Czernidłak kłaczkowaty – Wikipedia, wolna encyklopedia

Czernidłak kłaczkowaty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Coprinellus
Gatunek	czernidłak kłaczkowaty
Nazwa systematyczna
Coprinellus flocculosus (DC.) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson Taxon 50(1): 233 (2001)
Multimedia w Wikimedia Commons

Czernidłak kłaczkowaty (Coprinellus flocculosus (DC.) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinellus, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1805 r. Augustin Pyramus de Candolle nadając mu nazwę Agaricus flocculosus. W 1838 r. Elias Fries przeniósł go do rodzaju Coprinus. W 2001 r. Vilgalys, Hopple i Jacq. Johnson w wyniku badań filogenetycznych stwierdzili, że rodzaj Coprinus jest polifiletyczny i rozbili go na kilka rodzajów^[2].

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. dla synonimu Coprinus flocculosus^[3]. Po przeniesieniu tego gatunku do rodzaju Coprinellus stała się ona niespójna z obecną nazwą naukową.

Kapelusz

W młodych owocnikach jest cylindryczno-jajowaty o wysokości do 3 cm i szerokości do 1,5 cm. W miarę rozwoju staje się stożkowato-dzwonkowaty, w końcu szeroko stożkowaty i prawie płaski, osiągając szerokość 2–4 cm. Kapelusz przy brzegu prążkowany. Brzeg początkowo podwinięty i lekko falisty, potem pogięty i poszarpany. Powierzchnia matowa, żółtawa, musztardowo-brązowa, jaśniejsza do krawędzi, szara w okresie dojrzałości. Pokryta jest zanikającymi, białawymi do płowożółtymi, filcowymi resztkami osłony, zwłaszcza na środku kapelusza^[4].

Blaszki

Wolne, gęste, o szerokości do 6,0 mm, rozwarte na brzegu. Ostrza i brzegi delikatnie owłosione (pod lupą), kremowe, potem szarawe, wreszcie czarniawe od dojrzewających zarodników. Międzyblaszki w liczbie 3–4^[4].

Trzon

Wysokość 2–6 cm, grubość 2–7 mm, cylindryczny, równy, tylko u podstawy poszerzony, kruchy. Powierzchnia biaława, słabo oprószona, prążkowana, z wiekiem naga. U młodych okazów często występuje biała, podobna do kołnierza pochwa^[4].

Miąższ

Cienki, w kapeluszu o grubości około 1,0 mm, tej samej barwy co kapelusz, rozpływający się podczas dojrzewania owocnika. Zapach i smak nie są charakterystyczne^[4].

Wysyp zarodników

Czarniawy. Zarodniki 11,0–15,5 × 6,5–8,5 µm, gładkie, eliptyczne do migdałowatych w widoku z przodu, lekko zwężone w widoku z boku. Mają ekscentryczną porę rostkową o szerokości do 2,0 mikronów. bez widocznej wnęki^[4].

W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony, ale rzadki. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. na terenie Polski podano 4 jego stanowiska^[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[5]. W 2011 r. B. Gierczyk podał nowe stanowisko na słomie zmieszanej z końskim łajnem w Wołosatym w Bieszczadach^[6]. Liczniejsze i bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów^[7].

Saprotrof. Rośnie na resztkach drewna, na rozkładającej się słomie oraz na słomie zmieszanej z łajnem^[3].

Najbardziej pospolitym z czernidłaków jest czernidłak błyszczący (Coprinellus micaceus), który rośnie w kępach, zwykle u podstawy umierających drzew lub gnijących pniaków. Coprinellus flocculosus różni się od niego bardziej rozproszonymi owocnikami i siedliskiem – zwykle rośnie na trocinach, zrębkach, słomie itp. Ma również inny rodzaj osłony, składający się raczej z fragmentów filcu, a nie połyskliwych grudek i kulek, które powodują połyskliwy wygląd C. micaceus. Ponadto pozostałości zasnówki u Coprinellus flocculosus mogą tworzyć cienki kołnierz u podstawy trzonu. Innym gatunkiem podobnym do Coprinellus flocculosus jest tzw. czernidłak podwórzowy (Coprinellus domesticus). Różni się tym, że ma kapelusz płowo-brązowy, nieco ziarnistą zasłonę i preferuje owocnikowanie na kłodach i pniach drewna twardego. Pod względem mikroskopowym wyróżnia się grubościennymi, a nie cienkościennymi komórkami i mniejszymi zarodnikami z centralną, nie ekscentryczną porą rostkową^[4].