Holon (filozofia) – Wikipedia, wolna encyklopedia
Holon (gr. holos – całość) – termin ukuty przez Arthura Koestlera w książce The Ghost in the Machine z 1967 roku[1], oznaczający system (lub zjawisko) będące całością samą w sobie, jak również częścią większego systemu. Można je postrzegać jako sieć systemów zagnieżdżonych w sobie nawzajem. Każdy system może być postrzegany jako holon – od cząstki do wszechświata jako całości. Na poziomie niematerialnym słowa, dźwięki, emocje – wszystko, co można zidentyfikować – może być jednocześnie częścią większego systemu, jak również składać się z innych, mniejszych części – odpowiadających znakowi w znaczeniu semiotycznym. Hierarchia holonów nazywana jest holarchią, czyli uszeregowaniem holonów, z którego mniejszy znajduje się „wewnątrz” większego. Wszystkie holony posiadają dwa „popędy horyzontalne”, czyli skłonności do:
- bycia całością, czyli zachowania własnej odrębności;
- bycia częścią, czyli powiązania z innymi holonami;
Dodatkowo wyróżnia się dwa „popędy wertykalne”, czyli skłonności do:
- samotranscendencji, czyli przekraczania siebie i wchodzenia na poziom wyższy (jak np. komórki łączą się w organizm);
- samorozpuszczania, czyli rozpadu, schodzenia na poziom niższy (jak np. molekuły rozpadają się na atomy)[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Koestler, Arthur, 1967: The Ghost in the Machine. Londyn; 1989 reedycja. Penguin Group. ISBN 0-14-019192-5.
- ↑ Ken Wilber: Krótka historia wszystkiego. 1999.