Kamienica Wolfa Krongolda w Warszawie – Wikipedia, wolna encyklopedia
nr rej. 1398-A z 13 listopada 1989[1] | |
Kamienica od strony frontowej (2023) | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Adres | ul. Złota 83 |
Typ budynku | |
Styl architektoniczny | |
Architekt | |
Inwestor | Wolf Krongold |
Kondygnacje | 6 |
Rozpoczęcie budowy | 1896 |
Ukończenie budowy | 1899 |
Ważniejsze przebudowy | 2022 |
Pierwszy właściciel | Wolf Krongold |
Obecny właściciel | AFI Europe |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
Położenie na mapie Warszawy | |
52°13′45″N 20°59′41″E/52,229167 20,994722 |
Kamienica Wolfa Krongolda – kamienica wzniesiona w latach 1896–1899 przy ul. Złotej 83 róg ul. Żelaznej w Warszawie.
Budynek jest zwyczajowo nazywany „Pekinem”[2][3] (w gwarze warszawskiej jest to określenie przeludnionej kamienicy czynszowej)[4].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Kamienica powstała w latach 1896–1899[5] dla żydowskiego przedsiębiorcy i inwestora z sektora nieruchomości Wolfa Krongolda[6]. Jej projekt jest przypisywany Bronisławowi Brochwicz-Rogóyskiemu, jednak jego autorstwo nie jest potwierdzone[5].
Kamienica pierwotnie miała trzy piętra, dwa kolejne dodano kilka lat później[5]. Była bogato zdobiona[7]. Attykę budynku zdobiły rzeźby półnagiego starca z długą brodą oraz półnagiego muskularnego młodzieńca siedzących po bokach cokołu z datą 1899, co miało być symbolem faktu, iż kamienica powstała na przełomie XIX i XX wieku[5].
Mieszkania znajdujące się na niższych piętrach przeznaczone były dla lepiej sytuowanych mieszkańców, były większe i lepiej wyposażone oraz posiadały osobną, zdobioną marmurami klatkę schodową. Mieszkania na wyższych piętrach były mniejsze, wchodziło się do nich poprzez zwyczajną klatkę schodową z dębowymi schodami.
W 1933 roku z powodu problemów finansowych Krongoldów kamienica została wystawiona na licytację[6].
W czasie II wojny światowej budynek frontowy został uszkodzony, oficyny zachowały się w bardzo dobrym stanie. Po 1945 kamienica została odbudowana z przeznaczeniem na mieszkania komunalne[8]. Z elewacji frontowej zbito wszystkie detale i zdobienia, zachowując jedynie attykę. Przedwojenne mieszkania podzielono na mniejsze[9][10]. W latach 60. usunięto balkony oraz kutą, zdobioną bramę.
W 1989 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków[1].
W 2003 roku eksmitowano mieszkańców oraz najemców lokali handlowych w kamienicy.
W lutym 2015 kamienica została sprzedana przez miasto spółce Czerwone Maki należącej do międzynarodowej grupy AFI Europe[11].
15 listopada 2015 w opuszczonym budynku wybuchł pożar[11].
Kamienica została przebudowana na luksusowy apartamentowiec z parkingiem podziemnym[8]. Remont ukończono w 2022[12].
W kulturze
[edytuj | edytuj kod]O wysiedlanych mieszkańcach kamienicy Ewa Borzęcka nakręciła film dokumentalny Pekin. Złota 83 oraz ośmioodcinkowy serial U nas na Pekinie.
Inne informacje
[edytuj | edytuj kod]Słowem Pekin określany jest także zespół połączonych 23 bloków mieszkalnych na osiedlu Przyczółek Grochowski[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 31 marca 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 75. [dostęp 2024-07-20].
- ↑ Andrzej Jeżewski: Warszawa na starej fotografii. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1960, s. 30.
- ↑ Jerzy Majewski, Dariusz Bartoszewicz, Tomasz Urzykowski: Spacerownik warszawski. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2007, s. 87. ISBN 978-83-60225-96-7.
- ↑ Bronisław Wieczorkiewicz: Gwara warszawska dawniej i dziś. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974, s. 522.
- ↑ a b c d Jerzy S. Majewski. Kamienica Krongolda na rogu Żelaznej i Złotej. „Stolica”, s. 38, październik 2018.
- ↑ a b Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom II Śródmieście Północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 95. ISBN 83-85584-50-1.
- ↑ Jerzy S. Majewski. Kamienica Krongolda na rogu Żelaznej i Złotej. „Stolica”, s. 39, październik 2018.
- ↑ a b Michał Wojtczuk. Rozbudują kamienicę „Pekin”. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 10 sierpnia 2017.
- ↑ Jerzy S. Majewski. Kamienica Krongolda na rogu Żelaznej i Złotej. „Stolica”, s. 40, październik 2018.
- ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom II Śródmieście Północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 97. ISBN 83-85584-50-1.
- ↑ a b Tomasz Urzykowski. Zabytki płoną jak pochodnie. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 17 listopada 2015.
- ↑ Zabytkowa, okazała kamienica Wolfa Krongolda w Warszawie odzyskała swój dawny blask [online], investmap, 26 maja 2022 [dostęp 2023-01-15] .
- ↑ Jarosław Trybuś: Przewodnik po warszawskich blokowiskach. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2011, s. 237. ISBN 978-83-60142-31-8.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy S. Majewski: Warszawski „Pekin” koło Syberii. gazeta.pl, 20.03.2009. [dostęp 2011-12-22]. (pol.).