Jerzy Dzwonkowski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jerzy Paweł Dzwonkowski

rotmistrz kawalerii rezerwy
Data i miejsce urodzenia	22 listopada 1892 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1913–1923, 1939–1940
Siły zbrojne	Siły Zbrojne Belgii Wojsko Polskie
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	1 Pułk Ułanów Wielkopolskich
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Odznaczenia

Jerzy Paweł Apolinary Dzwonkowski (ur. 22 listopada 1892 w Warszawie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – rotmistrz kawalerii rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. 2007-11-09: Pierwszy dzień uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”

Syn Ludwika i Jadwigi z domu Koyszor. W 1912 rozpoczął służbę w armii rosyjskiej, w której ukończył szkołę podchorążych. Od 1913 przebywał w Belgii. Studiował agronomię na uniwersytecie w Liège. Po wybuchu I wojny światowej ochotniczo zgłosił się do armii belgijskiej, lecz po tygodniu walk został internowany. Do września 1916 przebywał w niewoli niemieckiej.

Zwolniony, otrzymał stanowisko agronoma w Siernikach koło Szamocina. Od tego czasu nawiązał współpracę z Władysławem Mieczkowskim, jednym z organizatorów powstania wielkopolskiego. W styczniu 1919 r. otrzymał stopień chorążego i został współorganizatorem 1 pułku ułanów Wielkopolskich, czyli późniejszego 15 pułku Ułanów Poznańskich. Został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów jazdy. Był adiutantem dowódcy pułku Władysława Andersa. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Dwukrotnie ranny 16 sierpnia 1920 r. w bitwie pod Maciejowicami, która zapoczątkowała odwrót bolszewików. W 1923 został przeniesiony do rezerwy.

W drugiej połowie lat dwudziestych prowadził kursy dla rolników, wygłaszał referaty na temat uprawy zbóż i ziemniaków na posiedzeniach Wielkopolskiej Izby Rolniczej. Uczestniczył też w często organizowanych przez jednostki kawalerii zawodach hipicznych, nierzadko z dużymi sukcesami jak np. w 1928 r. Działał także w Towarzystwie Kółek Rolniczych na terenie powiatu Wyrzysk. W latach trzydziestych był prezesem Banku Ludowego w Nakle i członkiem rady nadzorczej spółki Cukrownia Nakło oraz Giełdy Zbożowo-Towarowej w Bydgoszczy. Przez kilka lat posiadał majątek Izabela i dzierżawił od żony Jarogniewa Drwęskiego majątek Karnówko koło Nakła.

W 1937 roku był wiceprezesem Koła Bydgoszcz-Wyrzysk Wielkopolskiego Związku Ziemian^[1].

W 1934, jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Bydgoszcz Miasto. Posiadał przydział w rezerwie do 15 pułku ułanów^[2]. Na stopień rotmistrza rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 29. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[3].

W sierpniu 1939 zmobilizowany. W czasie kampanii wrześniowej 1939 – po agresji ZSRR na Polskę – wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Szepietówce, a następnie Starobielsku^[4]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach^[4], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie^[5]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 1034^[4].

Był wysokim ciemnym brunetem, z czarnym wąsem, o typie „południowca”. Pozostawał w stanie wolnym.

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora^[6][7][8]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[9][10][11].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 3971 (1921)^[12]
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych czterokrotnie (po raz 2, 3 i 4 w 1921)^[13]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• K. Banaszek, W. K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000, s. 71.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM , 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Witold Duński - Konno po sławę.. konnoposlawewitolddunski.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-03)]. [dostęp 2012-04-26]
• Cz. Knoll, O. Matuszewski, Wielkopolska Brygada Kawalerii, 1988, s.45.
• E. Drwęska, Wspomnienie o rtm. Jerzym Dzwonkowskim (1892-1940)”, „Piętnastak” Biuletyn Towarzystwa Byłych Żołnierzy i Przyjaciół 15 Pułku Ułanów Poznańskich. R. X. 2002, Styczeń nr 1/34.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.