French
DeutschFüzuli – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rejon | |
| Prawa miejskie | 1827 |
| Populacja (2005) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Azerbejdżanu  | |
 39°36′01″N 47°08′35″E/39,600278 47,143056 | |
Füzuli[2] (orm. Վարանդա, Waranda) – stolica rejonu Füzuli w Azerbejdżanie. Obecnie prawie całkowicie opuszczone[3] w wyniku walk w konflikcie o Górski Karabach pomiędzy ormiańską ludnością a Azerbejdżanem.
Na prawym brzegu rzeki Quruçay, na terenach dzisiejszego miasta istniała niegdyś wioska Karabułag (Qarabulaq)[4]. Wraz z okolicznymi terenami wchodziła w skład chanatu karabaskiego, a od 1822 w skład Imperium Rosyjskiego. Na gruncie wioski utworzono w 1827 miasto będące rosyjskim fortem, które otrzymało nową nazwę Kariagino. Jego mieszkańcami byli głównie rosyjscy Mołokanie, później osiedlili się tu Azerowie i Kurdowie oraz mała grupa Ormian. Jeszcze w 1896 Rosjanie stanowili większość populacji, ale już w 1915 – Azerowie[5]. W latach 1918–1920 Kariagino wchodziło w skład Demokratycznej Republiki Azerbejdżanu a od 1920 w skład Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W 1959 roku miasto zostało przemianowane na cześć azerskiego poety Fuzulego. Po wojnie o Górski Karabach miasto weszło pod kontrolę separatystów ormiańskich, którzy nadali mu nazwę Waranda[6].
W trakcie konfliktu w Górskim Karabachu w październiku 2020 miasto zostało zdobyte przez wojska Azerbejdżanu[7]. W sierpniu 2023 w mieście ponownie zaczęli osiedlać się Azerowie[8].
W miejscowości znajdują się ruiny meczetu Hadżiego Alekbera z XVII wieku oraz młyn i most z XIX wieku[4].
Miejscowość jest znana z wysokiego na 50 m wzgórza znajdującego się w północnej części miasta. Wzgórze jest zwieńczone płaską powierzchnią, zaś wewnątrz składa się z dużej ilości ceramiki. Archeolodzy interesowali się tym miejscem od początków XX wieku, ale poważne i systematyczne badania rozpoczęto w 1964. Materiał znaleziony wewnątrz datuje się na IV–III tysiąclecia p.n.e. i ma cechy identyczne ze znaleziskami z innych miejsc z Wyżyny Armeńskiej[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Republic of Nagorno-Karabakh: De Facto and De Jure Population by Administrative Territorial Distribution and Sex. 2005. [dostęp 2015-02-11]. (ang.).
- ↑ G. Beglaryan: The roads of Armenia. Erywań: Collage LLC, 2013, s. 25. ISBN 978-99930-981-7-1.
- ↑ 20 Abandoned Cities from Around the World. 30 sierpnia 2008. [dostęp 2010-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ a b Karabach. W: Azerbejdżan. Wyd. 1. Pruszków: Rewasz, 2014, s. 249-250. ISBN 978-83-62460-38-0.
- ↑ a b Fizuli. Artsakh World. [dostęp 2015-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Górski Karabach. W: Leszek Waksmundzki: Armenia - przewodnik. Wyd. 2. Pruszków: Rewasz, 2013, s. 237. ISBN 978-83-62460-35-9.
- ↑ he Azerbaijani flag was raised up in the center of liberated from the occupation Fizuli city. mod.gov.az.
- ↑ Füzuli şəhərinə yola salınmış ilk köç mənzil başına çatıb. apa.az, 2023-08-18. [dostęp 2024-01-02]. (azer.).