IżAwto – Wikipedia, wolna encyklopedia

Łada Iżewskij Awtomobilnyj Zawod

ООО «ЛАДА Ижевский автомобильный завод»

Państwo	Rosja
Republika	Udmurcja
Siedziba	Iżewsk
Adres	ul. Awtozawodskaja 5 426060 Iżewsk
Data założenia	1965
Położenie na mapie Iżewska Łada Iżewskij Awtomobilnyj Zawod
Położenie na mapie Rosji Łada Iżewskij Awtomobilnyj Zawod
Położenie na mapie Udmurcji Łada Iżewskij Awtomobilnyj Zawod
56°53′01,8″N 53°18′08,7″E/56,883833 53,302417
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Łada Iżewskij Awtomobilnyj Zawod (Iżewska Fabryka Samochodów), w skrócie Łada Iżewsk (ros. Ижевский автомобильный завод – Лада Ижевск) – producent samochodów osobowych z siedzibą w rosyjskim Iżewsku; nazwa fabryki pochodzi od przepływającej przez miasto rzeki Iż. Obecnie działa w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (ros. OOO) i jest kontrolowana od 2011 roku przez AwtoWAZ.

Zakład początkowo wchodził w skład państwowego kombinatu Iżmasz (Iżewskij Maszynostroitielnyj Zawod – Iżewskie Zakłady Maszynowe). Produkcję motocykli w Iżmaszu rozpoczęto w roku 1929. Już w roku 1958 rozpoczęły się prace nad prototypowym pojazdem przeznaczonym dla rolnictwa o nazwie „Ogoniok”, zaprojektowanym przez instytut NAMI. Model ten jednak nigdy nie wszedł do seryjnej produkcji. W związku z rosnącym popytem w ZSRR na samochody osobowe, 25 czerwca 1965 roku władze zdecydowały zbudować w ramach Iżmaszu nowe zakłady samochodowe i umieścić tam produkcję samochodów Moskwicz^[1]. Stronnikiem tego i późniejszym protektorem zakładów był przewodniczący Rady Najwyższej Gospodarstwa Narodowego ZSRR, następnie sekretarz KC KPZR Dmitrij Ustinow, związany z radzieckim kompleksem przemysłowo-obronnym, w którego skład wchodził Iżmasz. Fabrykę samochodów zbudowano w innej części miasta w znacznej części od podstaw; jej teren zajął 120 hektarów, a łączna długość linii produkcyjnej wynosiła 33,5 km^[1]. Zainwestowano przy tym w zakup nowoczesnego oprzyrządowania na zachodzie Europy (m.in. ważącej 160 ton prasy we Francji), przez co samochody produkowane w Iżewsku wyróżniały się przez dłuższy czas jakością od oryginalnych Moskwiczy produkcji AZLK^[1]. Spośród radzieckich zakładów samochodowych, Iżmasz nie podlegał Ministerstwu Przemysłu Samochodowego^[2].

Początkowo uruchomiono montaż samochodów Moskwicz 408 z części dostarczanych przez moskiewskie zakłady i 12 grudnia 1966 roku z taśm fabryki zszedł pierwszy zmontowany samochód^[1]. Stopniowo w miarę kompletowania wyposażenia, udział zakładu w Iżewsku w produkcji samochodów wzrastał i w 1971 r. zakład osiągnął pełne możliwości produkcyjne. Na początku lat 70. osiągnięto liczbę 122 000 produkowanych samochodów rocznie^[3]. Moskwicza 408 niebawem pod koniec 1967 roku zastąpił w produkcji model Moskwicz 412, produkowany aż do lat 90. i modernizowany następnie przez fabrykę. Jego wersje rozwojowe, ulepszony furgon IŻ 2715, hatchback IŻ 2125 Kombi i pickup IŻ 27151, opracowane już w Iżewsku, produkowane były odpowiednio od 1972, 1973 i 1975 roku do lat 90^[3]. W 1982 roku produkowane samochody poddano modernizacji. Na podstawie Moskwicz 412 w latach 70. XX wieku opracowano też prototypy Iż TE, Iż-19 oraz najbardziej obiecujący terenowy Iż-14. Żaden z nich nie wszedł jednak do produkcji, gdyż w przypadku ostatniego z nich, rząd radziecki zdecydował o rozpoczęciu wytwarzania terenowej Łady Niwy.

W latach 80. fabryka samochodów Iżmaszu stała się osobnym zakładem Iżmasz-Awto (ros. Ижмаш-Авто)^[3], a w latach 90. zmieniła nazwę na Iżewskij Awtomobilnyj Zawod, w skrócie IżAwto i formę prawną na otwartą spółkę akcyjną (ros. OAO). W styczniu 1989 r. zakłady zbudowały trzymilionowy samochód^[4].

Od połowy lat 70. podjęto prace nad nową serią pojazdów IŻ Orbita (od 1999 roku nazywanych Oda). Z uwagi na problemy finansowe, zaprezentowany w 1979 roku hatchback IŻ 2126 wszedł do małoseryjnej produkcji dopiero w 1990 roku, a taśmowej – w 1998 roku. W 1998 roku rozpoczęła się seryjna produkcja furgonu i pickupa IŻ 2717 i 27171. Od 2003 roku produkowano kombi IŻ 21261 Fabuła^[5]. W listopadzie 2001 roku wszystkie modele serii 2126 przeszły face lifting. Do produkcji wprowadzone zmodernizowanego hatchbacka 2126 Oda Nika. Modele osobowe tej rodziny produkowane były do 2005 r.^[5], dłużej był produkowany jedynie furgon IŻ-2717.

Od 2000 roku fabryka samochodów osobowych w Iżewsku należała do Grupy SOK («Сок»), wobec czego rozpoczęto produkcję modeli z gamy Łada, wytwarzanych pierwotnie przez firmę AwtoWAZ^[3]. Od lipca 2001 roku do grudnia 2005 roku^[3] fabryka w Iżewsku produkowała model WAZ 21063. Rok później dołączyło do niego kombi WAZ 21043, produkowane do sierpnia 2009. Montowano także samochody Kia Spectra, od 2006 Kia Rio, od 2007 Kia Sorento^[3].

Wiosną 2009 roku przedsiębiorstwo OAO IżAwto przerwało produkcję, po czym pod koniec roku ogłoszono jego upadłość (prowadzono w tej sprawie śledztwo, pod kątem podejrzeń wyprowadzenia majątku spółki przez grupę SOK). Nowym właścicielem za długi został Sbierbank Rossii^[6] i we wrześniu 2010 r. podjęto na nowo produkcję samochodów WAZ-2104 i IŻ 27175. W lutym 2011 roku sąd potwierdził bankructwo zakładów, lecz w tym samym roku zostały one wykupione przez przedsiębiorstwo OAG (Obiedniennaja awtomobilnaja gruppa), które z kolei w październiku stało się własnością AwtoWAZ^[7].

Mimo sporego zadłużenia, AwtoWAZ wiązało plany z zakładem w Iżewsku. W 2011 roku przeniesiono do IżAwto produkcję WAZ 2107, lecz w kwietniu 2012 roku ją zakończono^[3], a we wrześniu 2012 roku zakończono tam produkcję kombi WAZ 2104, kończąc tym samym definitywnie produkcję w Rosji „klasycznej” serii Łady (ros. Łada „kłassika”)^[8]. 25 lipca 2012 r. podjęto za to produkcję nowego modelu Łada Granta^[3].

• 1966 – Moskwicz 408 (Москвич-408)
• 1967 – 1997 – Moskwicz 412 (Москвич-412)
• 1968 – 1973 – Moskwicz 434 (Москвич-434) (furgon)
• 1972 – 1982 – IŻ 2715 (ИЖ-2715)
• 1973 – 1982 – IŻ 2125 Kombi (ИЖ-2125 «Ко́мби»)
• 1974 – 1982 – IŻ 27151 (ИЖ-27151)
• 1982 – 1997 – IŻ 2715-01 (ИЖ-2715-01)
• 1982 – 1997 – IŻ 27151-011-01 (ИЖ-27151-011-01)
• 1982 – 1997 – IŻ 21251 (ИЖ-21251 «Ко́мби»)
• 1988 – 2001 – IŻ 27156 (ИЖ-27156)
• 1991 – 2005 – IŻ 2126 Orbita/Oda (ИЖ-2126 Орбита/Ода), IŻ 2717 (ИЖ-2717), IŻ 27171 (ИЖ-27171), IŻ 21261 Fabula (ИЖ-21261)
• 2005 – 2009 – Kia Spectra
• 2006 – 2009 – Kia Rio
• 2007 – 2009 – Kia Sorento
• 2001 – 2005 – WAZ 2106 (ВАЗ-2106)
• 2002 – 2012 – WAZ 2104 (ВАЗ-2104)
• 2011 – 2012 – WAZ 2107 (ВАЗ-2107) (wyprodukowano 42,5 tys.)^[9]
• 2012 – Łada Granta