Czajka miedziana – Wikipedia, wolna encyklopedia
Vanellus chilensis[1] | |||
(Molina, 1782) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek | czajka miedziana | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
Zasięg występowania | |||
Czajka miedziana[4] (Vanellus chilensis) – gatunek średniego, osiadłego ptaka z rodziny sieweczkowatych (Charadriidae). W czterech podgatunkach zasiedla Amerykę Południową i Środkową.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Opisana została w 1782 roku przez chilijskiego naturalistę Juana Ignaciego Molinę. Nazwa rodzajowa, vanellus, w łacinie oznacza po prostu czajkę[5]. Nazwa gatunkowa chilensis odnosi się do jednego z krajów występowania, Chile. Stamtąd też pochodzi holotyp (okaz, na podstawie którego opisano gatunek). Zwykle wyróżnia się 4 podgatunki V. chilensis[2][6][7].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Jest ptakiem osiadłym. Zasiedla południową, częściowo północną, środkową, wschodnią i częściowo zachodnią Amerykę Południową oraz południową Amerykę Środkową. Jej środowiskiem są, zarówno tropikalne jak i umiarkowane, podmokłe obszary, jak wilgotne łąki i pola uprawne. Zazwyczaj jest osiadła, ale populacje z zimniejszych rejonów wędrują na południe.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Mierzy około 31–39 cm, waży około 325 g, nowo wyklute pisklę 16 g. Długość ogona samca to 106 mm, samicy około 104 mm. Długość skrzydła u poszczególnych płci to około 233 i 241 mm, u nowo wyklutego pisklęcia około 16 mm. Jest jedyną szarą czajką, która posiada czubek. Występuje nieznaczny dymorfizm płciowy. Dosyć długi, karminowy dziób z czarnym zakończeniem, nogi także długie i karminowe. Czarno-biała maska przy dziobie, czarna przepaska przez oko; poza tym głowa szara. Spód ciała biały. Wierzch oraz skrzydła brązowe, z czarnymi i biało zakończonymi lotkami. Na skrzydle znajduje się także miedziano opalizująca plama, od której wzięła się polska nazwa. Na zgięciu skrzydeł czerwony szpon. U młodych nogi szare, wierzch głowy brązowoszary, czarno kropeczkowany, tak jak i grzbiet.
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]- Zachowanie
W postawie grożącej demonstruje szpony na zgięciu skrzydeł. Ogólnie jest agresywna, zwłaszcza w okresie lęgowym. Może także symulować ataki lub udawać zranioną. Lot jest powolny, ale często nie na długie dystanse[8].
- Pożywienie
Owady oraz inne drobne bezkręgowce. Niekiedy łapie małe rybki.
- Głos
Widząc przy gnieździe potencjalnego drapieżnika, zaczyna ostro krzyczeć. Poza tym wydaje głośne, metaliczne odgłosy keek, keek keek...[8].
- Lęgi
Wyprowadza 2 lęgi, od stycznia do czerwca[8]. Gniazdo to płytki, wygrzebany w ziemi dołek, wyścielone jest cienką warstwą trawy. Składa 2, 3 lub 4 jaja, może się zdarzyć, że do jednego gniazda złożą jaja dwie samice. Mają one maskujące barwy, inkubowane są tylko przez samicę.
Podgatunki
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się 4 podgatunki czajki miedzianej[9][6][2][7]:
- Vanellus chilensis cayennensis (J. F. Gmelin, 1789) – czajka czarnopierśna[4] – Kostaryka, Panama, północna część Ameryki Południowej (na północ od Amazonki) na południe po północno-wschodnie Peru
- Vanellus chilensis lampronotus (Wagler, 1827) – na południe od Amazonki przez środkową, wschodnią i południową Brazylię do północnej i wschodniej Boliwii, północnej Argentyny i Urugwaju.
- Vanellus chilensis chilensis (Molina, 1782) – czajka miedziana[4] – środkowa Argentyna i środkowe Chile na południe po wyspę Chiloé i miasto Comodoro Rivadavia
- Vanellus chilensis fretensis (Brodkorb, 1934) – Patagonia
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje czajkę miedzianą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji, według szacunków organizacji Partners in Flight z 2019 roku, mieści się w przedziale 5–50 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Vanellus chilensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c D. Lepage: czajka miedziana Vanellus chilensis. [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2021-03-20]. (pol. • ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Vanellus chilensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-10-08] (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (Wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-07].
- ↑ Andrzej Kruszewicz: Ptaki Polski. T. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 2005, s. 115. ISBN 83-7073-360-3.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buttonquail, thick-knees, sheathbills, plovers, oystercatchers, stilts, painted-snipes, jacanas, Plains-wanderer, seedsnipes. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-20]. (ang.).
- ↑ a b Southern Lapwing (Vanellus chilensis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-25)].
- ↑ a b c L. Hilty, William L. Brown, Bill Brown: A guide to the birds of Colombia, s. 149
- ↑ Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Southern Lapwing (Vanellus chilensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-07].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 225. ISBN 978-83-01-15733-3.
- Jenni Bruce, Caren McGhee, Luba Vangelova, Richard Voght, Przemysław Chylarecki (tłum.): Encyklopedia zwierząt świata, tom 3: Ptaki (dodatek do „Gazety Wyborczej”). T. 3. 2009, s. 255. ISBN 978-83-7552-605-9.
- Southern Lapwing – Vanellus chilensis. Artur Grosset's Birds. (ang.).
- Southern Lapwing (Vanellus chilensis). Guia Interactivo de Aves Urbanas. (hiszp.).
- Southern Lapwing (Vanellus chilensis). neotropical.birds.cornell.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-07)].. Neotropical Birds. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).