Jaskinia w Boraczej – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jaskinia w Boraczej

Plan jaskini
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Położenie	Żabnica, gmina Węgierska Górka
Właściciel	Skarb Państwa (Lasy Państwowe)
Długość	28 m
Głębokość	8 m
Deniwelacja	8 m
Wysokość otworów	1068 m n.p.m.
Ekspozycja otworów	ku NW
Data odkrycia	znana od dawna
Kod	(nr inwentarzowy PIG) K.Bż-02.01
Położenie na mapie województwa śląskiego Jaskinia w Boraczej
Położenie na mapie Polski Jaskinia w Boraczej
49°31′46″N 19°10′57″E/49,529444 19,182500

Jaskinia w Boraczej – niewielka jaskinia typu szczelinowego, charakterystyczna dla fliszu karpackiego, znajdująca się w pobliżu Hali Boraczej w Beskidzie Żywieckim.

Jaskinia znajduje się w północno-zachodnim ramieniu Redykalnego Wierchu w Grupie Lipowskiego Wierchu i Romanki. Wejście do niej, leżące ok. 300 m na północny zachód od wierzchołka tej góry, znajduje się w niewielkiej depresji terenowej, wśród złomów i bloków skalnych^[1] po jej wschodniej stronie.

Jaskinia pochodzenia osuwiskowego, powstała w gruboławicowych piaskowcach magurskich. Otwór wejściowy niewielki, 1,4 x 0,8 m. Składa się z kilku wąskich, szczelinowych korytarzy o litych, prostych ścianach, usytuowanych w dwóch poziomach, połączonych krótkimi studniami. Dno pokryte gruzem skalnym i blokami różnej wielkości. Jaskinia sucha, zimą przemarza w całości, a w kilku miejscach tworzą się nacieki lodowe^[2].

Przy otworze wejściowym i na ścianach studni wejściowej rosną mchy i porosty. W jaskini obserwowano pająki^[2]. Kazimierz Kowalski podawał z jaskini owady bezskrzydłe, m.in. skoczogonka czworozęba bielańskiego (Tetrodontophora bielanensis WAGA).

Jaskinia (zapewne główna szczelina górnego poziomu) znana była miejscowej ludności od dawna. Prawdopodobnie to o niej (jako jedynej znanej w tej okolicy) pisał już w pierwszej połowie XVIII w. w swym „Dziejopisie...” żywiecki wójt Andrzej Komoniecki: „...w Państwie Żywieckim w Hali Boraczej jest gronik, co się nazywa Szędzielny. A pod tym gronikiem w pół jest dziura niedaleko drogi na wschód słońca strony, którą między skaływpuścić się trzeba na chłopa wzgłąb. Gdzie między skały żywe idąc wąską dziurą, za którą jest szerokość okrągła w skale samej i miejsce, gdzie i watra jest, na której ktoś ogień palił, jeżeli nie zbójcy, przechowując się tam. A za tym miejscem zaś i dalej mógłby iść; powiadając, że psa puściwszy tam, na Usoły wsi tą dziurą by wyszedł.”^[3]

Historia z psem wpuszczonym do jaskini była żywa przez następne dwa wieki. W latach międzywojennych opowiadano, że to leśniczy zarządu dóbr żywieckich Habsburgów przed wielu laty wpuścił tam psa, który miał wyjść w Ujsołach. Według informacji miejscowych pasterzy z połowy XX w. jaskinia miała być dawniej znacznie większa. Podawali oni, że wpuszczony do niej pies miał po pewnym czasie wyjść aż w Rajczy^[1].

Opis i plan górnej szczeliny opublikował Kazimierz Kowalski w 1954 r. Dolne partie zinwentaryzowali w latach 1993–1994 speleolodzy z Klubu Taternictwa Jaskiniowego Bielsko-Biała^[2].

• Komoniecki Andrzej: Chronografia albo Dziejopis Żywiecki (...), Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, Żywiec 1987;
• Komusiński W.: Nowe groty w Beskidach, w: „Wierchy” R. 26, Kraków 1957, s. 285;
• Kowalski Kazimierz: Jaskinie Polski, t. III. Jaskinie Beskidów i Pogórza Karpackiego, Warszawa 1954, s. 54;
• Pulina Marian (red.): Jaskinie polskich Karpat fliszowych, tom 1. Jaskinie Pogórza Śląskiego, Beskidu Śląskiego, Kotliny Żywieckiej, Beskidu Żywieckiego, Polskie Towarzystwo Przyjaciół nauk o Ziemi, Warszawa 1997, ISBN 83-908207-1-4, s. 210–212;

• Jaskinia w Boraczej. [w:] Jaskinie Polski [on-line]. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy. [dostęp 2020-09-06].