Kodra (wycinanka) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kodra – jeden z trzech typów łowickiej wycinanki, obok „gwiozdy” i „tasiemki”, dawny element dekoracyjny wnętrz chłopskich chałup.

Historia wycinanek łowickich sięga II połowy XIX wieku, kiedy to zaczęto nimi dekorować wnętrza chłopskich chałup^[1]. Tradycja ta przyszła do polskiej sztuki ludowej z kultury żydowskiej. Żydzi zawieszali wycinanki z liturgicznymi ozdobieniami na oknach swoich domów w czasie świąt^[2]. Wycinanki łowickie są właściwie nalepiankami z ręcznie wycinanych barwnych fragmentów papieru. Posiadają najczęściej wielokolorowe kwiatowe i figuralne motywy^[3].

Kodry to wycinanki wykonywane na podłożu w kształcie prostokąta o ułożeniu poziomym, zawierające najczęściej motywy kwiatowe, sceny rodzajowe z życia wsi oraz elementy zoomorficzne. Ich nazwa wywodzi się od kołtryn; staroświeckich poprzedniczek tapet^[2]. Wcześniej nazywane były również toflami^[4] . Kodry z motywami kwiatowymi posiadają zazwyczaj trzy lub jedną oś symetrii. Obrazkowe natomiast, przedstawiające sceny z życia wsi, najczęściej nie są symetryczne, a ich przestrzeń traktowana jest w sposób malarski tak jak w obrazach^[4] .

Są wykonane przez warstwowe naklejanie papieru kolorowego w kolejności od największych do najmniejszych elementów; podłoże stanowi biały karton. Wykonywano je ręcznie za pomocą nożyc do strzyżenia owiec^[5]. Kodry, pełniące funkcje ozdobne, były najczęściej umieszczane na belkach pod stropem, na ścianach pomiędzy oknami lub nad drzwiami do chałupy.

Obecnie wycinanki łowickie nie pełnią funkcji użytkowej. Są popularną pamiątką kojarzoną z regionem łowickim.

• klapok
• wycinanka żydowska

• Aleksander Błachowski: Polska wycinanka ludowa. Toruń: Muzeum Etnograficzne w Toruniu, 1986, s. 60-61.

• Wycinanki łowickie w bazie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej – film pokazujący sposób wykonania wycinanek, Polska Kronika Filmowa z 1947 roku.