Halina Cetnarowicz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Halina Cetnarowicz

Imię i nazwisko urodzenia	Halina Szpilfogel
Data i miejsce urodzenia	26 sierpnia 1916 Warszawa
Data i miejsce śmierci	11 sierpnia 2005 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz komunalny Północny w Warszawie
Zawód, zajęcie	lekarz internista i hematolog
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Multimedia w Wikimedia Commons

Halina Cetnarowicz, Hala (ur. 26 sierpnia 1916 w Warszawie^[1], zm. 11 sierpnia 2005 tamże) – polska lekarka internistka i hematolożka, więźniarka obozów koncentracyjnych, wieloletnia pracowniczka Instytutu Hematologii.

Halina Szpilfogel uczyła się w Żeńskim Prywatnym Gimnazjum i Liceum prowadzonym przez Janinę Popielewską i Janinę Roszkowską przy ul. Bagatela 15 w Warszawie, gdzie zdała maturę^[2]. Była instruktorką harcerską, ze swym zastępem uczestniczyła w Zlocie ZHP w Spale w 1935 roku. Była instruktorką Hufca Mokotów, członkinią klubu instruktorów harcerskich „Złota Strzała”^[3], a w 1939 roku była opiekunką grup obozów harcerskich^[2].

Studiowała nauki społeczne na Wolnej Wszechnicy Polskiej^[2], uczęszczała również na zajęcia na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego^[4]. Po wybuchu II wojny światowej rozpoczęła studia medyczne na tajnych kompletach.

We wrześniu 1939 roku zorganizowała i prowadziła punkt opatrunkowy, a potem szpitalik przy ul. Wiejskiej. W czasie okupacji uczestniczyła w pracach SZP, ZWZ i AK. Była łączniczką komórki więziennej ZWZ Kazimierza Gorzkowskiego^[5], w latach 1941–1942 była komendantką Hufca Mokotów Szarych Szeregów Żeńskich. Po aresztowaniu (wraz z mężem) w Zakopanem Halina była poddana brutalnemu śledztwu w tamtejszej katowni Gestapo, Palace, łącznie z próbami wieszania^[6]. Trafiła na Pawiak, potem została wywieziona do obozu koncentracyjnego na Majdanku, gdzie pracowała w obozowym lazarecie, następnie do Oświęcimia i Bergen-Belsen^[5][7]. W Majdanku przeszła ciężką chorobę^[8].

W obozach uczestniczyła w akcjach ratowania innych więźniarek i pomocy dla nich^{[5][9][10][11][12][13]}. Po wyzwoleniu obozu Bergen-Belsen przez aliantów doprowadziła polskie więźniarki do obozu polskich kobiet – żołnierzy AK z powstania warszawskiego w Oberlangen^[2]. Po wojnie była autorką dokumentacji życia obozowego, w tym zeznawała w USC Shoah Foundation Institute^[1] założonej przez Stevena Spielberga, i w dochodzeniu amerykańskiego Departamentu Sprawiedliwości w sprawie Josefa Mengele^[14].

Ukończyła studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Była internistką, potem specjalizowała się w hematologii. Pracowała w Instytucie Hematologii^[15], potem w Instytucie Onkologii, Instytucie Badań Jądrowych^[2] na Żeraniu i ponownie w Instytucie Hematologii.

Była jednym z wydawców Monografii Biochemicznych Polskiego Towarzystwa Biochemicznego^[10]. Otrzymała honorowe członkostwo Polskiego Stowarzyszenia Chorych na Hemofilię.

W latach 70. i 80. XX wieku bardzo aktywnie wspierała działalność opozycji demokratycznej^[16], w tym Studenckich Komitetów Solidarności oraz „KOR”, KSS „KOR” i podziemnej NSZZ „Solidarność”.

Halina Cetnarowicz pochodziła z polskiej zasymilowanej rodziny żydowskiej^[16]. Była córką Mariana i Julii Szpilfogel^[17], oboje zginęli w czasie wojny. Miała młodszego brata, który przed wojną wyemigrował. W czasie wojny wyszła za Kazimierza Cetnarowicza, który zginął w 1943 roku.

Po wojnie z Wacławem Kawalcem (1914–1999) miała dwójkę dzieci, Barbarę i Stefana^[2][16].

Zginęła, mając 89 lat, padłszy ofiarą napadu rabunkowego. Została pochowana na cmentarzu komunalnym Północnym w Warszawie (kwatera S-IV-8, rząd 3, miejsce 2)^[18].

Znany obraz Eugeniusza Zaka „Tańczący pajac”, który przez wiele lat zdobił salę malarstwa międzywojennego w Muzeum Narodowym w Warszawie, był przed wojną własnością rodziców Haliny Cetnarowicz i wisiał w ich sypialni. Po wojnie został podarowany przez nią temu muzeum^[2][17].