Koźliny (województwo pomorskie) – Wikipedia, wolna encyklopedia
wieś | |
Kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2022) | 704[2] |
Strefa numeracyjna | 58 |
Kod pocztowy | 83-022[3] |
Tablice rejestracyjne | GDA |
SIMC | 0174480 |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego | |
Położenie na mapie powiatu gdańskiego | |
Położenie na mapie gminy Suchy Dąb | |
54°09′36″N 18°48′12″E/54,160000 18,803333[1] |
Koźliny (niem. Güttland) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Suchy Dąb na obszarze Żuław Gdańskich. W skład sołectwa wchodzi również osada Ptaszniki.
Wieś należąca do Żuław Steblewskich terytorium miasta Gdańska położona była w drugiej połowie XVI wieku w województwie pomorskim[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wioska pierwotnie była wzmiankowana jako dwie osady rozdzielone Motławą: Kösslin, posiadająca krzyżacki dokument lokacyjny z 1353 roku oraz Jetlun (Jetland, Jedlin), późniejsze Güttland, wspomniana w roku 1373 w związku z nadaniem ziemi Janowi Leszczschkaw.
Na początku XVI wieku wieś, określana w źródłach dalej podwójną nazwą, stanowiła jeden organizm administracyjny.
Przynależność administracyjna na przełomie wieków:
- od około 1310 – własność krzyżacka komturii gdańskiej,
- od 1454 – własność miasta Gdańsk,
- od 1793 – własność skarbu pruskiego,
- od 1807 – ponownie własność miasta Gdańsk,
- od 1814 – ponownie własność skarbu pruskiego,
- od 1920 – należała do Wolnego Miasta Gdańska.
- od zakończenia II wojny światowej w granicach Polski.
Od 1920 miejscowość znajdowała się na granicy polsko-gdańskiej (sekcja D). Znajdowało się tu przejście graniczne (jedno z 3 na sekcji) i całodobowy punkt kontroli celnej dla ruchu pieszego i samochodowego. Po stronie polskiej kontrola graniczna realizowana była przez Policję Państwową i funkcjonariuszy Straży Granicznej w Czatkowach. 1 września 1939 nad ranem przejechała tędy jedna kompania i pięć wozów pancernych SS - Heimwehr Danzig, atakujących Tczew z zamiarem zajęcia mostów wiślanych[5].
W Koźlinach urodził się Max Halbe, dramaturg niemiecki, Honorowy Obywatel Miasta Gdańska.
Od 2003 patronem szkoły podstawowej w Koźlinach jest ks. prałat Józef Waląg, kapłan archidiecezji lwowskiej i gdańskiej, kapelan AK i WiN, organizator obrony ludności polskiej przez atakami UPA, działacz społeczny[6].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Według rejestru zabytków NID[7] na listę zabytków wpisane są:
- murowano-szachulcowy kościół filialny pw. MB Różańcowej z 1353, nr rej.: 213 z 11.08.1962 (gotycko-barokowy)
- szachulcowy spichrz przy domu nr 45, k. XVIII w., nr rej.: 257 z 27.09.1962.
Miejscowy kościół został zbudowany około połowy XIV wieku w stylu gotyckim. Na przełomie XV i XVI wieku został przebudowany. Wieża w konstrukcji szachulcowej została wzniesiona w latach 1684-1686. Kościół jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej Matki Bożej Różańcowej, należącej do dekanatu Żuławy Steblewskie w archidiecezji gdańskiej.
Zachował się czytelny i nie przekształcony układ dawnego przejścia granicznego, obejmujący budynki, resztki polskiej zapory przeciwpancernej, a nawet rów graniczny[8].
2 czerwca 2018 w czasie rekonstrukcji historycznej odsłonięto tablicę pamiątkową, upamiętniającą przebieg granicy przez wieś.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 60969
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 535 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w.: rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 128.
- ↑ Polska w Koźlinach (FILM) [online], suchy-dab.pl [dostęp 2018-06-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-21] (pol.).
- ↑ Szkola Podstawowa im. Księdza Prałata Józefa Waląga w Koźlinach, Suchy Dąb, Koźliny 50 [online], spkozliny.edupage.org [dostęp 2023-07-30] .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 36 [dostęp 2017-01-22] .
- ↑ Gmina Suchy Dąb: Polska w Koźlinach
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Koźliny w Internetowej Galerii Tczewa i Okolic - Trsovii. trsovia.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-25)].