Fregaty rakietowe projektu 11356M – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fregaty rakietowe projektu 11356M
Ilustracja
„Admirał Grigorowicz”
Kraj budowy

 Rosja

Użytkownicy

 MW Federacji Rosyjskiej

Stocznia

Stocznia Jantar, Królewiec

Wejście do służby

2016

Planowane okręty

6

Zbudowane okręty

3

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

normalna: 3620 t
pełna: 4500 t

Długość

124,8 m

Szerokość

15,2 m

Zanurzenie

5,8 m

Napęd

siłownia w układzie COGAG o mocy 60 900 SHP

Prędkość

32 węzły

Zasięg

4850 Mm przy 14 w

Załoga

200

Uzbrojenie

• 8 wyrzutni pionowych pocisków pokr. P-800 Oniks lub manewrujących 3M-54 Kalibr (8 pocisków)
• 2×XII wyrzutni pionowych pocisków plot. Sztil-1 (24 pociski 9M317)
• 1 armata uniwersalna 100 mm A-190
• 2 działka plot. 30 mm AK-630M
• 2×II wyrzutnie torped 533 mm
• 1×XII wyrzutnia rbg RBU-6000

Wyposażenie lotnicze

1 śmigłowiec Ka-27

Fregaty rakietowe projektu 11356Mfregaty rakietowe Marynarki Wojennej Rosji z początku XXI wieku, określane też jako typ Admirał Grigorowicz. Ukończono trzy jednostki tego typu, wchodzące w skład Floty Czarnomorskiej.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Na skutek rozpadu ZSRR i następującej w latach 90. XX wieku zapaści ekonomicznej Rosji, jej Flota Czarnomorska uległa redukcji liczebnej i degradacji pod względem zdolności bojowych, stając się najbardziej zaniedbaną z flot rosyjskich[1]. Nieliczne okręty bojowe, które pozostały w jej składzie, z krążownikiem „Moskwa” na czele, pochodziły z czasów ZSRR i szybko stały się przestarzałe, nie przechodząc większych modernizacji[1]. Pierwszymi jej nowo zbudowanymi większymi okrętami nawodnymi stały się trzy fregaty rakietowe projektu 11356M, które weszły do służby w drugiej dekadzie XXI wieku. Zostały one oparte na zaprojektowanych i zbudowanych w Rosji dla Indii fregatach rakietowych typu Talwar, których skonstruowanie Indie zleciły Północnemu Biuru Projektowo-Konstrukcyjnemu (SPKB) z Petersburga w związku z większym doświadczeniem rosyjskich biur projektowych[1]. Indie zamówiły następnie w 1998 roku w Rosji budowę trzech okrętów, dostarczonych na początku XXI wieku[1]. Sam projekt typu Talwar wywodził się z kolei z radzieckich fregat projektu 11351 (w kodzie NATO: Krivak III)[a]. Nowy projekt wprowadził jednak daleko idące zmiany, w tym ukształtowanie kadłuba i nadbudówek zgodnie z wymogami trudnowykrywalności (stealth), powodujące całkowitą zmianę sylwetki okrętów[1]. We wstępnej fazie projektowania brała udział francuska firma konsultingowa DCN International, co pociągnęło podobieństwo wizualne do francuskich okrętów nowej generacji[2].

Fregaty typu Talwar zostały przez Rosję uznane za na tyle udane, że po kilku latach zdecydowano zbudować serię zmodyfikowanych okrętów dla potrzeb marynarki Rosji[3]. Ich przynależność do rodziny fregat projektu 1135 została uwidoczniona w numerze projektu 11356M, a także oznaczeniu kodowym NATO okrętów jako Krivak IV[2]. Zamówiono budowę trzech okrętów w stoczni Jantar w Królewcu, dla których zespoły napędowe w postaci turbin gazowych zakupiono na Ukrainie[2]. Stępkę pod budowę pierwszego „Admirał Grigorowicz”, od którego też popularnie określono cały typ, położono 18 grudnia 2010 roku, a pod budowę dwóch dalszych w 2011 i 2012 roku[4]. Wodowano je w latach 2014–2015 i wprowadzono do służby w latach 2016–2017[4].

W 2013 roku położono w stoczni Jantar stępki pod budowę trzech dalszych fregat, które wodowano w latach 2016–2017[4]. Na przeszkodzie ich ukończeniu stanął jednak brak turbin gazowych, po zerwaniu współpracy militarnej z Ukrainą na skutek faktycznego wszczęcia przez Rosję wojny na wschodzie Ukrainy[3]. Rosja sama nie miała opanowanej produkcji turbin gazowych, a jej uruchomienie spowodowałoby, oprócz opóźnienia, wzrost kosztów[3]. Przez kilka lat prowadzono rozmowy z Indiami dotyczące odkupienia przez nie okrętów, a w 2018 roku nawet uzgodniono sprzedaż dwóch fregat[3]. Do 2023 roku jednakże nie doszło to do skutku i ich sprzedaż, a także ukończenie okrętów stały się mało prawdopodobne z uwagi na inwazję na Ukrainę i embargo na zachodnie komponenty[5].

Okręty

[edytuj | edytuj kod]
Fregaty rakietowe projektu 11356M[b]
Nazwa okrętu (nr burtowy) Stocznia Położenie stępki Wodowanie Wejście do służby
Admirał Grigorowicz (745) Jantar, Królewiec 18 grudnia 2010 14 marca 2014 11 marca 2016
Admirał Essen (751) Jantar, Królewiec 8 lipca 2011 7 listopada 2014 7 czerwca 2016
Admirał Makarow (799) Jantar, Królewiec 29 lutego 2012 2 września 2015 27 grudnia 2017
Admirał Butakow Jantar, Królewiec 13 lipca 2013 5 marca 2016 -
Admirał Istomin Jantar, Królewiec 13 listopada 2013 16 listopada 2017 -
Admirał Korniłow Jantar, Królewiec grudzień 2013 16 listopada 2017 -

Opis ogólny i konstrukcja

[edytuj | edytuj kod]
„Admirał Makarow”
„Admirał Essen”

Fregaty mają architekturę klasyczną, podobnie jak fregaty projektu 1135, ale z ukształtowaniem zewnętrznych powierzchni burt i ścian nadbudówek w sposób podporządkowany zmniejszeniu skutecznej powierzchni odbicia, przypominającym francuskie fregaty typu La Fayette[2]. Na dziobie umieszczono działo, a dalej przedział pionowych wyrzutni pocisków rakietowych. Nadbudówka została przesunięta do tyłu i umieszczona na śródokręciu, nieco przed środkiem długości okrętu, a jej płaskie pochylone ściany boczne stanowią przedłużenie górnej części burt. Na końcu śródokręcia znajduje się kanciasty komin z pochylonymi ścianami, łączący się z bryłą hangaru, a rufę zajmuje lądowisko śmigłowca. Kadłub dzieli się grodziami poprzecznymi na dziewięć głównych przedziałów wodoszczelnych[2]. W stosunku do projektu 1135 zmieniono podwodzie, stosując stępkę równoległą do linii wodnej zamiast opadającej w kierunku dziobu, przy tym nadal w wystającym w dół zgrubieniu dziobowym mieści się sonar[6]. Kadłub wykonano ze stali o podwyższonej plastyczności, a nadbudówki także z kompozytów[2]. Dzielność morska uważana jest za bardzo dobrą[7].

W stosunku do projektu 1135 wymiary powiększono nieznacznie (długość o ponad metr), ale w większym stopniu wzrosła wyporność[2]. Długość całkowita wynosi 124,8 m, szerokość maksymalna 15,2 m, a na linii wodnej 14,1 m[8]. Zanurzenie przy wyporności bojowej wynosi 4,2 m, a razem ze zgrubieniem dziobowym 5,8 m[8]. Wyporność konstrukcyjna wynosi 3300 ton, wyporność normalna: 3620 ton, wyporność bojowa: 4035 ton, a wyporność pełna: 4500 ton[8].

Napęd

[edytuj | edytuj kod]

Okręty mają siłownię kombinowaną w układzie COGAG, napędzającą dwie śruby[2]. Zespół napędowy nosi oznaczenie M.7N 1 i składa się z czterech turbin gazowych: dwóch marszowych DS-71 o mocy nominalnej po 8450 SHP (6300 kW) i dwóch mocy szczytowej DT-59.1 o mocy nominalnej po 22 000 SHP (16 000 kW)[2]. Łącznie napęd rozwija moc maksymalną 60 900 SHP (45 400 kW, 61 746 KM)[8]. Oba zespoły turbin umieszczone są w dwóch przedziałach wodoszczelnych[2]. Każda z turbin marszowych za pomocą wspólnej przekładni RRD1063 może napędzać obie śruby[c]. Ujemną cechą takiego rozwiązania jest skomplikowana konstrukcja przekładni, wywołującej wibracje[2]. Śruby są pięciołopatowe, o stałym skoku[7].

Napęd zapewnia osiąganie prędkości maksymalnej 30 węzłów, a krótkotrwałej 32 węzły[7]. Zasięg pływania z prędkością ekonomiczną 14 węzłów wynosi 4850 mil morskich, a przy prędkości 30 węzłów wynosi 700 mil morskich[7].

Energię elektryczną zapewniają cztery generatory wysokoprężne Wärtsilla-Cummins WCM 1000/5 o łącznej mocy do 4000 kW, która oceniana jest jako potencjalnie zbyt mała[7].

Uzbrojenie

[edytuj | edytuj kod]
Film przedstawiający odpalenie pocisków przeciwlotniczych

Główny system uzbrojenia ofensywnego stanowi ośmiokomorowa wyrzutnia pionowa umieszczona w części dziobowej na podwyższonej pokładówce, dla ośmiu pocisków manewrujących. Można wystrzeliwać z niej pociski przeciwokrętowe 3M55 Oniks, rozwijające podwójną prędkość dźwięku i przenoszące głowicę o masie 300 kg. Ich maksymalny zasięg wynosi 120 km przy locie na niskim pułapie lub 300 km na wysokim pułapie, względnie 400 km do celów lądowych, lecz uzależniony jest w praktyce od możliwości wykrycia celu[9]. Drugim rodzajem wystrzeliwanych pocisków są pociski manewrujące rodziny Kalibr: przeciwokrętowe 3M-54 o maksymalnym teoretycznym zasięgu 660 km, woda-ziemia 3M-14 o zasięgu 1500 km z głowicą konwencjonalną lub 2600 km z głowicą jądrową, względnie rakietotorpedy 91RE1 o zasięgu 50 km[9]. Wadą jest brak uniwersalnych pocisków przy małej pojemności wyrzutni, wymuszający ograniczenie liczby pocisków służących do zwalczania konkretnych celów[9].

Drugim systemem uzbrojenia rakietowego są dwa 12-komorowe bloki pionowych wyrzutni Sztil-1 (Tornado) pocisków przeciwlotniczych średniego zasięgu 9M317M[9]. Pociski te mogą zwalczać cele powietrzne, w tym rakiety, na wysokości do 15 000 m i w odległości od 3,5 do 50 km, a w razie konieczności także cele nawodne[10]. Według danych zachodnich, minimalny pułap zwalczania celów powietrznych wynosi około 15 m, zamiast 5 m deklarowanych przez producenta, przez co nie nadają się one do zwalczania niskolecących pocisków rakietowych[10]. Pociski są naprowadzane półaktywnie radarowo i mogą zwalczać naraz po dwa cele na każdą z burt, z uwagi na liczbę czterech radarów kierowania ogniem, ustawionych po dwa na burtach[9]. Wyrzutnie umieszczone są na pokładówce na dziobie, między armatą a wyrzutniami pocisków Oniks/Kalibr[11]. Uzbrojenie rakietowe uzupełnia osiem wyrzutni przenośnych pocisków krótkiego zasięgu 9K38 Igła-1, o zasięgu do 5000 m i pułapie do 3500 m[8].

Uzbrojenie artyleryjskie składa się z armaty uniwersalnej kalibru 100 mm A-190 o długości lufy L/59 (59 kalibrów), umieszczonej na dziobie, w wieży o zmniejszonej skutecznej powierzchni odbicia[8]. Maksymalna donośność wynosi 22 km do celów nawodnych i 12 km do celów powietrznych[8]. Praktyczna szybkostrzelność wynosi do ok. 80 strz./min[8]. Całkowity zapas amunicji wynosi 480 pocisków, w tym 180 w barbecie wieży do natychmiastowego użycia[8]. Ich uzupełnienie stanowią dwa działka plot. 30 mm AK-630M, rozmieszczone po bokach hangaru na rufie, tworzące zestaw obrony bezpośredniej (oba działka mogą strzelać tylko w kierunku rufy)[11]. Okręty ponadto przenoszą broń maszynową, w tym w postaci karabinów maszynowych kalibru 12,7 mm i granatników automatycznych, do zwalczania zagrożeń asymetrycznych[11].

Broń podwodną stanowią przede wszystkim dwie dwururowe obrotowe wyrzutnie torpedowe DTA 53-956 kalibru 533 mm, z systemem strzelania torpedowego Purga 11356M[4]. Służą one przede wszystkim do odpalania ciężkich torped przeciwpodwodnych, m.in. wzorów SET-65, 53-65K, USET-80, TEST-71ME-NK i TEST-96[4]. Ich uzupełnienie stanowi pojedyncza dwunastoprowadnicowa wyrzutnia rakietowych bomb głębinowych RBU-6000 kalibru 213 mm, umieszczona na pokładówce dziobowej. Fregaty posiadają zapas 96 bomb RGB-60 o zasięgu 5800 m, lub samonaprowadzających się akustycznie RGB-90R[4].

Możliwości zwalczania okrętów podwodnych zwiększa śmigłowiec pokładowy Ka-27, ze stałym hangarem i lądowiskiem na rufie[4]. Może on przenosić lekką torpedę przeciwpodwodną i 8 bomb głębinowych lub 40 boi hydroakustycznych do wykrywania okrętów podwodnych[4].

Sensory i wyposażenie

[edytuj | edytuj kod]
„Admirał Makarow” – widoczne anteny radarów na śródokręciu

Wyposażenie radioelektroniczne fregat stanowią przede wszystkim radary stanowiące rozwinięcie wzorów z czasów ZSRR, umiarkowanie nowoczesne w chwili wejścia okrętów do służby[7]. Na szczycie masztu dziobowego znajduje się trójwspółrzędny radar obserwacji powietrznej i nawodnej MR-760 MA Friegat M2EM z dwoma materacowymi obrotowymi antenami[7]. Radar ten służy też do wypracowywania komend dla rakiet przeciwlotniczych. Pracuje w paśmie E (2–3 GHz), a maksymalny zasięg wykrywania samolotów określany jest na 230 km[12]. Na dachu hangaru znajduje się drugi radar obserwacji powietrznej i nawodnej MR-352 Pozitiw E, z anteną ukrytą pod dielektryczną półkulistą kopułą[12]. Pracuje w paśmie I (8–10 GHz), a maksymalny zasięg wykrywania samolotów określany jest na 100 km, a okrętów na 50 km[12]. Dodatkowo na skrzydłach górnej platformy masztu dziobowego umieszczone są dwa radary MR-212 Wajgacz-Najada, pracujące w paśmie I, o zasięgu 45 km, służące do nawigacji morskiej, naprowadzania śmigłowca i wykrywania celów niskolecących[12].

Ogniem pocisków przeciwlotniczych kierują cztery radary OP-3 (MR-90) Oriech, podświetlające cel, ustawione parami na burtach: na dachu nadbudówki dziobowej oraz na podeście między nadbudówką a kominem[12]. Razem z radarem Pozitiw, służą też do kierowania ogniem zestawów obrony bezpośredniej AK-630M[12]. Do naprowadzania pocisków manewrujących Kalibr służy radar 3C25 Garpun E, z anteną na dachu nadbudówki dziobowej, przy jej przedniej krawędzi[12]. Służy on także do wykrywania wrogich emisji elektromagnetycznych[12]. Do kierowania ogniem armaty uniwersalnej 100 mm służy nowoczesny dalocelownik z urządzeniami optronicznymi, dalmierzem laserowym oraz radarem 5P-10 Puma, na dachu nadbudówki[13]. Radar artyleryjski pracuje w paśmie H/J (6–20 GHz), ma zasięg maksymalny do 60 km i może także lokalizować lecące wrogie pociski artyleryjskie i ustalać ich trajektorię, a dalmierz laserowy może podświetlać cel dla amunicji kierowanej[13].

Do wykrywania okrętów podwodnych fregaty mają kompleks hydrolokacyjny MGK-365 Zwiezda M-1, w skład którego wchodzi podkilowa stacja hydroakustyczna aktywno-pasywna MG-345 Bronza oraz sonar aktywny z anteną holowaną o zmiennej głębokości zanurzenia SNN-137[11]. Systemy obserwacji technicznej przenosi także pokładowy śmigłowiec Ka-27[4].

Okręty posiadają systemy walki radioelektronicznej, obejmujące między innymi system PK-10 Smiełyj z 10-prowadnicowymi wyrzutniami celów pozornych KT-216 (od czterech do ośmiu wyrzutni na okręcie), wystrzeliwującymi kilka rodzajów pocisków kalibru 122 mm, w tym stwarzające pozorny obraz radarowy[12].

  1. Bazą były okręty projektu 11351 (kod Nieriej), oznaczonego w kodzie NATO Krivak III (Śmigielski 2003 ↓, s. 14). Lipiecki podaje niespotykane w rosyjskiej literaturze oznaczenie projektu 1135P i kod Buriewiestnik, który nosiły wcześniejsze odmiany proj. 1135
  2. Dane okrętów za: Lipiecki 2018 ↓, s. 98
  3. Tak według Śmigielski 2003 ↓, s. 16. Oznaczenie przekładni według Lipiecki 2018 ↓, s. 91, który pisze, że dowolna z turbin może napędzać obie śruby – co jest sprzeczne ze schematem siłowni w Śmigielski 2003 ↓, s. 16

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Lipiecki 2018 ↓, s. 88-89.
  2. a b c d e f g h i j k Lipiecki 2018 ↓, s. 91.
  3. a b c d Lipiecki 2018 ↓, s. 90.
  4. a b c d e f g h i Lipiecki 2018 ↓, s. 98.
  5. Paweł Kędzierski, Sławomir Lipiecki. Czarnomorski „game changer”. „Nowa Technika Wojskowa”. 10/2022, s. 62, październik 2022. Magnum-X. 
  6. Lipiecki 2018 ↓, s. 91, 97.
  7. a b c d e f g Lipiecki 2018 ↓, s. 92.
  8. a b c d e f g h i Lipiecki 2018 ↓, s. 96.
  9. a b c d e Lipiecki 2018 ↓, s. 95.
  10. a b Lipiecki 2018 ↓, s. 93, 96.
  11. a b c d Lipiecki 2018 ↓, s. 97.
  12. a b c d e f g h i Lipiecki 2018 ↓, s. 93.
  13. a b Lipiecki 2018 ↓, s. 94.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]