Dom Pod Orłami w Warszawie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dom Pod Orłami w Warszawie
Zabytek: nr rej. 675 z 1.07.1965
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Jasna 1

Typ budynku

biurowiec

Styl architektoniczny

wczesny modernizm[1]

Architekt

Jan Fryderyk Heurich

Inwestor

Bank Towarzystw Spółdzielczych

Kondygnacje

6

Rozpoczęcie budowy

1912

Ukończenie budowy

1917

Odbudowano

1948-1950

Pierwszy właściciel

Bank Towarzystw Spółdzielczych

Obecny właściciel

Krajowa Rada Spółdzielcza

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Pod Orłami w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Dom Pod Orłami w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Pod Orłami w Warszawie”
Ziemia52°14′01″N 21°00′42″E/52,233611 21,011667
Multimedia w Wikimedia Commons

Dom Pod Orłami, właśc. budynek Banku Towarzystw Spółdzielczych – budynek znajdujący się przy ul. Jasnej 1 róg ul. Zgoda w Warszawie.

Opis

[edytuj | edytuj kod]
Budynek w 1937 roku

Budynek projektu Jana Heuricha został wybudowany w latach 1912–1917 dla Banku Towarzystw Spółdzielczych[2]. Powstał w miejscu prosektorium i kaplicy pogrzebowej Szpitala Dzieciątka Jezus[3]. Stanowił czołowy przykład wczesnego modernizmu[1].

Autorem orłów wieńczących narożniki był Józef Zygmunt Otto[4], a reliefów Praca na roli Jan Antoni Biernacki[1]. Elewację obłożono okładziną z blach miedzianych o motywach roślinnych[1].

Budynek został silnie uszkodzony w 1944 roku[5]. Podczas powstania warszawskiego na skwerze przed gmachem znajdował się wówczas prowizoryczny cmentarz powstańczy, częściowo zniszczony jeszcze w czasie powstania[6].

Budynek został odbudowany w latach 1948–1950 i rozbudowany w stronę ul. Sienkiewicza według projektu Barbary Brukalskiej[2]. Stał się tymczasową siedzibą centrali Narodowego Banku Polskiego[7].

22 grudnia 1964 przed mieszczącym się w budynku III Oddziałem Narodowego Banku Polskiego miał miejsce spektakularny napad na konwój przewożący przedświąteczny utarg z Centralnego Domu Towarowego – jeden z największych tego typu napadów w historii PRL. Nieustaleni sprawcy zastrzelili dwóch strażników, a ich łupem padło ponad 1,3 mln złotych.

Współcześnie budynek jest m.in. siedzibą Krajowej Rady Spółdzielczej i Muzeum Historii Spółdzielczości w Polsce.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 60. ISBN 83-908950-8-0.
  2. ↑ a b Portal Warszawa1939.pl: Dom "Pod Orłami" – Bank Towarzystw Spółdzielczych. [dostęp 2009-02-17].
  3. ↑ Józef Galewski, Ludwik B. Grzeniewski: Warszawa zapamiętana. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961, s. 56.
  4. ↑ Jarosława Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. 1999, s. 102. ISBN 83-909794-6-2.
  5. ↑ Jarosława Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. 1999, s. 102–103. ISBN 83-909794-6-2.
  6. ↑ Marcin Napiórkowski, Ciała poległych w powstaniu jako wyzwanie logistyczne i moralne [online], KrytykaPolityczna.pl, 1 sierpnia 2018 [dostęp 2020-08-01] (pol.).
  7. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 53, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dom_Pod_Orłami_w_Warszawie&oldid=73081623”