Fort de Saint-Héribert – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fort de Saint-Héribert

Państwo	Belgia
Lokalizacja	Chemin du Commandant L’Entrée, 3 à 5100 Wépion
Typ	duży fort pancerny
Data budowy	1888–1891
Data eksploatacji	1891–1940
Data opuszczenia	1960.
Bitwy	Oblężenie Namur (1914); kampania belgijska
Położenie na mapie Belgii Fort de Saint-Héribert
50°24′45″N 4°49′54″E/50,412500 4,831667

Fort de Saint-Héribert – duży, trójkątny fort pancerny, projektu gen. Brialmonta, będący częścią pierścienia fortów twierdzy Namur (fr. Region Fortifiee de Namur).

Fort położony na wzgórzu o wys. 245 m n.p.m., 5,7 km od centrum, osłaniał Rue St Gerard i bronił mniejszych dróg prowadzących na płaskowyż u zbiegu Mozy i Sambry, wraz z odległym o 4 km fortem de Malonne chronił dolinę Sambry, a wraz z oddalonym o 4,25 km fortem de Dave południowego biegu Mozy^[1][2].

Trójkątny w kształcie fort o załamanej linii koszar szyjowych, które tworzyły dwa półbastiony z parą dział 57 mm każdy do obrony tylnej fosy; jedno takie działo broniło bezpośrednio bramy fortu. Fosa, o stoku spłaszczonym i stromej, murowanej przeciwskarpie, broniona przez kaponierę rewersową (czyli umieszczoną w przeciwskarpie) umieszczoną przy zbiegu fos, po przeciwnej stronie fortu niż brama główna; ta kaponiera uzbrojona była w dwie pary armat kal. 57 mm^[a][3]. Do obrony bliskiej służyły ponadto 4 armaty tego samego kalibru, umieszczone w obrotowych, wysuwanych wieżach pancernych, dwóch na masywnym bloku centralnego schronu, a dwóch na krawędzi fosy szyjowej^[3][4]; na bloku zamontowany był też silny reflektor w wysuwanej, pancernej kopule^[4][5][6].

Na dachu schronu centralnego znajdowały się także 5 kopuł dział obrony dalekiej: w centralnej części jedna wieża z parą armat 150 mm, w tylnej części dwie wieże z parą armatą 120 mm, do prowadzenia ognia bezpośredniego. Z przodu bloku znajdowały się dwie kopuły haubic 210 mm, do ognia pośredniego^[3][6]. Działa 150 mm M.1886 produkcji Kruppa, o długości lufy 3,8m i kącie podniesienia luf od -2° do +25°, miały zasięg 8,5 km. Wieża o średnicy 4,8m miała masę 224 ton i 25-osobową załogę (wraz z żołnierzami dostarczającymi amunicję z magazynów itp.)^[4]. Wieża dział 120 mm miała taką samą średnicę i załogę, ale była lżejsza (188 ton). Armaty M. 1889, o długości lufy 3 i kącie podniesienia od -3° do +25°, strzelały na 8 km. Haubica 210 mm M.1889 Kruppa, o lufie 2,5 m i kącie podniesienia od -5° do +35° (zasięg ognia pośredniego 6,9 km), umieszczona była w mniejszej (3,6 m) i lżejszej (100 ton) wieży o 13-osobowej załodze. Lekkie działa 57 mm M.1889 Nordenfeldta miały lufy 1,5 m, kąt podniesienia od -8° do +10°, zasięg 300 m, a ich kopuły o średnicy 2,1 m i wadze 34 ton obsługiwało 6 ludzi^[4].

Artyleria fortu była zgrupowana w 4. baterię artylerii fortecznej^[7].

23 sierpnia 1914, podczas niemieckiego ataku na miasto, gdy natarcie niemieckie zmusiło obrońców do ewakuacji III sektora obrony (północno-zachodniego), stało się jasne, że ewakuacja twierdzy jest nieunikniona. Upadek sąsiadującego fortu de Malonne, opuszczonego przez załogę i zajętego przez niemiecki patrol, zachęcił siły niemieckie do zdecydowanego ataku na fort, wspartego ciężkim ogniem artylerii. Pod naciskiem atakujących, wobec uszkodzeń koszar i tylnej części fortu, trafienia w kanał wentylacyjny i chmur gazów po wybuchach utrudniających oddychanie, dowodzący fortem kpt. Derzelle uznał dalszą obronę za niemożliwą i poddał się o 19.45^[8]. Według niemieckiego zestawienia z 1915 roku, fort nie był ostrzeliwany przez najcięższą artylerię (kal. 210 mm i większy)^[9].

W okresie międzywojennym fort został zmodernizowany, wyremontowano uszkodzone lub zniszczone kopuły, wymieniono działa 57 na 75 mm, w kaponierach zainstalowano karabiny maszynowe^[10]. Fort otrzymał cztery wieże z haubicami 75 mm, jedną z dwoma działami 75 mm i dwie z karabinami maszynowymi^[11]. W czasie inwazji na Belgię bronił się trzy dni (18–21 maja 1940)^[12]. 15 maja po raz pierwszy otworzył ogień z armat 75 mm do oddziałów niemieckich na drugim brzegu Mozeli. 18 maja znalazł się pod ciężkim ogniem i następnego dnia w bryle schronu pojawiły się pęknięcia. Mimo bezpośrednich trafień w dwie kopuły, wieże fortu kontynuowały ostrzał, mimo stale pogłębiających się uszkodzeń. 20 maja forty na południe od Namur były atakowane przez 211 Dywizję Wehrmachtu i 21 maja karabiny maszynowe z kopuł pancernych odparły ogniem atak niemieckich piechurów na stok fortu. Sąsiadujące forty de Dave i de Malonne udzieliły wsparcia ogniowego. Późnym rankiem dalsze zniszczenie okalającego wieże betonu doprowadziło do ich unieruchomienia i straciwszy możliwość obrony, fort się poddał. Ataki na fort kosztowały Niemców 129 zabitych i 600 rannych, podczas gdy jego garnizon stracił tylko jednego zabitego^[13].

Wojsko belgijskie opuściło fort w latach 1960. Zniszczony fort został przykryty ziemią i zapomniany. W 2013 las (w celu pozyskiwania drewna opałowego) nabył Emile Legros i odnalazł fort – wraz z grupą pasjonatów doprowadził do odkopania fortu i od 2021 funkcjonuje w nim muzeum^[6].

• Jules Poirier: La Belgique devant une guerre franco-allemande. Paris: Imprimerie-librairie militaire universelle L. Fournier, 1913.
• Clayton Donnell: The Forts of the Meuse in World War I. Oxford: Osprey Publishing, 2007. ISBN 978-1-84603-114-4. (ang.).
• J. E. Kaufmann: The Forts and Fortifications of Europe 1815-1945 – the Neutral States. South Yorkshire: 2014. ISBN 978-1-4738-4053-9.

• Strona fundacji, która prowadzi muzeum w forcie (fr.)