Franciszek Żeleski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Franciszek Żeleski

Data i miejsce urodzenia	27 września 1837 Lwów
Data i miejsce śmierci	5 lutego 1926 Kraków
Miejsce spoczynku	cmentarz Rakowicki w Krakowie
Zawód, zajęcie	sędzia
Narodowość	polska
Małżeństwo	Emilia z d. Lidl
Krewni i powinowaci	Karol Lidl, Jan Lidl (szwagrowie)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Żeleski^[a] (ur. 27 września 1837 we Lwowie, zm. 5 lutego 1926 w Krakowie) – polski sędzia.

Urodził się 27 września 1837 we Lwowie^[1][2]. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, po czym odbył praktykę adwokacką w wymiarze 1,5 roku^[2][1]. W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej wstąpił do c. k. rządowej służby sądowniczej^[2]. Od 1859 do około 1863 w charakterze auskultanta C. K. Wyższego Sądu Krajowego we Lwowie był przydzielony do C. K. Sądu Krajowego we Lwowie^[3][2]. Od 1863 do 1867 był akturiuszem w Tyśmienicy^[2] (w tych latach nie figurował w spisie urzędników sądowych, aczkolwiek był wymieniany w grupie aktuariuszów na liście urzędników c. k. urzędów; w pierwszym roku w prowizorycznym charakterze tego stanowiska)^[4].

Po wprowadzeniu autonomii galicyjskiej w 1867 od tego roku do 1874 był adjunktem C. K. Sądu Powiatowego w Żółkwi (w pierwszym roku sąd miał charakter prowizoryczny)^[5], gdzie od około 1873 był jednocześnie sędzią dla spraw drobiazgowych^[6][2]. Od 1874 do około 1880 był sędzią C. K. Sądu Powiatowego w Janowie^[7][2]. Od około 1880 do około 1882 był sędzią C. K. Sądu Obwodowego w Brodach^[8][9][2]. W 1881 otrzymał tytuł i charakter c. k. radcy sądu krajowego^[2]. Od 1882 był radcą C. K. Sądu Obwodowego w Przemyślu^[10][2]. Ze stanowiska c. k. radcy sądu krajowego w Przemyślu w sierpniu 1887 został mianowany historycznie pierwszym prezydentem otwartego 1 września 1887 C. K. Sądu Obwodowego w Sanoku^[11] i pełnił ten urząd w kolejnych latach do 1892^[12][13][14]. 27 stycznia 1888 został mianowany przewodniczącym sądu przysięgłych w Sanoku na kadencję od 5 marca 1888^[15]. 9 września 1889 został prezesem założonego wówczas w Sanoku oddziału Towarzystwa Prawniczego^[16]. Po latach dr Karol Zaleski przytoczył słowa Franciszka Żeleskiego o Sanoku: „wszystko, co tu Bóg zrobił, jest prześliczne, ale co ludzie zrobili, to niech diabli wezmą”^[17].

Od 20 maja 1892^[2] do około 1899 był wiceprezydentem Wyższego Sądu Krajowego w Krakowie^[18]. Jego uroczyste pożegnanie z powodu przejścia w stały stan spoczynku odbyło się 10 lipca 1900 w sali rozpraw sądu apelacyjnego w gmachu św. Piotra^[2]. W 1918 był wiceprezydentem C. K. Wyższego Sądu Krajowego w stanie spoczynku^[19].

W latach swojej służby zawodowej udzielał się w działalności społecznej o charakterze społecznym i narodowym^[1]. W Przemyślu wraz z biskupem był założycielem Konferencji Towarzystwa św. Wincentego à Paulo i przez kilka lat był przewodniczącym tego stowarzyszenia^[1]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1890, 1891)^[20][21]. Pełnił stanowisko prezesa Klubu Prawników w Krakowie, a po ustąpieniu z tej funkcji 6 marca 1903 przez aklamację zgromadzenia tego towarzystwa otrzymał tytuł członka honorowego i został wybrany członkiem wydziału (nowym prezesem został Franciszek Kasparek)^[22]. Przyczynił się do powstania Krakowskiego Towarzystwa Zaliczkowego Urzędników, w jego władzach pełnił funkcję przewodniczącego rady nadzorczej, a także prezesa, a po ustąpieniu z tej posady został mianowany przez zgromadzenie towarzystwa jego dożywotnim kuratorem 22 marca 1903, a funduszowi przeznaczonemu na cele dobroczynne lub humanitarne nadano nazwę „Fundusz Dobroczynny imienia Franciszka Żeleskiego”, tym samym tworząc stypendium na jego cześć^[23][1]. Podczas pracy w Krakowie udzielał się na rzecz instytucji humanitarnych i dobroczynnych zyskując powszechne poważanie^[2]. Był członkiem krakowskiej Rady Wyższej Towarzystwa św. Wincentego à Paulo i był jej przewodniczącym^[1]. Był starszym Bractwa Najświętszej Marii Panny Królowej Korony Polskiej^[1]. Należał do Sodalicji Mariańskiej i pełnił funkcję Pierwszego Prefekta Kongregacji Mariańskiej pw. św. Józefa w Krakowie, aczkolwiek w ostatnich przeszło 20 latach życia nie był aktywny z uwagi na zły stan zdrowia^[1].

Około 1890 otrzymał honorowe obywatelstwo Rymanowa^[13].

Jego żoną była Emilia z domu Lidl (zmarła za jego życia^[1] w 1904 mając 67 lat^[24]), z którą miał córkę Władysławę (1872-1947), zamężną z inżynierem Wilhelmem Szomkiem z Sanoka^[25] oraz syna (wicesekretarz w C. K. Ministerstwie Spraw Wewnętrznych)^[26]. Zmarł 5 lutego 1926^[1]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (pas 11)^[27].

• Krzyż Kawalerski Orderu Leopolda (1895)^[2][28]
• Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa (1900)^[2][29]