Dydelf białouchy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dydelf białouchy
	Didelphis albiventris
	Lund, 1840
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	torbacze
Rząd	dydelfokształtne
Rodzina	dydelfowate
Podrodzina	dydelfy
Rodzaj	dydelf
Gatunek	dydelf białouchy
Synonimy
	Didelphys paragayensis Oken, 1816; Didelphis albiventris Lund, 1839; Didelphys poecilotis J.A. Wagner, 1842; Didelphys poecilonota Schinz, 1844; Didelphis leucotis J.A. Wagner, 1847; Didelphys Lechei Ihering, 1892; Didelphys Azarae m. antiqua Ameghino, 1889; Didelphys Azarae fossilis Ameghino, 1889; Didelphis paraguayensis J.A. Allen, 1902; Didelphis paraguayensis bonariensis Marelli, 1930; Didelphis paraguayensis Dennleri Marelli, 1930; Didelphis lechii: Vieira, 1955; Didelphis albirentris: Solari, Vivar, Rodríguez, Velazco & Montesinos, 1999;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dydelf białouchy^[15], dydelf południowy^[16] (Didelphis albiventris) – gatunek ssaka z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1840 szwedzki przyrodnik i paleontolog Peter Wilhelm Lund nadając mu nazwę Didelphis albiventris^[1]. Miejsce typowe to obszar niedaleko Lagoa Santa (20°S 44°W/-19,630000 -43,820000), Minas Gerais, Brazylia^[17]^[18]^[19]^[20]. W oryginalnym opisie nie wspomniano o żadnych okazach typowych^[1]. Jednak wiadomo o okazie który został odłowiony przez Lunda (sygnatura ZMUC L4), który może być prawdopodobnie uznany za holotyp^[19].

Didelphis albiventris tworzy grupę gatunkową wraz D. imperfecta i D. pernigra^[21]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[20].

Etymologia

Didelphis: gr. δι- di- ‘podwójny’, od δις dis ‘dwukrotny’, od δυο duo ‘dwa’; δελφύς delphys ‘łono, macica’^[22].
albiventris: łac. albus ‘biały’; venter, ventris ‘brzuch’^[23].

Zasięg występowania

Dydelf białouchy występuje w północno-wschodniej, środkowej i południowej Brazylii, południowo-wschodniej Boliwii, Paragwaju, Urugwaju i Argentynie aż do prowincji Buenos Aires na wschodzie i ekoregionu Monte Desert na zachodzie^[24]^[20].

Morfologia

Długość ciała 30–44,2 cm, długość ogona 29–45 cm; masa ciała 0,5–2,5 kg; samce są większe i cięższe od samic^[24]^[25]. Futro czarne na niemal całej powierzchni ciała.

Środowisko życia

Występuje w różnych środowiskach, od lasów tropikalnych po tereny górzyste.

Tryb życia

Jest zwierzęciem w dużej mierze lub prawie wyłącznie aktywnym w nocy. Jest wszystkożerny. Dobrze się wspina. Biologia rozrodu tego gatunku jest słabo poznana.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[14].

Uwagi

↑ Nazwa odrzucona ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[2].
↑ Nomen nudum.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphys Lechei Ihering, 1892.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphis albiventris Lund, 1840.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c P.W. Lund. Blik paa Brasiliens Dyreverden før sidste Jordomvæltning. Tredje Afhandling: Fortsættelse af Pattedyrene. „Det Kongelige Danske videnskabernes selskabs skrifter Naturvidenskabelig og mathematisk afdeling”. 8, s. 239, 1840. (duń.).
↑ Anonim. Opinion 417. Rejection for nomenclatural purposes of volume 3 (Zoologie) of the work by Lorenz Oken entitled Okens Lehrbuch der Naturgeschichte published in 1815–1816. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 14 (1), s. 1–42, 1956. (ang.).
↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 1147. (niem.).
↑ P.W. Lund. Coup-d’œil sur les espèces éteintes de Mammifères du Brésil; extrait de quelques mémoires présentés à l’Académie royale des Sciences de Copenhague. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Secondé serie. 11, s. 233, 1839. (fr.).
↑ J.G. Wagner. Diagnosen neuer Arten brasilischer Säugthiere. „Archiv für Naturgeschichte”. 8 (1), s. 358, 1842. (niem.).
↑ H.R. Schinz: Systematisches Verzeichniss aller bis jetzt bekannten Säugethiere oder Synopsis Mammalium nach dem Cuvier’schen System. Cz. 1. Solothurn: Verlag von Jent und Bakmann, 1845, s. 504. (niem.).
↑ J.G. Wagner. Beiträge zue Kenntniss der Säugthiere Amerika’s. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 5, s. 127, 1850. (niem.).
↑ R. von Ihering: Os mammiferos do Rio Grande do Sul. 1894, s. 98. (port.).
↑ ^a ^b F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Actas de la Academia Nacional de Ciencias de la República Argentina en Córdoba”. 6, s. 278, 1889. (hiszp.).
↑ J.A. Allen. A preliminary study of the South American opossum of the genus Didelphis. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 16, s. 267, 1902. (ang.).
↑ ^a ^b C.A. Marelli. Importancia de la Piel de la Comadreja Negra en la Industria Peletera. „La Epoca”. 1930, s. 2, 1930. (hiszp.).
↑ C.O.C. Vieira. Lista remissiva dos Mamíferos do Brasil. „Arquivos de zoologia do estado de São Paulo”. 8 (11), s. 345, 1955. (hiszp.).
↑ S. Solari, E. Vivar, J.J. Rodríguez, P. Velazco & E. Montesinos: Small mammals: Biodiversity assessment at the Pagoreni well site. W: A. Alonso & F. Dalmeier (redaktorzy): Biodiversity assessment and long-term monitoring, Lower Urubamba Region, Perú. Washington, D.C.: Smithsonian Institution, 1999, s. 139. ISBN 1-893912-00-0. (ang.).
↑ ^a ^b L.P.L.P. Costa L.P.L.P. i inni, Didelphis albiventris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-1 [dostęp 2020-07-18] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 2. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 56, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Didelphis albiventris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-19].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Didelphis albiventris Lund, 1840. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-17]. (ang.).
↑ ^a ^b R.S. Voss. An annotated checklist of Recent opossums (Mammalia: Didelphidae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 455, s. 34, 2022. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 50. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ C.A.R. Dias & F.A. Perini. Biogeography and early emergence of the genus Didelphis (Didelphimorphia, Mammalia). „Zoologica Scripta”. 47 (6), s. 645–654, 2018. DOI: 10.1111/zsc.12306.
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 229, 1904. (ang.).
↑ albiventris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-19] (ang.).
↑ ^a ^b D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 160–161. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 36. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

K. Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
C.C. Gordon C.C., ''Didelphis albiventris'' [online], (on-line), Animal Diversity Web, 2004 [dostęp 2008-04-05] (ang.).

[3] Nazwa odrzucona ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[2].

[5] Nomen nudum.

[14] Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphys Lechei Ihering, 1892.

[16] Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphis albiventris Lund, 1840.

[Lund-1] P.W. Lund. Blik paa Brasiliens Dyreverden før sidste Jordomvæltning. Tredje Afhandling: Fortsættelse af Pattedyrene. „Det Kongelige Danske videnskabernes selskabs skrifter Naturvidenskabelig og mathematisk afdeling”. 8, s. 239, 1840. (duń.).

[iczn-2] Anonim. Opinion 417. Rejection for nomenclatural purposes of volume 3 (Zoologie) of the work by Lorenz Oken entitled Okens Lehrbuch der Naturgeschichte published in 1815–1816. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 14 (1), s. 1–42, 1956. (ang.).

[oken-4] L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 1147. (niem.).

[lund-6] P.W. Lund. Coup-d’œil sur les espèces éteintes de Mammifères du Brésil; extrait de quelques mémoires présentés à l’Académie royale des Sciences de Copenhague. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Secondé serie. 11, s. 233, 1839. (fr.).

[Wagner1-7] J.G. Wagner. Diagnosen neuer Arten brasilischer Säugthiere. „Archiv für Naturgeschichte”. 8 (1), s. 358, 1842. (niem.).

[sch-8] H.R. Schinz: Systematisches Verzeichniss aller bis jetzt bekannten Säugethiere oder Synopsis Mammalium nach dem Cuvier’schen System. Cz. 1. Solothurn: Verlag von Jent und Bakmann, 1845, s. 504. (niem.).

[Wagner2-9] J.G. Wagner. Beiträge zue Kenntniss der Säugthiere Amerika’s. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 5, s. 127, 1850. (niem.).

[Ihering-10] R. von Ihering: Os mammiferos do Rio Grande do Sul. 1894, s. 98. (port.).

[ame-11] F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Actas de la Academia Nacional de Ciencias de la República Argentina en Córdoba”. 6, s. 278, 1889. (hiszp.).

[Allen-12] J.A. Allen. A preliminary study of the South American opossum of the genus Didelphis. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 16, s. 267, 1902. (ang.).

[Marelli-13] C.A. Marelli. Importancia de la Piel de la Comadreja Negra en la Industria Peletera. „La Epoca”. 1930, s. 2, 1930. (hiszp.).

[vie-15] C.O.C. Vieira. Lista remissiva dos Mamíferos do Brasil. „Arquivos de zoologia do estado de São Paulo”. 8 (11), s. 345, 1955. (hiszp.).

[sol&inni-17] S. Solari, E. Vivar, J.J. Rodríguez, P. Velazco & E. Montesinos: Small mammals: Biodiversity assessment at the Pagoreni well site. W: A. Alonso & F. Dalmeier (redaktorzy): Biodiversity assessment and long-term monitoring, Lower Urubamba Region, Perú. Washington, D.C.: Smithsonian Institution, 1999, s. 139. ISBN 1-893912-00-0. (ang.).

[iucn-18] L.P.L.P. Costa L.P.L.P. i inni, Didelphis albiventris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-1 [dostęp 2020-07-18] (ang.).

[Cichocki&inni-19] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 2. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-20] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 56, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[msw-21] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Didelphis albiventris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-19].

[mdd-22] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Didelphis albiventris Lund, 1840. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-17]. (ang.).

[voss-23] R.S. Voss. An annotated checklist of Recent opossums (Mammalia: Didelphidae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 455, s. 34, 2022. (ang.).

[icmw-24] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 50. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[dias&per-25] C.A.R. Dias & F.A. Perini. Biogeography and early emergence of the genus Didelphis (Didelphimorphia, Mammalia). „Zoologica Scripta”. 47 (6), s. 645–654, 2018. DOI: 10.1111/zsc.12306.

[pal-26] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 229, 1904. (ang.).

[27] albiventris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-19] (ang.).

[Astúa-28] D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 160–161. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[amw-29] Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 36. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[c]

[12]

[d]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[2]