French
DeutschDolina Rybiego Potoku – Wikipedia, wolna encyklopedia
Dolina Rybiego Potoku (niem. Fischseetal, słow. dolina Rybieho potoka, węg. Halas-tavi-völgy, dawniej także Dolina Morskiego Oka, Dolina Mickiewicza[1]) – dolina w Tatrach Wysokich, odgałęzienie Doliny Białki[2]. Powierzchnia doliny wynosi ok. 11,5 km², długość ok. 5,5 km[3]. Granice doliny tworzą:
- północno-wschodnia grań Szpiglasowego Wierchu
- grań główna Tatr na odcinku od Szpiglasowego Wierchu po Rysy
- północna grań Rysów po Siedem Granatów[4]
Dolina odgałęzia się na wysokości około 1150 m, w odległości około 4, 5 km na południe od Łysej Polany. Ma jedno odgałęzienie – Dolinkę za Mnichem i typową dla dolin polodowcowych budowę piętrową. W środkowym piętrze doliny znajduje się największe jezioro tatrzańskie – Morskie Oko. Wyższe piętra to podcięte progami lodowcowymi Czarnostawiański Kocioł, Bańdzioch, Kocioł Kazalnicy i Dolina za Mnichem. W dolinie występują utworzone przez lodowce moreny boczne, moreny czołowe i moreny denne[5]. Doliną płynie Rybi Potok wypływający z Morskiego Oka. Na tyłach starego schroniska, po wschodniej stronie potoku znajduje się małe, gruszkowatego kształtu jeziorko – Stawek przy Stadliskach[6]. Nieco poniżej Rybi Potok rozlewa się w kolejne jeziorka – Rybie Stawki: Małe Morskie Oko, Żabie Oko i Małe Żabie Oko. W pobliżu gajówki pod Wantą Rybi Potok łączy się z Białą Wodą, tworząc Białkę.
W ukształtowaniu doliny wyraźnie widoczna jest rzeźbotwórcza działalność lodowców plejstoceńskich: zawieszone cyrki lodowcowe, podciosy lodowcowe, wygłady, wały recesyjnych moren czołowo-bocznych. Na wyraźnym wale moreny czołowej okalającej Morskie Oko od północy zbudowano schronisko. W dolinie można zobaczyć wszystkie piętra roślinne od regla dolnego po środowisko turni (jedyny taki obszar w Polsce). Szczególnie cenne są zachowane pierwostany górnoreglowych borów świerkowo-limbowych. Flora doliny składa się z ok. 350 gatunków roślin naczyniowych, w tym ok. 170 gatunków to rośliny wysokogórskie. W dolinie spotyka się także jelenie (rykowisko koło Wanty), niedźwiedzie, rysie, świstaki tatrzańskie i kozice[3].
Dolina Rybiego Potoku jest dostępna dla turystów. Wytyczone w niej szlaki turystyczne prowadzą w kierunku schroniska i Morskiego Oka. Jeszcze przed schroniskiem odchodzi znakowana droga przez grzbiet Opalonego do Doliny Pięciu Stawów Polskich. W pobliżu schroniska zbiegają się drogi prowadzące wokół Morskiego Oka, nad Czarny Staw i dalej na Rysy lub przez Kazalnicę na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem, przez Dolinę za Mnichem na Wrota Chałubińskiego lub na Szpiglasową Przełęcz i dalej do Doliny Pięciu Stawów Polskich[3].
W Dolinie Rybiego Potoku jest kilka polan: Włosienica, Szałasiska, Polanka pod Uboczą, Stadliska. Ich stan jest różny. Włosienica jest wybrukowana kamieniami, na Szałasiskach znajduje się obozowisko taterników, Polanka pod Uboczą i Stadliska zarastają lasem[5]. Dolina miała swoją przeszłość pasterską. Istniały w niej dwie hale: Hala Morskie Oko i Hala za Mnichem[2]. Górna granica lasu nie uległa jednak wskutek pasterstwa sztucznemu obniżeniu, jak bywało to na innych halach. Na dnie doliny nastąpiło natomiast jej naturalne obniżenie wskutek inwersji temperatury[5].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
z Toporowej Cyrhli przez Psią Trawkę, Rówień Waksmundzką, dalej Doliną Rybiego Potoku wzdłuż szosy nad Morskie Oko i obok Czarnego Stawu na Rysy. - Czas przejścia od Wodogrzmotów Mickiewicza do schroniska nad Morskim Okiem: 1:30 h, ↓ 1:15 h
- Czas przejścia od schroniska do Czarnego Stawu: 50 min, ↓ 40 min
- Czas przejścia od schroniska na Rysy: 3:50 h, ↓ 3:10 h
- – asfaltowa szosa z parkingu na polanie Palenica Białczańska (niedostępna dla samochodów), łącząca się z czerwonym szlakiem przed Wodogrzmotami Mickiewicza. Czas przejścia z Palenicy nad Morskie Oko: 2:20 h, ↓ 1:55 h
- dookoła Morskiego Oka. Czas przejścia: 50 min
znad Morskiego Oka przez Świstówkę Roztocką do schroniska PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Czas przejścia: 2 h, w drugą stronę 1:40 h
znad Morskiego Oka na Szpiglasową Przełęcz („Ceprostrada”). Czas przejścia: 2:15 h, ↓ 1:40 h- od szlaku żółtego na Wrota Chałubińskiego. Czas przejścia: 1 h, ↓ 45 min
znad Czarnego Stawu przez Kazalnicę Mięguszowiecką na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem. Czas przejścia: 2:30 h, ↓ 2 h[7]
-
Widok z Cubryny -
Dolina Rybiego Potoku i Dolina Pięciu Stawów Polskich na mapie plastycznej Tatr -
Morskie Oko i Dolina Rybiego Potoku -
Widok z Rysów na Dolinę Rybiego Potoku -
Górna część doliny
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Robarts - University of Toronto, Przewodnik ilustrowany po ces. król. austr. kolejach pastwowych na szlakach ... [Galicji], Wiede: Druk. i nak. zakadu artystychnego Steyrermühl, 1892 [dostęp 2020-04-20].
- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b c Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Tatry Wysokie i Tatry Bielskie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000, Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2006, ISBN 83-87873-26-8.
- ↑ a b c Władysław Cywiński, Grań Żabiego, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 1999, ISBN 83-7104-024-5.
- ↑ Józef Nyka, Dolina Rybiego Potoku (Morskiego Oka). Monografia krajoznawcza, Warszawa: Sport i Turystyka, 1956.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.