Czarna msza (antologia) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Czarna msza – wydana w 1992 przez Dom Wydawniczy Rebis antologia polskich opowiadań fantastycznonaukowych z gatunku klerykal fiction pod redakcją Wojtka Sedeńko^[1].

Sedeńko we wstępie do antologii wspomniał, że tematyka antologii wypłynęła, jako temat przewodni drugiego tomu współczesnych polskich opowiadań fantastycznych (po pierwszym tomie Wizji alternatywnych, gdzie tematyka ta została już zasygnalizowana w niektórych tekstach) w 1990 na konwencie fantastyki w Gdańsku: „grupa pisarzy zdecydowała, że ma to być zbiór monotematyczny, a Bóg, religia i Kościół mają być leitmotivem”. Tytuł zaś zaproponował Andrzej Sapkowski^[2].

Autor wyboru pisze, że „oprócz trzech, wszystkie opowiadania powstały specjalnie do Czarnej mszy”^[2].

• Grzegorz Drukarczyk – Raj utracony
• Tadeusz Oszubski – Interregnum
• Jacek Inglot – Umieraj z nami
• Jacek Sobota – Rzeka
• Andrzej Drzewiński – Dopust Boży
• Rafał A. Ziemkiewicz – Źródło bez wody
• Eugeniusz Dębski – …więc chyba to był On…
• Jacek Dukaj – Korporacja Mesjasz
• Mirosław P. Jabłoński – Spotkanie na końcu drogi
• Jarosław Grzędowicz – Dom na Krawędzi Światła
• Jacek Piekara – Dom na Krawędzi Ciemności

Niektóre teksty pojawiły się w wydanej w 2019 antologii retrospektywnej Wizje alternatywne (Stalker Books, 2019)^[3].

Sedeńko we wstępie do antologii zaznaczył, że "wybrałem [opowiadania] moim zdaniem najlepsze, przy doborze unikałem jak ognia kryterium pro czy anty", a także „niniejsza antologia stanowi wiarygodny sprawdzian kondycji polskiej fantastyki i może jej przynieść skautowska sprawność »system wczesnego reagowania«. Taki też był [jej] cel”^[2].

Marcin Zwierzchowski napisał, że ukazanie się antologii było potwierdzeniem na istnienie „charakterystycznego tylko dla Polski klerykal fiction, czyli historii odwołujących się do spraw wiary czy Kościoła”^[4].

Jacek Dukaj analizuje, że antologia miała w zamierzeniu zaprezentować „tendencję [...] mocnego wejścia Kościoła w politykę, co wywołało nastroje i ruchy antykościelne”. Jednak fantastyka „nie poszła w tym kierunku”^[5].

Adam Mazurkiewicz ocenia, że antologia wyraziście oddaje: „różnorodność estetyk i propozycji ideologicznych, znamiennych dla początków fantastyki religijnej [...]. Z perspektywy czasu można uznać ją za summę autorskich propozycji uobecniania tematyki religijnej w literaturze fantastycznej; tak też postrzegał ją autor wyboru”^[6].