Jawidz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jawidz

wieś
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	łęczyński
Gmina	Spiczyn
Liczba ludności (2021)	1472[2][3]
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	21-077[4]
Tablice rejestracyjne	LLE
SIMC	0391199[5]
Położenie na mapie gminy Spiczyn Jawidz
Położenie na mapie Polski Jawidz
Położenie na mapie województwa lubelskiego Jawidz
Położenie na mapie powiatu łęczyńskiego Jawidz
51°21′48″N 22°44′00″E/51,363333 22,733333[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Jawidz – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie łęczyńskim, w gminie Spiczyn^[6][5].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa lubelskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Spiczyn^[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1351 mieszkańców^[8].

Miejscowość leży przy drodze wojewódzkiej nr 829 i 828.

W pobliżu wsi znajdują się dwa cmentarze żołnierzy Armii Radzieckiej, przy drodze 828 i w pobliżu dawnego wysypiska śmieci^[9].

Jawidz należy do najstarszych miejscowości na terenie gminy Spiczyn. Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1390^[10]. Z tego okresu pochodzą zapisy o rycerzu Jauidzki lub Jauiczki z Jauicz, prawdopodobnie założycielu wsi. W średniowieczu dziedziczką wsi była Jachna z Jawidza, dobrodziejka klasztoru dominikanów w Lublinie, któremu zapisała 10 grzywien. Stare księgi sądowe informują też o innych dziedzicach wsi, jakimi byli: Prandota z Jawidza, Jakub Szyszka i Mikołaj z Jawidza.

Na przestrzeni wieków dziedzicami w Jawidzu byli m.in. Mikołaj Zawieprzycki, który był fundatorem jednego z ołtarzy w kościele św. Michała w Lublinie. Jak się dowiadujemy ze spisu podatkowego z 1626 r. Jawidz był wsią szlachecką, w której znajdowała się: karczma i młyn. Kolejni właściciele wioski to Firlejowie, Noskowscy, Gorajscy i Miączńscy. Na początku XIX w. Jawidz przechodzi we władanie Ostrowskich aż do 1945 r.^[10]

W latach trzydziestych XX w. powstawał na Lubelszczyźnie Centralny Okręg Przemysłowy. Jednym z zakładów w ramach tego przedsięwzięcia miała być fabryka broni i amunicji oraz elektrownia w Jawidzu. Do rozpoczęcia II wojny światowej zdążono wybudować baraki dla pracowników oraz sieć studni zaopatrujących zakład w wodę. Najciekawszą inwestycją, której nie dokończono z powodu wojny, była elektrownia w Jawidzu. Miała to być jedna z największych elektrowni w Polsce i największa na wschodzie kraju^[10].

Na terenie Jawidza działa jedna placówka edukacyjna: Szkoła Podstawowa im. Hansa Christiana Andersena w Jawidzu^[11].

Najstarszym zachowanym dokumentem, będącym w posiadaniu szkoły, świadczącym o jej historii jest Księga ocen z roku szkolnego 1934/35. Wynika z niej, że w tym roku szkolnym w 4 oddziałach uczyło się 130 uczniów urodzonych w latach 1921-1928 zajęcia odbywały się w pomieszczeniach wynajmowanych u mieszkańców. Taki stan trwał do wybuchu II wojny światowej. W czasie wojny i okupacji mimo trudności kadrowych i lokalowych prowadzono 3 oddziały^[12].

12 listopada 1945 r. komisarz parcelacyjny majątku Jawidz przeznaczył budynek mieszkalny po byłych właścicielach folwarku na potrzeby szkoły. W 1949 roku szkoła wzbogaciła się o bibliotekę i uruchomiła kuchnię. W 1956 r. oddano do użytku salę gimnastyczną i nową klasę lekcyjną w wyremontowanym budynku gospodarczym. W latach 1967–2000 stopień organizacyjny szkoły był podniesiony do 8 klas. W 1984 r. na potrzeby szkoły oddano nowo wybudowany obiekt, w którym placówka mieści się do dziś. Od 1951-2004 roku szkołę w Jawidzu ukończyło 1050 uczniów, a w różnych okresach pracowało w niej 77 osób^[12].

W ciągu 70 lat placówką zarządzało 13 osób. Byli to: Józef Kamiński, Franciszka Osterowa, Piotr Basta, Eugenia Powiłańska, Jan Żak, Edwarda Mazurek, Czesław Mazurek, Jadwiga Paprocka, Józef Paprocki, Adam Osior, Antoni Zarzycki, Józefa Pełka i Jerzy Bartosiewicz^[12].

• Jawidz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 511 .
• Jawidz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 14 .