Warlubie (gmina) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Warlubie

gmina wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	świecki
TERC	0414112
Wójt	Mariusz Kosikowski
Powierzchnia	200,97 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	6534[1]
• gęstość	32,5 os./km²
Nr kierunkowy	52
Tablice rejestracyjne	CSW
Adres urzędu: ul. Dworcowa 15 86-160 Warlubie
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 9 Liczba miejscowości 35
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Warlubie
Położenie na mapie Polski Warlubie
53°35′N 18°38′E/53,588139 18,626056
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Warlubie – gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bydgoskim. Pod względem geograficznym gmina zlokalizowana jest w dwóch mezoregionach: Bory Tucholskie i Kotlina Grudziądzka.

Siedzibą gminy jest Warlubie.

Rzeźba terenu gminy została ukształtowana przez lądolód podczas zlodowacenia północnopolskiego. Wschodnią część gminy zajmuje płaskie dno doliny Wisły wraz z dwoma rodzajami teras. Terasa zalewowa występująca na wysokości 15–20 m n.p.m. zbudowana z namułów, mad i piasków drobnoziarnistych oraz terasa nadzalewowa na wysokości 20–30 m n.p.m. zbudowana z piasków drobnoziarnistych. Na niej miejscami znajdują się stożki napływowe z wylotu licznych, bocznych dolinek erozyjnych. Strefa krawędziowa osiąga różnicę ok. 30 m pomiędzy wysoczyzną a terasą nadzalewową. Posiada liczne miejsca występowania procesów erozyjnych i tendencją do powstawania osuwisk. W obrębie pozostałej części gminy wyróżnia się wysoczyznę morenową i równinę sandrową. Wysoczyzna morenowa jest wykształcona w postaci wysp morenowych o zróżnicowanej wielkości i wysokości, zbudowanych z glin zwałowych. Wysokości bezwzględne kształtują się w granicach 70–110 m n.p.m. We wschodnich partiach wysoczyzna morenowa jest silnie zerodowana i nadbudowana osadami piasków wodnolodowcowych. Pozostała część obszaru gminy objęta jest rozległą piaszczystą pokrywą sandru Wdy, który jest częścią największej równiny sandrowej kraju tzw. Sandru Tucholskiego. Budują go utwory piaszczysto-żwirowe o różnej miąższości. Wysokość mieści się w granicach 80–195 m n.p.m. Równinę sandrową, urozmaicają ostańcowe formy wysoczyzny, wydmy, liczne dolinki rzek i strug oraz rynny. We wklęsłych formach terenu występują utwory holoceńskie w postaci torfów, namułów, mad i piasków rzecznych^[2].

Pod względem podziału hydrologicznego Polski gmina leży w dorzeczu Wisły i przez jej obszar przebiega dział wodny II rzędu oddzielający zlewnię Mątawy i Wdy. Prawie całą powierzchnię gminy zajmuje zlewnia Mątawy. Oprócz Mątawy znajdują się mniejsze bezimienne cieki wodne i rowy melioracyjne. Największym jeziorem w gminie jest Jezioro Radodzierz o powierzchni 246,4 ha i głębokości 9,5 metrów, które posiada II klasę czystości wody. Pozostałe jeziora to Płochocińskie, Rybno, Mątawskie i Trzebucz^[2].

Przestrzenne rozmieszczenie gleb w gminie uzależnione jest od jej warunków litologicznych. Z równiną sandrową zbudowaną z piasków związane są słabe gleby bielicoziemne reprezentowane głównie przez gleby rdzawe i bielicowe, a rzadziej bielice. Te pierwsze porastają głównie lasy, a pozostałe wykorzystywane są rolniczo. Formom wytopiskowo-jeziornym, dolinom rzek, cieków i rowów melioracyjnych, towarzyszą gleby mułowe-torfowe, torfowe, murszowo-torfowe i murszowo-mineralne oraz mady rzeczne. Są one głównie wykorzystywane jako trwałe użytki zielone. W strefie wysoczyznowej wykształciły się gleby brunatne, na podłożu gliniastym, o znacznej przydatności rolniczej, wykorzystywane jako grunty orne. W układzie przestrzennym najlepsze gleby koncentrują się w centralnej części gminy, a największą powierzchnię zajmują gleby klasy IV^[2].

Według klimatycznego podziału Polski Gumińskiego obszar gminy Warlubie leży w VI dzielnicy zwanej bydgoską. Charakteryzuje się ona przejściowym klimatem pomiędzy chłodną i wilgotną dzielnicą pomorską oraz cieplejszą i suchą dzielnicą środkową. Okres wegetacyjny trwa przeciętnie powyżej 210 dni, jego początek przypada na pierwszą dekadę kwietnia, a koniec na początek listopada. Opady uzależnione są od topografii terenu i wynoszą powyżej 550 mm rocznie. Średnia temperatura powietrza kształtuje się w granicach 7–7,5 °C w ciągu roku. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec z temperaturą 17,8 °C, a najchłodniejszym styczeń z temperaturą średnią – 2,6 °C. Średnia temperatura lata wynosi 15,2 °C, a zimy – 20 °C. Usłonecznienie na obszarze gmniny występuje w ilości 4,2 – 4,8 godz/dobę W gminie dominują wiatry z sektora zachodniego i stanowią 45% spośród wszystkich panujących wiatrów. Duży areał gminy zajęty przez lasy stawarza dobre warunki mikroklimatyczne^[2].

Lasy i grunty leśne zajmują 57,3% powierzchni gminy, co plasuje ją w grupie najbardziej zalesionych gmin w województwie. Lasy w przeważającej części są publiczne, pozostające w Zarządzie Lasów Państwowych. Położone są na terenie dwóch nadleśnictw: Dąbrowa i Osie. Dominującym gatunkiem drzewostanów jest sosna (ok. 90%), a z gatunków liściastych modrzew, dąb, brzoza i olcha. Rosną one przeważnie na siedliskach boru świeżego i mieszanego świeżego. Struktura wiekowa drzewostanów jest na terenie gminy zróżnicowana. 31% stanowią drzewostany w grupie wiekowej 61–80 lat, 20% z grupy wiekowej 41–60 lat a 18% z grupy wiekowej 21–40 lat. Przeciętny wiek drzewostanów wynosi 55 lat. W ramach prowadzenia zróżnicowanej gospodarki leśnej został utworzony Leśny Kompleks Promocyjny Bory Tucholskie, który objął między innymi kompleksy leśne gminy Warlubie. Kompleks ten odgrywa wiodącą rolę między innymi w zakresie promocji prooekologicznej gospodarki leśnej, aktywnej ochrony przyrody, badań naukowych i doświadczeń prowadzonych na potrzeby gospodarki leśnej i edukacji przyrodniczej^[2].

Według danych z roku 2009^[3] gmina Warlubie ma obszar 200,97 km², w tym:

• użytki rolne: 34%
• użytki leśne: 56%

Gmina stanowi 13,65% powierzchni powiatu.

Część obszaru gminy obejmują: Wdecki Park Krajobrazowy oraz Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego – część północna. W całości natomiast gmina znajduje się na obszarze Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie.

Na terenie gminy znajdują się 3 rezerwaty przyrody:

• Rezerwat przyrody Jezioro Łyse – torfowiskowy, chroni teren wodno-błotny i bór bagienny
• Rezerwat przyrody Kuźnica – leśny, chroni fragment boru bagiennego
• Rezerwat przyrody Osiny – torfowiskowy, chroni torfowisko przejściowe.

Na terenie gminy są znajduje się 13 pomników przyrody ożywionej.

 Osobny artykuł: Pomniki przyrody w gminie Warlubie.

• Bory Tucholskie
• Krzewiny
• Sandr Wdy

W gminie Warlubie są zarejestrowane 44 użytki ekologiczne o łącznej powierzchni 320,04 ha. Znajdują się one w większości (231 ha) w okolicach wsi Lipinki, a pozostałe w Płochocinie, Nowej i Starej Hucie^[4].

Dane z 31 grudnia 2012 r. (źródło: Urząd Stanu Cywilnego Warlubie):

W latach 1990–2006 wójtem gminy był Andrzej Ryszard Łażewski.

• Piramida wieku mieszkańców gminy Warlubie w 2014 roku^[1].

Podstawową funkcją gminy jest produkcja rolna, w której zatrudnionych jest ok. 65% ludności zawodowo czynnej. Rolnictwo to przewaga zasiewów, a są to przede wszystkim: zboża, buraki, ziemniak i rzepak.

Przemysł w gminie zdominowany jest głównie przez przedsiębiorstwa zajmujące się konfekcjonowaniem i dystrybucją tłuszczów roślinnych i zwierzęcych. Ponadto dobrze rozwinięty jest przemysł przetwórstwa drzewnego.

Gmina dysponuje bardzo dobrą infrastrukturą techniczną.

Przez obszar gminy przebiega droga krajowa nr 91 Gdańsk – Nowe Marzy oraz droga wojewódzka nr 214 (Warlubie – Łeba). Istnieje również linia kolejowa nr 131, ze stacją kolejową w Warlubiu.

Przez teren gminy przebiega autostrada A1 Gdańsk – Cieszyn z węzłem rozjazdowym w Warlubiu.

Na obszarze gminy znajdują się następujące zabytki wpisane do rejestru zabytków^[5]:

• zespół dworski w Bąkowie z drugiej połowy XIX w.obejmujący: dwór; park; spichrz, poł. XIX w.; oborę; gorzelnię, schyłek XIX w.; nr A/242/1-5 z 20.10.1990 r.
• kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca, 1891 w Płochocinie, nr A/254/1 z 23.04.1991
• zespół dworski z drugiej połowy XIX w. i początku XX: dwór; park; folwark; nr 134/A z 15.06.1985 r.
• dwór w Rulewie nr 94/A z 18.12.1981 r.
• zespół dworski w Rulewie z trzeciego ćwierćwiecza XIX w. obejmujący: park; 3 mostki; grotę i cmentarz rodowy; nr A/494/1 z 22.09.1997 r.
• zespół kościelny w Wielkim Komorsku obejmujący: kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła z 1787-1791 roku; kostnica; cmentarz przykościelny; ogrodzenie z bramami i kapliczkami; cmentarz grzebalny, nr A/14/1-5 z 19.11.1999 r.
• dom drewniany (chata holenderska) w Wielkim Komorsku nr domu 3, z ok. 1780 roku; nr 332 z 21.02.1956

Na obszarze gminy funkcjonowało wiele cmentarzy ewangelickich^[6] m.in. w: Bąkowie, Bąkowskim Młynie, Borowym Młynie, 2 w Buśni, Bzowie, Kruszach, Lipinkach, Mątasku, Płochocinie, Płochocinku, Przewodniku, Rulewie, Warlubiu, 2 w Wielkim Komorsku. Oprócz cmentarzy na terenie gminy funkcjonowały 2 kościoły ewangelickie w Przewodniku i Warlubiu.

Na sesji Rady Gminy Warlubie w dniu 29 listopada 2005 r. podjęto uchwałę o ustanowieniu herbu, flagi i pieczęci Gminy. Wcześniej projekt uchwały w tej sprawie zyskał pozytywną opinię Komisji Heraldycznej działającej przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji^[7].

Symbolika herbu akcentuje najważniejsze składniki tradycji gminnej:

• w polu tarczy niebieskiej centralnie umieszczona złota waza symbolizuje bogate, prehistoryczne osadnictwo, złote berło po prawej stronie heraldycznej,
• lokalny kult Najświętszej Maryi Panny: złoty pastorał po lewej stronie heraldycznej,
• tradycję własnościowego związku z biskupami włocławskimi.

Flaga Gminy Warlubie ma postać płata koloru niebieskiego, na którym pośrodku umieszczone są złote symbole herbu.

Pieczęcie Gminy Warlubie, Urzędu Gminy, Wójta Gminy i Rady Gminy mają kształt okrągły, z nazwą instytucji majuskułą, i godłem herbu gminy w polu pieczęci.

• Warlubie ma nowy herb