Historyczne krainy Szwecji – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł od 2021-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Historyczna kraina Szwecji (szw. landskap) – część Szwecji, która pojawiła się w którymś z dawniejszych podziałów politycznych tego kraju. Ze względu na dużą stabilność władzy w tym rejonie świata zwykle krainy historyczne wyróżniają się odrębnym charakterem kulturowym i geograficznym, przy czym jednocześnie wielu ludzi współcześnie identyfikuje się z nimi. Główna reforma podziału terytorialnego Szwecji miała miejsce w roku 1634. W roku tym Axel Oxenstierna zastąpił stary podział nowym podziałem na regiony. Podział Oxenstierny dotyczył także Finlandii i zachował się tam do roku 1997, mimo iż kraje te nie stanowią jednego organizmu państwowego od 1809.

Początki szwedzkiego podziału na prowincje sięgają wczesnych monarchii, które istniały przed i w czasie zjednoczenia Szwecji w latach 800–1000 n.e. Po zjednoczeniu oraz ustanowieniu jednego monarchy każdy z tych minikrajów miał swoje własne prawa, własne zgromadzenie ogólne (ting) i w zasadzie rządził się sam. Prowincjom historycznym po zjednoczeniu nadano status księstw, natomiast prowincje nowo zdobywane stawały się księstwami.

Spośród ziem pozyskanych w wyniku zerwania unii kalmarskiej w 1523 tylko niektóre zostały włączone jako prowincje. Najtrwalszy charakter miały nabytki uzyskane w wyniku pokoju w Roskilde, który sprawił, że dotychczasowe obszary duńskiej Skanii – prowincje Skania, Blekinge oraz Halland – wraz z norweskimi Bohuslän, Jämtland i Härjedalen weszły w posiadanie szwedzkiej monarchii i stopniowo zintegrowały się z resztą kraju. Inne obce terytoria były zarządzane jako szwedzkie dominia, pozostając pod berłem monarchy szwedzkiego czasem przez dwa lub nawet trzy stulecia. Norwegia w XIX w. była złączona ze Szwecją unią personalną, jednak nigdy nie stała się integralną jej częścią.

Podział krainy Västerbotten, który miał miejsce w wyniku odłączenia Finlandii na początku XIX w. spowodował powstanie nowej jednostki administracyjnej o nazwie Norrbotten, która z czasem została uznana za krainę historyczną na równi z pozostałymi obszarami. W roku 1995 nadano jej nawet własne godło.

Godła wszystkich krain historycznych Szwecji zostały po raz pierwszy zestawione razem na pogrzebie króla Gustawa I Wazy w 1560. Po oddzieleniu Finlandii od Szwecji tradycje związane z godłami w obu państwach poszły różnymi drogami. I tak na przykład 18 stycznia 1884 roku w Szwecji przyjęto, że godła wszystkich szwedzkich prowincji będą ozdobione koronami księstwa, jednocześnie na terenie Finlandii rozróżnienie między hrabstwami a księstwami pozostało niezmienione. Dodatkową komplikację wprowadzał tutaj fakt, że wygląd książęcych i hrabiowskich koron w godłach fińskich przypominał wygląd szwedzkich koron niższego rzędu – odpowiednio hrabiowskich i baronowskich. Co więcej podział Laponii wymusił wprowadzenie rozróżnienia między godłami części szwedzkiej i fińskiej.

Oprócz tradycyjnego podziału na krainy historyczne występuje w Szwecji obecnej i historycznej (obejmującej także Finlandię) podział na kraje (szw. land), które są jednostkami nadrzędnymi w stosunku do krain historycznych.

Götaland składa się z następujących dziesięciu krain znajdujących się w granicach obecnej Szwecji:

• Blekinge (Blechingia)
• Bohuslän (Bahusia)
• Dalsland (Dalia)
• Gotlandia (Gotlandia)
• Halland (Hallandia)
• Olandia (Oelandia)
• Östergötland (Ostrogothia)
• Skania (Scania)
• Smalandia (Smalandia)
• Västergötland (Westrogothia)

Svealand składa się z następujących sześciu prowincji, z których wszystkie znajdują się w obrębie obecnej Szwecji:

• Dalarna (Dalecarlia)
• Närke (Nericia)
• Södermanland (Sudermannia)
• Uppland
• Värmland (Wermelandia)
• Västmanland (Westmannia)

Norrland składa się z następujących dziewięciu prowincji, z których Västerbotten i Laponia są podzielone między współczesną Szwecję i Finlandię, zaś Österbotten w całości znajduje się po stronie fińskiej:

• Ångermanland (Angermannia)
• Gästrikland (Gestricia)
• Hälsingland (Helsingia)
• Härjedalen (Herdalia)
• Jämtland (Jemtia)
• Laponia (Laponia)
• Medelpad (Medelpadia)
• Österbotten (Ostrobothnia)
• Västerbotten (Westrobothnia)
• Norrbotten (pierwotnie takiej prowincji nie było, jednak obecnie w Szwecji jest uważana za krainę historyczną)

Österland składa się z następujących siedmiu krain, które obecnie znajdują się na terenie Finlandii:

• Wyspy Alandzkie (Alandia)
• Egentliga Finland (Finlandia Właściwa)
• Karelia (Karelia)
• Nyland (Nylandia)
• Satakunda (Satakunda)
• Savolaks (Savonia)
• Tavastland (Tavastia)

• Podział administracyjny Szwecji