Głowienka wielkokwiatowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Głowienka wielkokwiatowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	głowienka
Gatunek	głowienka wielkokwiatowa
	Nazwa systematyczna
	Prunella grandiflora (L.) Turra; Giorn. Italia Sci. Nat. 1: 144 (1764)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Głowienka wielkokwiatowa (Prunella grandiflora (L.) Turra) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jasnotowatych. Rośnie w Europie, w tym także w Polsce, w miejscach słonecznych i suchych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w Europie od Portugalii po Ural, na południu sięgając po Włochy, Grecję i Kaukaz, a na północy po Danię, Szwecję i kraje bałtyckie. W Wielkiej Brytanii rośnie introdukowany^[3]. W Polsce spotykany głównie w pasie wyżyn, na Nizinie Śląskiej, wzdłuż dolin dolnej Wisły i Odry, poza tym na rozproszonych stanowiskach na pozostałych obszarach niżu^[4].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, owłosiona.
Liście: Podługowato-jajowate, całobrzegie lub słabo karbowane, górne nierzadko również pierzastodzielne, około 3–6 cm długie i 1–2,5 cm szerokie.
Kwiaty: Niebieskofioletowe kwiaty o 2–2,5 cm długiej koronie i z zakrzywioną rurką. Warga górna hełmiasta.
Gatunki podobne: Od innych głowienek występujących w Europie Środkowej różni się wielkością kwiatów osiągających ponad 2 cm długości (u innych kwiaty osiągają do 1,7 cm) i rozwojem kwiatostanu na łodydze z odsuniętą od niego parą liści. Górne ząbki kielicha są trójkątne (równie długie jak szerokie), podczas gdy u innych ząbki te są ok. 2 × szersze niż dłuższe^[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Siedlisko: suche murawy i ubogie murawy nawapienne, słoneczne, widne lasy i brzegi lasów. Chętnie na glebach próchniczych i zawierających wapń.

Zmienność

Tworzy mieszańce z głowienką pospolitą i kremową^[5].

Zagrożenia i ochrona

Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
↑ ^a ^b Prunella grandiflora (L.) Turra, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-28] .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.), MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 435, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN, 2007, s. 396, ISBN 83-01-14342-8 .
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).

[powo-3] Prunella grandiflora (L.) Turra, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-28] .

[4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.), MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 435, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[rutkowski-5] LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN, 2007, s. 396, ISBN 83-01-14342-8 .

[6] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]