French
DeutschI Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Samborze – Wikipedia, wolna encyklopedia
| gimnazjum / liceum ogólnokształcące | |
a.jpg) Gmach szkoły wybudowany w 1892 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Hugona Kołłątaja 10, 4 |
| Data założenia | |
| Patron | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 49,520030°N 23,197050°E/49,520030 23,197050 | |
I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Samborze – polska szkoła z siedzibą w Samborze w okresie II Rzeczypospolitej, od 1938 o statusie gimnazjum i liceum ogólnokształcącego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]b.jpg)
c,_gymnastic_hall.jpg)
_%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%96%D0%BB%D1%8C%D1%86%D1%96%D0%B2,_10.jpg)
Gimnazjum zostało założone w 1680 przez ojców jezuitów, którzy prowadzili je do czasu kasaty zakonu w 1773[1]. Od 1792 do 1816 szkoła pozostawała pod kuratelą miasta, później celem wsparcia placówki służył powołany fundusz naukowy[1]. W okresie zaboru austriackiego pod koniec XIX wieku szkoła działała pod nazwą C. K. Wyższe Gimnazjum w Samborze, a na przełomie XIX/XX wieku jako C. K. Gimnazjum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze.
Od 11 marca 1891 do 15 sierpnia 1892 został wybudowany jednopiętrowy gmach gimnazjum, wzniesiony na planie litery E, frontem skierowany do ulicy Jana III Sobieskiego (budynek składał się z trzech kondygnacji: sutereny, parteru i piętra)[2]. Autorem planu budynku oraz kierownikiem budowy był inżynier miejski, Karol Negrusz, zaś koszt w wysokości 130 tys. zł. pokryła gmina miasta Sambora[3]. 5 września 1892 budynek został poświęcony, a 15 października tego roku oddany do użytku[4]. Równolegle obok gmachu szkoły powstał budynek gimnastyczny[5].
Po zakończeniu I wojny światowej oraz odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nastaniu II Rzeczypospolitej w 1919 gimnazjum nadano imię Adama Mickiewicza[1]. W latach 20. gimnazjum prowadzono w typie klasycznym[1]. W latach 20. i 30. Gimnazjum mieściło się przy ulicy Hugona Kołłątaja 10[1][6] (w 1939 roku pod numerem 4[7]). W 1926 w Gimnazjum było osiem klas z 13 oddziałami, w których uczyło się łącznie 483 uczniów wyłącznie płci męskiej[1] (tym niemniej w klasach gimnazjum uczyły się również dziewczęta w charakterze prywatystek[8]). Na początku lat 30. istniało I Państwowe Gimnazjum Męskie typu dawnego klasycznego im. Adama Mickiewicza w Samborze. Zarządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Wojciecha Świętosławskiego z 23 lutego 1937 „I Państwowe Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Samborze” zostało przekształcone w „I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Samborze” (państwową szkołę średnią ogólnokształcącą, złożoną z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum), a po wejściu w życie tzw. reformy jędrzejewiczowskiej szkoła miała charakter koedukacyjny, a wydział liceum ogólnokształcącego był prowadzony w typie humanistycznym łączonym z przyrodniczym[9]. Alternatywnie używano nazwy „I Państwowe Liceum i Gimnazjum (typu humanistycznego) im. Adama Mickiewicza w Samborze”. Do końca lat 30. uczniowie korzystali nadal z wybudowanej pod koniec XIX sali gimnastycznej[10].
W 1911 utworzono samoistny zakład pod nazwą „Filia C. K. Gimnazjum w Samborze”, która później, w okresie II RP działała jako II Państwowe Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Samborze[11][1].
Dyrektorzy
[edytuj | edytuj kod]- ks. Tomasz Polański (1856 – 1862)
- Jan Kerekjarto (kier. od 1871, dyr. od 1872 do 1874)[12]
- ks. Tomasz Barewicz (1874 – IX 1889)[13]
- Maksymilian Krynicki (1889, zastępca dyrektora)[14]
- Ignacy Petelenz (4 X 1889 –)
- Franciszek Tomaszewski (16 IX 1896 – 28 IX 1904)[15][16]
- Józef Szafran (28 IX 1904 - )[17][18]
- Michał Ptaszyk (kierownik, lata 20.)[1]
- Władysław Piskozub (od 1 IV 1926[19], do 1934[20][21][22])
- dr Stefan Przyboś (kierownik od XII 1934[23], dyrektor od X 1937[24][25] do 1939[26])
Nauczyciele
[edytuj | edytuj kod]Uczniowie i absolwenci
[edytuj | edytuj kod]- Absolwenci
- Roman Albinowski – oficer
- Tadeusz Adamski – kawaler VM (1910)
- Stefan Balicki – pisarz
- Leon Bazała – oficer (1923)
- Włodzimierz Bańkowski – nauczyciel (1870)
- Władysław Byrka – prawnik, polityk
- Jan Chrząszczewski-Trzaska, oficer (1914)
- Andrij Czajkowski – adwokat, pisarz (1877)
- Wasylij Czemarnyk – duchowny greckokatolicki
- Marian Des Loges – bibliotekarz (1916)
- Ludwik Dziedzicki – pedagog[27]
- Adolf Fiszer – oficer (1913)
- Bohdan Geisler – oficer (1914)
- Stanisław Głąbiński – polityk (1880)
- Feliks Godowski – oficer (1899)
- Bronisław Herman – legionista
- Maksymilian Iskrzycki – filolog klasyczny
- Wincenty Jabłoński – polityk (1879)
- Franciszek Kasparek – prawnik (1862)
- Tadeusz Kolasiński – oficer lekarz (1893)
- Stanisław Kotowicz – nauczyciel (1903)
- Stanisław Kubiński – inżynier (1907)
- Eugeniusz Kucharski – historyk i teoretyk literatury (1901)
- Hermann Loebl – polityk
- Stanisław Łucki – polityk (1901)
- Mieczysław Małek – samorządowiec, oficer (1905)
- Stanisław Michałowski – starosta (1899)
- Mychajło Minczakewycz – duchowny greckokatolicki
- Edmund Mochnacki – polityk
- Czesław Nanke – historyk (1902)
- Roman Negrusz – naukowiec (1892)
- Andrzej Paluch – nauczyciel, bibliotekarz, muzyk (1907)
- Adam Pasiewicz – oficer Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari (1913)
- Roman Pollak – historyk (1905)
- Stanisław Porembalski – samorządowiec, oficer (1905)
- Rudolf Różycki – sędzia
- Mirosław Rzepecki – duchowny greckokatolicki (1907)
- Aleksander Semkowicz – mediewista
- Cyryl Sielecki – duchowny greckokatolicki
- Witold Skalski – profesor (1899)
- Alfred Adam Słociński – oficer (1928)
- Władysław Smereka – duchowny rzymskokatolicki (1926)
- Iwan Snihurski – duchowny greckokatolicki
- Kamil Stefko – prawnik (1892)
- Julian Szemelowski – adwokat, polityk (1841)
- Teodor Szemelowski – adwokat, polityk
- Stepan Tomasziwskyj – historyk, polityk (1905)
- Jan Towarnicki – lekarz
- Bronisław Wiktor – architekt, malarz (1905)
- Aleksander Zarzycki – pianista
- Dominik Zbrożek – inżynier geodeta, rektor Politechnice Lwowskiej (1849)
- Jan Zołoteńki – prawnik, burmistrz Starej Soli (1894)
- Józef Zołoteńki – prawnik, oficer (1897)
- Uczniowie
- Józef Blauer – legionista
- Józef Drotlew – oficer
- Henryk Kieszkowski – ziemianin, polityk
- Marian Kister – wydawca
- Platon Kostecki – pisarz, poeta, dziennikarz
- Franciszek Lurski – oficer
- Stanisław Lurski – oficer
- Bronisław Łoziński – prawnik, historyk
- Walery Łoziński – pisarz
- Mieczysław Orłowicz – krajoznawca
- Stanisław Pawłowski – geograf
- Władysław Tadeusz Podoski – oficer
- Michał Popiel – polityk
- Włodzimierz Stebelski – literat
- Marcin Zieliński – lekarz, oficer
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 155.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1893. Sambor: 1893, s. 66-72, 75.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1893. Sambor: 1893, s. 75.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1893. Sambor: 1893, s. 75-82.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1893. Sambor: 1893, s. 73-75.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji I. Państwowego Liceum i Gimnazjum (typu hiumanistycznego) im. Adama Mickiewicza w Samborze za rok szkolny 1937/38. Lwów: 1938, s. 7.
- ↑ Książka telefoniczna. 1939. s. 705. [dostęp 2015-05-26].
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1907. Sambor: 1907, s. XLV, XLVII.
- ↑ Państwowe licea i gimnazja w Okręgu Szkolnym Lwowskim. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 6, s. 264, 30 czerwca 1938.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji I. Państwowego Liceum i Gimnazjum (typu hiumanistycznego) im. Adama Mickiewicza w Samborze za rok szkolny 1937/38. Lwów: 1938, s. 8.
- ↑ Sprawozdanie Kierownika Filii C. K. Gimnazyum w Samborze za rok szkolny 1911/12. Sambor: 1912, s. 70.
- ↑ Mikołaj Sabat: Rys biograficzny ś.p. Jana Kerekjarty, długoletniego dyrektora gimnazyum stanisławowskiego. W: Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Stanisławowie za rok szkolny 1897/98. Stanisławów: 1898, s. 3-11.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1894. Sambor: 1894, s. 80.
- ↑ Sprawozdanie C. K. Wyższego Gimnazyum w Samborze za rok szkolny 1890. Sambor: 1890, s. 39.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1897. Sambor: 1897, s. 4.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1905. Sambor: 1905, s. VI.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1905. Sambor: 1905, s. I.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazyum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za rok szkolny 1914. Sambor: 1913, s. 3.
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 10, s. 246, 15 czerwca 1926.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji I. Państwowego Gimnazjum Męskiego typu dawnego klasycznego im. Adama Mickiewicza w Samborze za rok szkolny 1929/30. Lwów: 1930, s. 17.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji I. Państwowego Gimnazjum Męskiego typu dawnego klasycznego im. Adama Mickiewicza w Samborze za rok szkolny 1932/33. Lwów: 1933, s. 77.
- ↑ Ruch służbowy. Przeniesieni. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 10, s. 565, 25 października 1934.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji II Państwowego Gimnazjum w Rzeszowie za rok 1934-35. Rzeszów: 1935, s. 33.
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 9, s. 576, 20 października 1937.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji I. Państwowego Liceum i Gimnazjum (typu humanistycznego) im. Adama Mickiewicza w Samborze za rok szkolny 1937/38. Lwów: 1938, s. 3.
- ↑ Tadeusz Ochenduszko: Leksykon nauczycieli i wychowanków I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie urodzonych pomiędzy XVII wiekiem a 1945 rokiem (2015). 1lo.rzeszow.pl, 2015-02-07. [dostęp 2022-11-20].
- ↑ Jan Hulewicz: Dziedzicki Ludwik. W: Polski Słownik Biograficzny. T. VI. Kraków, 1948, s. 130.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Szkoła w suterenach. „Nowości Illustrowane”. 40, s. 2, 30 września 1905.
- Napad na katechetę. „Nowości Illustrowane”. 26, s. 1–2, 17 grudnia 1910.