Dąbrówka Kościelna (województwo podlaskie) – Wikipedia, wolna encyklopedia
wieś | |
Drewniana dzwonnica z 1786 r. | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) | |
Strefa numeracyjna | 86 |
Kod pocztowy | 18-210[4] |
Tablice rejestracyjne | BWM |
SIMC | 0407227[5] |
Położenie na mapie gminy Szepietowo | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego | |
52°51′12″N 22°34′54″E/52,853333 22,581667[1] |
Dąbrówka Kościelna – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Szepietowo[5][6]. Przez miejscowość przepływa Mianka, rzeka dorzecza Bugu.
Miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej św. Anny, należącej do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Szepietowo. W pobliżu znajduje się cmentarz parafialny.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia wsi
[edytuj | edytuj kod]Wieś założona w wieku XV przez Woynów herbu Pierzchała (inne źródła Ślepowron). Zwana pierwotnie Wojny-Dąbrówka, jak również Dąbrówka Mniejsza lub Mała. Jedna z kilku wsi okolicy szlacheckiej o nazwie Wojny[7].
Ignacy Kapica Milewski podaje dobra Woyny herbu Trąby w ziemi bielskiej składają się z kilku wsi: Woyny Dąbrowka mniejsza kościelna, Woyny Skwarki; Woyny Izdebnik, Woyny Piecki, Woyny Pogorzel Zagroby, Woyny stare Jakubowięta, Woyny Stanisławowięta Szubicz albo Szuby, Woyny Bakalarze, Woyny Królewięta albo Króle, Woyny Jakubowięta Krupy, Woyny Piotrosze, Woyny Wawrzyńce[8]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich podaje, iż w XVI w. zwana, jako Wojny Dąbrówka[9].
W roku 1622 król Jan Kazimierz wystawił przywilej na organizowanie dwóch jarmarków[7].
W 1827 r. Dąbrówka znajdowała się w województwie augustowskim obwodzie łomżyńskim, powiecie tykocińskim, parafii Dąbrówka. Była to własność prywatna licząca 14 domów i 91 mieszkańców[10].
W 1880 r. Dąbrówka Kościelna wieś szlachecka i Dąbrówka Mała, wieś włościańska w pow. mazowieckim gm. Szepietowo, par. Dąbrówka. Posiada kościół parafialny, szkołę, dom schronienia dla starców i kalek. Kościół paraf. erygowali w roku 1529 bracia Wojno. Kościół drewniany wystawiony w roku 1755. Parafia dekanatu mazowieckiego liczy 2020 dusz. Folwark Dąbrówka kościelna z wsią t. n. rozl. wynosi m. 316 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 256, łąk m. 27. lasu m. 14, nieużytki i lace m. 19; wieś Dąbrówka kościelna osada 18, grunt m.110[11].
W 1901 r. Dąbrówka Kościelna, wieś, folwark, szkoła kościół w guberni łomżyńskiej, powiat mazowiecki, gmina Szepietowo, parafia Dąbrówka, okręg sądowy III Mazowieck, poczta – telegraf w Szepietowie, najbliższa stacja kolei – Szepietowo Warszawsko-Petersburska. Odległość od miasta powiatowego – 9 km, od poczty, telegrafu, kolei – 2 km[12].
W 1921 r. wyszczególniono:
- wieś Dąbrówka Kościelna. Było tu 65 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym i 1 inny zamieszkały oraz 397. mieszkańców (181. mężczyzn i 216 kobiet). Narodowość polską podało 336 osób, 55 żydowską, a 6 inną
- folwark Dąbrówka Kościelna, gdzie naliczono 3 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 59. mieszkańców (26. mężczyzn i 33 kobiety). Narodowość polską podały 53 osoby, a białoruską 6[13].
W latach 1954-1972 miejscowość wchodziła w skład gromady Dąbrówka Kościelna[14]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Według stanu ludności z 31 grudnia 2011 r. w Dąbrówce Kościelnej mieszkało 379 osób[15].
Historia kościoła
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy, znany z dokumentów kościół wzmiankowany w latach 1514-1518. Kolejny, drewniany, fundowany i uposażony przez braci Abrahama, Jakuba, Marcina i Piotra Woynów oraz Piotra Szepietowskiego. Spalony w czasie wojen szwedzkich. W jego miejsce została wybudowana kaplica.
Od 1650 funkcjonuje altaria Matki Boskiej Szkaplerznej, uposażona przez Jana Skiwskiego, pisarza grodzkiego brańskiego, wraz z żoną, Reginą z Woynów. W 1679 założenie bractwa św. Anny. W latach 1685–1689 Szymon Woyno ufundował altarię św. Józefa.
Kolejny drewniany kościół wzniesiony w roku 1755 przez Walentego Sienickiego, pisarza grodzkiego brańskiego i współkolatorów. Rozebrany w roku 1873.
Obecny, murowany, neoklasycystyczny kościół parafialny pod wezwaniem św. Anny wzniesiony w roku 1875 według projektu Marconiego, z poprawkami Stanisława Kucharzewskiego, budowniczego powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem. Wystawiony z fundacji Aleksandra Kierznowskiego herbu Pobóg, właściciela Szepietowa-Wawrzyńców, staraniem proboszcza ks. Jana Krassowskiego[7].
Nieopodal kościoła znajduje się cmentarz parafialny.
Szkoła
[edytuj | edytuj kod]W 1922 roku 4. klasowa szkoła powszechna, liczyła 142 uczniów. W 1923 r. 3. klasowa, liczyła 145 uczniów, 1924-124, 1925-134, 1926-160. W 1930 4. klasowa, liczyła 226 uczniów, 1935-280.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- zespół kościoła parafialnego pw. św. Anny:
- murowany kościół parafialny pw. św. Anny z 1875 r.
- dzwonnica drewniana z 1786 r. wzniesiona sumptem Macieja Woyno, dzwon z 1654
- murowana kaplica PM Loretańskiej z początku XIX w.
- kostnica, początek XX w.[16]
- murowana plebania wybudowana po roku 1882[7]
- brama i ogrodzenie kościoła z końca XIX w.
- cmentarz przykościelny:
- pomnik POW (1914-1918-1920) z 1936 r.
- krzyż z 1. połowy XIX w.
- drewniany dom z lat 30. XX w.
- kolportaż strażacki, murowany, 1936 r.[18]
- remiza murowana z 1930
- mleczarnia murowana (współcześnie zlewnia mleka) z końca lat 20. XX w.
- murowany młyn motorowo-elektryczny z 1921[16]
Organizacje pożytku publicznego
[edytuj | edytuj kod]- Ochotnicza Straż Pożarna, Dąbrówka Kościelna
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 22564
- ↑ Wieś Dąbrówka Kościelna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 217 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c d Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, str. 33-35
- ↑ Herbarz Ignacego Kapicy Milewskiego (dopełnienie Niesieckiego), wyd. Z. Gloger - Kraków 1870 r. s. 462- 464. dostępny na stronie: Google books. (2012-11-14).
- ↑ Dąbrówka 1(4) D. Kościelna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 396 .
- ↑ Tabella Miast, Wsi, Osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, Tom I. A-Ł. Warszawa 1827 r. s. 92. dostępna na stronie: polona.pl (2012-11-14).
- ↑ Dąbrówka (56) D. kościelna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 935 .
- ↑ A. Bobiński, J. M. Bazewicz, Przewodnik po Królestwie Polskiem: zawierający spis alfabetyczny miast, osad, wsi [...] : w 2-ch tomach., Tom I, Warszawa 1901 r. s. 121 (131) dostępny na stronie: Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej. (2012-11-14).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny, Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., t. 5, Warszawa 1924, s. 114 .
- ↑ W. Jemielity, Podziały administracyjne powiatów wysokomazowieckiego i łapskiego w latach 1919 –1990 z Studia Łomżyńskie, tom VII. Łomża 1996 r. str. 108-109.
- ↑ Urząd Miejski w Szepietowie – stan ludności z 31.12.2011 r. (bez pobytów czasowych).
- ↑ a b c Załącznik Nr 1 do uchwały Nr III/13/06 Rady Gminy Szepietowo z dnia 28 grudnia 2006 r.
- ↑ Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. groby.radaopwim.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].. (2012-08-12)
- ↑ Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Białymstoku, Zamówienie AD-321/5/Wł/2007