Czaprak – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz hasło czaprak w Wikisłowniku

Czaprak (osm. çaprak) – okrycie na konia wykonane z różnych materiałów, przeznaczone pod siodło lub na kulbakę.

Najczęściej jest to filcowa, sukienna, niekiedy futrzana podkładka pod siodło, chroniąca grzbiet konia przed otarciami, a siodło przed końskim potem; nazywana też potnikiem. Dawniej określano tak również ozdobną tkaninę nakładaną pod siodło lub na wierzch, pokrywającą całe zwierzę lub jego zad^[1].

Od XII wieku, przed upowszechnieniem czapraka, jako podobne okrycia często wykorzystywano kosztowne, wyszywane złotem, srebrem i jedwabiem okrycia, zwane kropierzem, czołdarem lub dyftykiem (dywdykiem). Mając na celu ochronę konia podczas bitwy i pełniąc też funkcje ozdobne, rozpowszechniły się one w okresie wypraw krzyżowych^[1].

W Polsce stosowanie czapraków wojskowych ustaliło się w XVII wieku. Obszerne i długie, używane przez husarię XVII-XVIII-wieczną, zwane były mitugami albo czołdarami. Jazda lekka używała narzucanych na siodło czapraków sukiennych lub futrzanych. W kawalerii XVIII-XIX wieku czapraki lekkiej jazdy były zmniejszone, ze ściętymi końcami, natomiast z przedłużonymi stosowali huzarzy. Jazda ciężka (kirasjerzy) i oficerowie artylerii pieszej używali pod siodło niedużych, zaoblonych czapraków sukiennych. W przeciwieństwie do wcześniejszych, haftowanych nicią srebrną (złotą), typowe XVIII-XIX wieczne czapraki wojskowe były zdobione nakładanymi barwnymi lampasami.

Obecnie najczęściej spotyka się czapraki wykonane z bawełny, które odpowiednio chronią zwierzę przed otarciami.

• Andrzej Krupa (red.): Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 163. ISBN 978-83-01-15175-1.
• Mała encyklopedia wojskowa. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1967, s. 264