Czernidłak wełnistotrzonowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Czernidłak wełnistotrzonowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Coprinopsis
Gatunek	czernidłak wełnistotrzonowy
Nazwa systematyczna
Coprinopsis macrocephala (Berk.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo Taxon 50(1): 229 (2001)
Multimedia w Wikimedia Commons

Czernidłak wełnistotrzonowy (Coprinopsis macrocephala (Berk.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinopsis, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1836 r. Miles Joseph Berkeley nadając mu nazwę Agaricus macrocephalus. W tym samym roku przeniósł go do rodzaju Coprinus^[1]. W wyniku badań filogenetycznych prowadzonych na przełomie XX i XXI wieku mykolodzy ustalili, że rodzaj Coprinus jest polifiletyczny i rozbili go na kilka rodzajów^[2]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali temu gatunkowi Redhead, Vilgalys i Moncalvo w 2001 r.^[1]

Synonimy^[3]:

• Agaricus macrocephalus Berk. 1836
• Coprinus macrocephalus Berk. 1860
• Coprinus macrocephalus var. perisporalis E. Ludw. 2007

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. dla synonimu Coprinus laanii^[4]. Po przeniesieniu do rodzaju Coprinellus nazwa ta stała się niespójna z obecną nazwą naukową.

Owocnik o wysokości 10–15 cm^[5].

Kapelusz

Wysokość 2,8–3,7 cm, szerokość 2–3 cm. Kształt młodych owocników elipsoidalny, potem owocniki rozszerzają się i stają się wypukłe, w końcu rozpostarte. Powierzchnia wilgotna, o barwie od zielonkawoszarej do czarnoszarej z brązowym wierzchołkiem. Zasnówka włoskowata i odpadająca, łuski białoszarawe. włókienkowate, u młodych owocników tworzące koncentryczne pierścienie pokrywające cały kapelusz. Łatwo ścierają się po dotknięciu. Kapelusz promieniście prążkowany, brzeg nieregularny. Skórka nie złuszcza się^[5].

Blaszki

Wolne, nierówne, stłoczone, wąskie (do 2 mm), rozpływające się w czasie dojrzewania, za młodu białe, w okresie dojrzałości czarne^[5].

Trzon

Wysokość 9,8–14,5 cm, średnica 0,6–1 cm, cylindryczny, ku podstawie zwężający się, u podstawy ze zwężającą się nibybulwką, pusty. Powierzchnia biała, włóknista; nibybulwka biała o długości 1,3 cm. Pierścienia brak^[5].

Miąższ

Cienki, w czasie dojrzewania owocnika rozpływający się w czarną ciecz. Smak i zapach nie są charakterystyczne^[5].

Cechy mikroskopowe

Bazydiospory 12–15,3 × 8,5–10 µm (Q = 1,47), elipsoidalne, z szerokimi, centralnymi porami rostkowymi, grubościenne, ciemno czerwono-brązowe. Podstawki zróżnicowane morfologicznie. Krótsze o wielkości 17–22 × 13,6–16 µm są maczugowate, większe o wymiarach 29–36 × 12,7–15,3 µm są wydłużone. Wszystkie 4-zarodnikowe, cienkościenne, szkliste otoczone nibywstawkami o długości 2,5–3,4 µm. Krawędzie blaszek sterylne. Cheilocystydy 34–60 × 16–29 µm, elipsoidalne do nabrzmiałych, maczugowatych, cienkościenne, szkliste. Pleurocystydy 49–102 × 22–42,5 µm, nabrzmiałe, maczugowate, cienkościenne, szkliste. Skórka zbudowana ze strzępek tworzących długie łańcuchy na całej powierzchni. Strzępki budujące zasnówkę nierozgałęzione, cylindryczne do elipsoidalnych, septowane, niektóre ze sprzążkami na septach, cienkościenne, ziarniste z brązowymi inkrustacjami, o szerokości 8,5–15,3 µm. Miąższ złożony z promieniście przeplatanych cienkościennych strzępek o szerokości 10–22 µm. Strzępki miąższu trzonu splątane podłużnie, cienkościenne, szkliste o szerokości 7–18,7 µm. Na wszystkich strzępkach sprzążki^[5].

W. Wojewoda w 2003 r. w swoim opracowaniu podaje 5 stanowisk Coprinopsis macrocephala na terenie Polski^[4]. Nowsze stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Jest w nim zaliczony do gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[6].

Saprotrof. Rozwija się na łajnie zmieszanym ze słomą, na odpadach organicznych, zgniłych odpadach warzywnych, stertach gnijącej słomy, a nawet na czystym łajnie bydlęcym i końskim^[5].