Jażyniec – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jażyniec

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wolsztyński
Gmina	Siedlec
Liczba ludności (2019)	506[2]
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	64-225[3]
Tablice rejestracyjne	PWL
SIMC	0913143
Położenie na mapie gminy Siedlec Jażyniec
Położenie na mapie Polski Jażyniec
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Jażyniec
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego Jażyniec
52°04′46″N 16°00′06″E/52,079444 16,001667[1]

Jażyniec – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Siedlec^[4]. Około 1 km na południe od wsi przepływa strumień Pintus, a dalej na południe Północny Kanał Obry^[5].

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIII wieku. Wymieniona w 1231 w łacińskim dokumencie jako Jazinez, Iazinez, 1238 Iasinez, 1404 Iaziniec, 1419 Jazinecz, 1420 Jaszynecz, 1431 Jazynecz, Iezynecz, 1434 Jazynyecz, 1448 Gesynecz, 1530 Jaziniecz, 1563 Jazyniecz, 1571 Jasieniecz, Jaszieniecz^[6].

Wieś początkowo była własnością rycerską należącą do kantora katedry gnieźnieńskiej Sędziwoja. W 1231 książę wielkopolski Władysław Odonic wystawił dokument, w którym oznajmiał, że Sędziwój ten nadał cystersom z Łekna swoje dobra dziedziczne, w tym m.in. dziedzinę zwaną Obra wraz z okolicznymi źrebiami i dziedzinami, w tym także wieś Jażyniec, w celu założenia Opactwa Cystersów w Obrze. W 1238 tenże Sędziwój nadał w spadku temu klasztorowi wszystkie swoje posiadłości, w tym m.in. Jażyniec, wraz z całym swoim dobytkiem^[6].

W kolejnym dokumencie z 1247 wystawionym przez księcia Wielkopolski Przemysła I odnotowano, że książę ten uwolnił wszystkich mieszkańców w Obrze oraz cysterskich wsiach klasztornych, od wszelkich ciężarów prawa polskiego, dodając, że pewien źreb położony koło Obry zwany Jażyniec należy uważać za połączony ze wspomnianą wsią i dlatego powinien on korzystać z tych samych wolności. Historycy uważają jednak, że dokument ten jest w części sfałszowany i jego druga część dotycząca Jażyńca została dopisana później. W 1280 książę wielkopolski Przemysł II nadał Janowi z Obry prawo lokowania na prawie niemieckim wsi Obra oraz Jażyńca wraz z ujazdem oraz immunitet ekonomiczny i sądowy dla obu wsi. W 1431 król Polski Władysław Jagiełło potwierdził przywileje klasztoru cystersów w Obrze, w tym m.in. nadanie z 1238 majątku przez kantora Sędziwoja wraz z młynem we wsi Obra oraz z Jażyńcem. Wieś leżała wówczas w powiecie kościańskim województwa wielkopolskiego w Koronie Królestwa Polskiego^[6].

Miejscowość odnotowały historyczne regesty podatkowe dzięki czemu zachowały się także informacje o wsi. W 1496 król Polski Jan Olbracht po wysłuchaniu skarg Piotra opata klasztoru w Obrze na poborców królewskich, którzy pobierali poradlne po wiardunku z każdego łanu we wsiach klasztornych, w tym m.in. w Jażyńcu, a także po zapoznaniu się z dawnymi przywilejami klasztornymi, zarządził, że we wsiach tych ma być pobierany wspomniany podatek tylko w wysokości dwóch groszy od każdego łanu. W 1530 odnotowano we wsi pobór z 4 łanów. W 1563 z 2 łanów sołtysich, karczmy oraz pobór od 12 rybaków. W 1571 płatnikiem podatków ze wsi był opat z Obry, który zapłacił go z 2 łanów sołtysich, karczmy, od 12 rybaków i 6 zagrodników. W 1581 pobrano podatki z 12 półłanków należących do miejscowych rybaków, dwóch łanów sołtysich, od 4 zagrodników z rolami, 13 zagrodników wolnych, komornika z bydłem, komornika biednego oraz od 12 rybaków^[6].

Przy pierwszej numeracji w 1796 r.- 36 domostw oraz folwark. Dla wsi w 2020 r. sporządzono opis historii wszystkich dawnych zagród, począwszy od 1796 r. do czasów współczesnych^[7].

Po rozbiorach Polski miejscowość wraz z całą Wielkopolską znalazła się w zaborze pruskim. Jażyniec, położony w Prusach Południowych nadany został w latach 1796-1797 majorowi von Hünerbeinowi^[8]. Pod koniec XIX wieku wieś, pod nazwą Jasieniec wchodziła w skład powiatu babimojskiego i liczyła 58 domostw i 442 mieszkańców, z czego 433 było wyznania rzymskokatolickiego^[9]. W 1921 roku stacjonowała tu placówka 17 batalionu celnego.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego^[5]. W 2014 w Jażyńcu było zameldowanych 526 osób^[10], zaś w spisie osób zameldowanych z 31 grudnia 2019 ta liczba spadła do 506 osób^[2].

Rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa nie wykazuje żadnych zabytków w Jażyńcu^[11].

• Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. II (I-Ł) z.1, hasło: „Jażyniec”. Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 64.

• Jażyniec w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu (online).