French
DeutschKoszyczek – Wikipedia, wolna encyklopedia
Koszyczek (łac. anthodium, calathidium, ang. head, capitula[1][2]) – typ kwiatostanu groniastego[3] charakterystyczny dla roślin z rodziny astrowatych Asteraceae[4]. Cechuje się silnie skróconą i rozszerzoną osią kwiatostanu, tworzącą tzw. osadnik (dno kwiatostanowe), na którym rozwijają się, często bardzo liczne, kwiaty siedzące[4], rzadziej liczba kwiatów jest niewielka i kwiaty rozwijają się na krótkich szypułkach[3]. Osadnik może być spłaszczony lub wypukły[5]. Kwiaty bywają wsparte lub nie przysadkami, które w tym wypadku nazywane są plewinkami (paleae). Dno kwiatostanowe może być nagie lub owłosione[3]. Koszyczek otacza od dołu okrywa (involucrum) tworzona zwykle przez wiele listków[3].
Koszyczki należą do kwiatostanów otwartych – mających teoretycznie nieograniczony wzrost ze względu na zachowujący aktywność merystem wierzchołkowy na szczycie osi, tj. w tym wypadku w środkowej części koszyczka[6]. W efekcie w koszyczkach starsze kwiaty znajdują się zawsze na zewnątrz, a najmłodsze w środku koszyczka[3][4].
Kwiaty w koszyczku mogą być homogamiczne – jednakowe i obupłciowe, lub heterogamiczne i wówczas tylko z kwiatami jednopłciowymi (zwykle z kwiatami obu płci, rzadziej z kwiatami tylko jednej płci) albo z kwiatami jednopłciowymi i obupłciowymi[3], a czasem z kwiatami płonnymi i obupłciowymi[4]. Często kwiaty brzeżne w koszyczku mają odmienne korony od tych w jego wnętrzu. Zwykle wówczas kwiaty języczkowate są na zewnątrz, a rurkowate wewnątrz koszyczka. Są też koszyczki ze wszystkimi kwiatami rurkowatymi lub z samymi kwiatami języczkowatymi[4]. Kielich kwiatów w koszyczkach wykształca się jako puch kielichowy (pappus) mający postać błoniastego rąbka, łusek, ostek lub włosków[3].
Koszyczki mogą tworzyć się pojedynczo na pędach, albo może być ich wiele i tworzą wówczas złożone kwiatostany wierzchotkowe, groniaste, kłosokształtne, w formie podbaldachów[1]. Bywa też, że koszyczki, zwykle o zredukowanej liczbie kwiatów, skupiają się tworząc koszyczki lub główki złożone (np. w plemieniu Gnaphalieae)[2].
Występują kwiatostany opisywane jako przejściowe między koszyczkami i główkami – takie występują m.in. w rodzajach driakiew Scabiosa i świerzbnica Knautia[7].
W niektórych klasyfikacjach typów kwiatostanów koszyczki są łączone razem z główkami i tak bywa zwłaszcza w terminologii anglojęzycznej (oba typy określane są mianem capitulum)[8][9][2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 601. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ a b c K. Kubitzki (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 64, ISBN 978-3-540-31050-1.
- ↑ a b c d e f g Bogumił Pawłowski, Rodzina: Compositae, Złożone, [w:] Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 101-1002.
- ↑ a b c d e J. Szwejkowska, J. Szwejkowski: Botanika. Tom I. Morfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 292. ISBN 83-01-13946-3.
- ↑ E. Strasburger i inni, Botanika, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1972, s. 930.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 18. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Zbigniew Podbielkowski, Maria Podbielkowska, Przystosowania roślin do środowiska, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1992, s. 444-446, ISBN 978-83-02-04299-7.
- ↑ Michael Allaby, A dictionary of plant sciences, wyd. Revised ed, Oxford: Oxford University Press, 2006, s. 77, ISBN 978-0-19-860891-2.
- ↑ Adrian D. Bell, Alan Bryan, Plant form: an illustrated guide to flowering plant morphology, wyd. New ed., [reprint.], Portland, Or.: Timber Press, 2011, s. 172-173, ISBN 978-0-88192-850-1.