] (pol.).
- ↑ Cis Henrykowski, Henryków Lubański - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2024-08-17].
- ↑ a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 2: Pogórze Izerskie. Cz. 1: A-Ł. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, s. 282. ISBN 83-85773-60-6.
- ↑ a b Henryk zazielenił się na wiosnę. Uratowali najstarsze drzewo w Polsce. „Liczymy, że będzie żył jeszcze wiele lat”. TVN24 Wrocław, 2020-04-25. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
- ↑ Formy Ochrony Przyrody na terenie województwa dolnośląskiego – rejestr pomników przyrody. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu. [dostęp 2014-08-02].
- ↑ Krzysztof Borkowski: Polskie Drzewa. Wyd. I. Poznań: DALPO, 2014, s. 184. ISBN 978-83-61766-08-7. (pol.).
- ↑ Na ratunek pomnikowemu cisowi
- ↑ Usycha najstarsze polskie drzewo
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 2: Pogórze Izerskie (A-Ł). Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, ISBN 83-85773-60-6.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Cis Henrykowski. cisintegracja.luban.ug.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-13)].
- Cis w Polsce. wierzchlas.las.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-18)].
- Najstarsze drzewo w Polsce