Enhanced Graphics Adapter – Wikipedia, wolna encyklopedia

EGA (ang. Enhanced Graphics Adapter) – jeden ze standardów wyświetlania obrazu i kart graficznych komputerów typu IBM-PC^[1]. Został opracowany w 1984 roku przez firmę IBM dla komputerów klasy IBM PC/AT^[2]. W porządku chronologicznym usytuowany między CGA a VGA^[1]^[2].

Historia

EGA została wprowadzona w październiku 1984 roku przez IBM^[3] wkrótce po opracowaniu ich nowego komputera PC/AT. EGA można było zainstalować we wcześniej wydanych komputerach IBM PC, ale wymagało to aktualizacji pamięci ROM na płycie głównej^[4].

Oprócz oryginalnej karty EGA wyprodukowanej przez IBM, wyprodukowano wiele kompatybilnych kart innych firm, a tryby graficzne EGA były jeszcze obsługiwane przez VGA i późniejsze standardy. Pierwszym produktem Chips and Technologies(inne języki), wydanym we wrześniu 1985, był czteroukładowy chipset EGA, który odpowiadał 19 chipom z oryginalnej karty EGA od IBM. Do listopadowych targów COMDEX ponad pół tuzina firm wystawiło płyty kompatybilne z EGA oparte na chipsecie C&T^[5]. Pierwszą płytą kompatybilną z EGA była Vega z grudnia 1985, wydana przez Video Seven(inne języki) i wykorzystująca właśnie chipset C&T^[6]^[7]. Płyta główna Vega była o połowę mniejsza od oryginalnej płyty IBM EGA^[7].

W latach 1984–1987 kilku producentów zewnętrznych wyprodukowało kompatybilne karty, takie jak Autoswitch EGA lub chipset Super EGA firmy Genoa Systems(inne języki)^[8]^[9]. Późniejsze karty obsługujące rozszerzoną wersję VGA zostały podobnie nazwane Super VGA.

Po standardzie EGA w kwietniu 1987 roku pojawił się standard MCGA i VGA wprowadzony przez IBM z IBM PS/2^[10]. Początkowo miało to jednak tylko tę konsekwencję, że karty EGA, które do tej pory zajmowały wyższą klasę cenową, powoli stawały się dostępne dla komputerów PC w środkowym, a od około 1989 roku w niższym przedziale cenowym. Dopiero pojawienie się systemu Windows 3.0 w 1991 roku sprawiło, że EGA stopniowo zniknęła.

Budowa

Dla kart EGA zostały opracowane wyspecjalizowane układy scalone wielkiej skali integracji (LSI), co umożliwiło m.in. zachowanie zgodności wstecz ze standardami CGA i MDA. Ponadto karty te udostępniają programiście kilkadziesiąt rejestrów, przez które można ustawić wiele aspektów ich pracy. Te duże możliwości konfiguracyjne i zgodność ze starszymi kartami spowodowały skomplikowanie zarówno od strony sprzętu jak i oprogramowania^[11].

Karta EGA zawiera 16 KiB ROM, który przechowuje dodatkowe funkcje BIOS. Nie daje to jednak dostępu do wszystkich możliwości karty i programista, aby uzyskać określone efekty, wciąż musi programować bezpośrednio poprzez rejestry.

Pierwsze wersje kart miały zainstalowane 64 KiB RAM, ale nowsze wersje posiadały jej więcej, np. 128 KiB, 192 KiB oraz 256 KiB – nieformalnym standardem w końcu stało się właśnie 256 KiB. Ponieważ w trybach niższej rozdzielczości nie jest wykorzystywana cała pamięć, toteż w pamięci karty graficznej można było zmieścić równocześnie kilka ekranów, nazywanych „stronami” i szybko przełączać się między nimi^[11].

Rozmieszczenie układów oryginalnej karty EGA od IBM:



1a: Gniazdo przyłączeniowe dla karty rozszerzeń pamięci 2: Układy pamięci graficznej TMS 4416-15NL, 8 układów po 8 kilobajtów każdy 3: 1501458, L1C0092 układ IBM LSI(inne języki) 4: 1501458, L1C0092 układ IBM LSI 5: 74LS374PC, przerzutnik typu D 6: 1501458, C04738: układ AMI 7: SN74LS258BN multiplekser 8a: SN74LS174N przerzutnik typu D 8b: 74LS157PC multiplekser 9: Otwory do podłączenia karty rozszerzeń pamięci 10: 74S10PC NAND 11: 74S04N bramka NOT 12: SN74S00N, 436C NAND 13: 74LS153NA, VV8407DO multiplekser 14: 1501456, L1A0195 układ LSI 15: 1501459, L1B0093 układ LSI 16: AMI 6277356 17: 970-PC8428, 16,257 MHz 18: SN74LS27N bramka NOR 19: HD74LS138P 3-bitowy koder binarny 20: N825137N 21: SN74LS273N przerzutnik typu D	22: zworka 23: SN74LS04N bramka NOT 24: Gniazdo przyłączeniowe do przyszłej rozbudowy 25: SN74LS32N bramka OR 26: 74LS151PC multiplekser 27: 74LS367APC sterownik szyny danych 28: BECKMANN 898-1-R4-7K, 8432, układ rezystorów 29: 74LS86PC bramka XOR 30: SN74LS74AN, J429AJD przerzutnik typu D 31: 74LS11PC, 11422 bramka AND 32: SN74LS32N, I8442B bramka OR 33: SN74LS244N, sterownik szyny danych I8439AL 34: SN74LS245N, I8441D dwukierunkowy nadajnik-odbiornik 35: N823137N, K8326 36: P8436, sterownik linii DM74LS125AN 37: 01503247 38: zworka 39: SN74LS175N, 8442 przerzutnik typu D 40: zworka 41: przełącznik DIP(inne języki) 42: gniazda AUX 43: 9-pinowe gniazdo monitorowe

EGA a CGA

Podobnie jak karty CGA, również EGA może pracować w dwóch trybach, tj. znakowym i graficznym. Karta może wyświetlać obraz w maksymalnie 16 kolorach, które są wybierane z palety 64 kolorów^[12].

Tryb znakowy w stosunku do CGA został znacznie rozszerzony. Maksymalna liczba kolumn i wierszy wynosi 80×25 i taka też jest domyślnie ustawiana, ale istnieje możliwość zmiany ustawień i uzyskanie np. 50×40. Zostały wprowadzone programowalne generatory znaków, za pomocą których można było dowolnie ustalić kształt wyświetlanych znaków (w karcie CGA generatory znaków dostępne są tylko w pamięci ROM). Ponadto rozmiar znaku nie jest ograniczony do 8×8 punktów, ale może wynosić jeszcze – w zależności od trybu – albo 8×14 albo 9×14 punktów^[11]^[12]^[13].

Tryb graficzny

W trybie graficznym maksymalna dostępna rozdzielczość to 640×350 w 16 kolorach^[1]^[13]. Jeśli do karty podłączony jest monitor monochromatyczny wysokiej rozdzielczości to można uzyskać tryb czarno-biały 720×350 pikseli. Istnieją również karty zgodne z EGA, które posiadają tryby graficzne o jeszcze wyższych rozdzielczościach, np. 640×400, 640×480 i 720×540^[2].

Tryby graficzne również są wysoce konfigurowalne. Można ustawić sposób zapisu do pamięci karty, np. jeden tryb oferuje szybkie stawianie pojedynczych pikseli, inny szybkie kopiowanie dużych obszarów obrazu. Programista może ustawić jaki rodzaj operacji logicznej jest wykonywany na obrazie, np. suma, czy iloczyn bitowy. Istnieje możliwość przesuwania obrazu (ang. panning), wyszukiwania brzegu w określonym kolorze i wiele innych.

przykładowe obrazy EGA

Następcy

Karty EGA zostały zastąpione kartami VGA, wprowadzonymi ok. 1987 r. Istniały także rozszerzenia standardu EGA zanim pojawiły się karty VGA. Przykładem takiego układu były karty Tseng Labs.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c HearstH. Magazines HearstH., Popular Mechanics, Hearst Magazines, lipiec 1986, s. 16 [dostęp 2024-07-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c JonJ. Peddie JonJ., The History of the GPU - Steps to Invention, Springer Nature, 2023, s. 109 - 111, ISBN 978-3-031-10968-3 [dostęp 2024-07-27] (ang.).
↑ InfoWorld Media GroupI.M.G. Inc InfoWorld Media GroupI.M.G., InfoWorld, InfoWorld Media Group, Inc., 8 października 1984, s. 19 [dostęp 2024-07-27] (ang.).
↑ IBM EGA Installation Instructions (PDF). 1984. p. 1. Archived from the original (PDF) on 2022-02-11. Retrieved 2020-08-15.
↑ Ziff DavisZ.D. Inc Ziff DavisZ.D., PC Mag, Ziff Davis, Inc., sierpień 1986, s. 140 [dostęp 2024-07-27] (ang.).
↑ Ziff DavisZ.D. Inc Ziff DavisZ.D., PC Mag, Ziff Davis, Inc., 11 lutego 1986, s. 34 [dostęp 2024-07-27] (ang.).
↑ ^a ^b DOS Days - Video 7 and SPEA [online], dosdays.co.uk [dostęp 2024-07-27] .
↑ InfoWorld Media GroupI.M.G. Inc InfoWorld Media GroupI.M.G., InfoWorld, InfoWorld Media Group, Inc., 28 lipca 1986, s. 53 [dostęp 2024-07-27] (ang.).
↑ InfoWorld Media GroupI.M.G. Inc InfoWorld Media GroupI.M.G., InfoWorld, InfoWorld Media Group, Inc., 23 lutego 1987, s. 16 [dostęp 2024-07-27] (ang.).
↑ ScottS. Mueller ScottS., CraigC. Zacker CraigC., Upgrading and repairing PCs, wyd. 10th anniv. ed, The Scott Mueller library series, Indianapolis, IN: Que, 1998, s. 515, ISBN 978-0-7897-1636-1 [dostęp 2024-07-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c IBM Enhanced Graphics Adapter
↑ ^a ^b EGA Functions [online], cosmodoc.org [dostęp 2024-07-27] (ang.).
↑ ^a ^b CoreyC. Sandler CoreyC., Fix Your Own PC, John Wiley & Sons, 12 czerwca 2007, s. 314, ISBN 978-0-470-10787-4 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[:0-1] HearstH. Magazines HearstH., Popular Mechanics, Hearst Magazines, lipiec 1986, s. 16 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[:1-2] JonJ. Peddie JonJ., The History of the GPU - Steps to Invention, Springer Nature, 2023, s. 109 - 111, ISBN 978-3-031-10968-3 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[3] InfoWorld Media GroupI.M.G. Inc InfoWorld Media GroupI.M.G., InfoWorld, InfoWorld Media Group, Inc., 8 października 1984, s. 19 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[4] IBM EGA Installation Instructions (PDF). 1984. p. 1. Archived from the original (PDF) on 2022-02-11. Retrieved 2020-08-15.

[5] Ziff DavisZ.D. Inc Ziff DavisZ.D., PC Mag, Ziff Davis, Inc., sierpień 1986, s. 140 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[6] Ziff DavisZ.D. Inc Ziff DavisZ.D., PC Mag, Ziff Davis, Inc., 11 lutego 1986, s. 34 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[:4-7] DOS Days - Video 7 and SPEA [online], dosdays.co.uk [dostęp 2024-07-27] .

[8] InfoWorld Media GroupI.M.G. Inc InfoWorld Media GroupI.M.G., InfoWorld, InfoWorld Media Group, Inc., 28 lipca 1986, s. 53 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[9] InfoWorld Media GroupI.M.G. Inc InfoWorld Media GroupI.M.G., InfoWorld, InfoWorld Media Group, Inc., 23 lutego 1987, s. 16 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[10] ScottS. Mueller ScottS., CraigC. Zacker CraigC., Upgrading and repairing PCs, wyd. 10th anniv. ed, The Scott Mueller library series, Indianapolis, IN: Que, 1998, s. 515, ISBN 978-0-7897-1636-1 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[:3-11] IBM Enhanced Graphics Adapter

[:5-12] EGA Functions [online], cosmodoc.org [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[:2-13] CoreyC. Sandler CoreyC., Fix Your Own PC, John Wiley & Sons, 12 czerwca 2007, s. 314, ISBN 978-0-470-10787-4 [dostęp 2024-07-27] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]