Czeskie odrodzenie narodowe – Wikipedia, wolna encyklopedia

František Palacký na banknocie tysiąckoronnym

Czeskie odrodzenie narodowe – okres odrodzenia literatury i języka czeskiego na ziemiach austriackich zamieszkałych przez Czechów, datowany umownie na lata 1774–1859[1]. Czeskie odrodzenie narodowe charakteryzowało się sprzeciwem wobec germanizacji przy jednoczesnym inspirowaniu się kulturą niemieckojęzyczną. Do rewolucji marcowej (1848) miało ono wyłącznie charakter kulturalno-oświatowy[2]; nadejście Wiosny Ludów skutkowało rozbudzeniem świadomości narodowej[3], co doprowadziło do wprowadzenia czeskich posłów pod przewodnictwem Františka Palackiego do Sejmu Ustawodawczego[2].

Geneza

[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza strona Toleranzpatent
 Zobacz też: Józefinizm.

Początek czeskiego odrodzenia narodowego wiąże się z okresem panowania Józefa II Habsburga[4]. W 1781 wydał on patent tolerancyjny wprowadzający większą wolność religijną. Umożliwiło to Czechom rozpowszechnianie literatury husyckiej pisanej po łacinie oraz w języku czeskim (cesarskie reformy obejmowały m.in. wypieranie ze szkół i urzędów łaciny na rzecz języka niemieckiego[4]). Książki Jana Husa, Piotra Chelczyckiego, Jana Blahoslava, Jana Ámosa Komenskiego oraz innych pisarzy ruchu husyckiego rozpowszechniane były w celu zaakcentowania odrębności rodzimego języka i kultury.

Innymi elementami, które wypłynęły na powstanie czeskiego odrodzenia narodowego, były:

  • likwidacja niektórych zakonów, co spowodowało zwiększenie nakładów na państwowy system oświaty. Ze względu na wymóg znajomości miejscowego języka przez urzędników pracujących w krajach koronnych wprowadzono do lokalnych szkół naukę języków narodowych;
  • zniesienie szarwarku, w efekcie czego nastąpiła migracja ludności ze wsi do miast. Spowodowało to „odniemczenie” czeskich miast, do których przyjeżdżały studiować osoby znające zachowane na wsiach obyczaje i folklor, a także stworzenie inteligencji czeskiej jako klasy[5].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Arne Novák: Stručné dějiny literatury české. kramerius.mlp.cz. [dostęp 2016-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-17)]. (cz.).
  2. a b Tarajło-Lipowska 2010 ↓, s. 89.
  3. Tarajło-Lipowska 2010 ↓, s. 90.
  4. a b Tarajło-Lipowska 2010 ↓, s. 91.
  5. Tarajło-Lipowska 2010 ↓, s. 92.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]