Grądy (powiat łomżyński) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Grądy
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

łomżyński

Gmina

Nowogród

Wysokość

116 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

144[2][3]

Strefa numeracyjna

86

Kod pocztowy

18-414[4]

Tablice rejestracyjne

BLM

SIMC

0402448[5]

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Grądy”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Grądy”
Położenie na mapie powiatu łomżyńskiego
Mapa konturowa powiatu łomżyńskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Grądy”
Położenie na mapie gminy Nowogród
Mapa konturowa gminy Nowogród, na dole znajduje się punkt z opisem „Grądy”
Ziemia53°10′41″N 21°52′42″E/53,178056 21,878333[1]

Grądy – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Nowogród[5][6].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa łomżyńskiego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Nowogrodzie[7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Historia Grądów sięga początków XV wieku. Wtedy to książę mazowiecki Janusz I nadał ziemie leżące pomiędzy wsią Sławiec a majątkiem Zycharzewo (obecnie wsie Chmielowo, Dzierzgi, Sulimy).

Obszar o powierzchni 10 włók (około 180 ha) leżący nad rzeczką Długanoga (obecna nazwa: Krzywa Noga)[8] otrzymali Dobiesław i Stanisław z Gumowa[9]. (Tłumaczenie z łaciny: Ks. Janusz nadał Dobiesławowi i Stanisławowi z Gumowa 10 włók nad rzeką Długanoga z obydwoma brzegami, leżących między Sławcem a Zycharzewem obok Nowogrodu, wyjąwszy barcie. Z których to 10 włók Dobiesław otrzymał dwie trzecie, a Stanisław – jedną trzecią.)

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie łomżyńskim ziemi łomżyńskiej[10].

Nazwa Grądy została wzięta prawdopodobnie od nazwy lasów pokrywających ten teren. Istnienie lasu wskazuje wyłączenie z książęcego nadania dochodów z barci.

Według Słownika Geograficznego z 1880 roku nazwa Grąd (Grądy) określa miejsce wyniesione pomiędzy terenami podmokłymi. W słowniku podano, że w XIX wieku Grądy to wieś i folwark należący do gminy Miastkowo w powiecie łomżyńskim, parafia Nowogród. W 1827 mieszkało w Grądach 120 mieszkańców. Zabudowania tworzyło 14 domów i 8 drewnianych budynków. Powierzchnia gruntów łącznie wynosiła 600 mórg (grunty orne i ogrody 185 m, łąki 42 m, stawy 1 m, Lasy 352 m, nieużytki i place 20 m)[11].

w 1875 roku wydzielono hipotecznie Nomenklaturę Sulki o powierzchni 27 morgów. W 1866 w ramach uwłaszczenia (po powstaniu styczniowym na mocy dekretu carskiego z 2 marca 1864 roku) chłopom przekazano 240 mórg.

W danych pierwszego spisu powszechnego w II Rzeczypospolitej w roku 1921 Grądy pokazane jako dwie miejscowości: Grądy Szlacheckie i Grądy Włościańskie. Dane statystyczne z roku 30 września 1921[12]:

Ludność Ludność Ludność Wyznanie Wyznanie Narodowość Narodowość
Budynki mieszkalne Ogółem Mężczyźni Kobiety rzymskokatolickie prawosławne polska inna
Grądy Szlacheckie 24 158 82 76 155 3 156 2
Grądy Włościańskie 21 132 60 72 132 – 132 –

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 38327
  2. ↑ Wieś Grądy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-03-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 334 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  8. ↑ Informacja na podstawie Mapy Podziału Hydrograficznego Polski KZGW.
  9. ↑ Rejestr kancelarii ks. Janusza I (1414-1426) (Archiwum Główne Akt Dawnych, Metryka Koronna, sygn.. MK3. Opracowanie: Krzysztof Chłapowski, Małgorzata Jesiotr, Kazimierz Pacuski, Anna Salina, Hubert Wajs).
  10. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  11. ↑ Grądy (14), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 801.
  12. ↑ GUS RP – Pierwszy Powszechny Spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jerzy Wiśniewski, Początek i rozwój nowego osadnictwa w ziemi łomżyńskiej w końcu XIV i w XV wieku, 1989.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Nowogród
Miasto
Wsie
Części wsi

Gmina Miastkowo (II Rzeczpospolita)
Wsie
Folwarki
Osady
Kolonie
Osada młyńska
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grądy_(powiat_łomżyński)&oldid=73134495”