Strojnik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Strojnik
	Lampris guttatus
	(Brünnich, 1788)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Nadrząd	strojnikopodobne
Rząd	strojnikokształtne
Rodzina	strojnikowate
Rodzaj	Lampris
Gatunek	strojnik
Synonimy
	Lampris immaculata (Gilchrist, 1904); Lampris lauta Lowe, 1838; Lampris luna (Gmelin, 1789); Lampris regius (Bonnaterre, 1788); Scomber gunneri Bloch & Schneider, 1801; Zeus guttatus Brünnich, 1788; Zeus imperialis Shaw, 1793; Zeus luna Gmelin, 1789; Zeus opah Berkenhout, 1789; Zeus opah Shaw, 1803; Zeus regius Bonnaterre, 1788; Zeus stroemii Walbaum, 1792;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Strojnik^[3] (Lampris guttatus), nazywany też „rybą księżycową”^[3] – gatunek ryby strojnikokształtnej z rodziny strojnikowatych (Lamprididae). Jest to jedyna znana ryba przeprowadzająca termoregulację, stanowiącą do pewnego stopnia odpowiednik stałocieplności u ptaków i ssaków.

Występowanie

Ryba żyjąca we wszystkich morzach strefy umiarkowanej i ciepłych, w strefie otwartego morza na głębokości od 100 do 400 m.

Opis

Osiąga maksymalnie do 200 cm długości i masę ciała do 100 kg. Ciało bardzo wysokie, silnie bocznie spłaszczone, pokryte małymi łuskami, luźno osadzonymi. Otwór gębowy mały, bezzębny. Płetwy grzbietowa i odbytowa bardzo długie, bez twardych promieni. Przednia część płetwy grzbietowej znacznie wyższa od części tylnej. Płetwa ogonowa duża, wklęsła. Płetwa brzuszna długa i mocna.

Ubarwienie grzbietu ciemnoniebieskie do fioletowego. Boki jaśniejsze, brzuch różowawy.

Unikatową cechą tej ryby jest jej stałocieplność. Strojniki są w stanie utrzymywać temperaturę ciała wyższą o 5 °C od temperatury otoczenia, co pozwala im zachować dużą aktywność podczas polowania w zimnej wodzie na dużych głębokościach (mezopelagial). Ryby te do poruszania używają przede wszystkim silnych płetw piersiowych. Krew z ciepłych mięśni piersiowych jest kierowana do skrzeli poprzez sieć naczyń krwionośnych, sąsiadujących z naczyniami odprowadzającymi z nich natlenioną, ale ochłodzoną krew. W naczyniach tych dochodzi do wymiany ciepła, wskutek czego do całego organizmu strojnika dopływa już ogrzana krew. Niektóre ryby (np. tuńczyk, żarłacz biały i ostronos atlantycki) posiadają zdolność do utrzymywania przez taki mechanizm podwyższonej temperatury w niektórych częściach ciała, ale strojnik jest jedyną rybą, u której stwierdzono podwyższoną temperaturę całego ciała, w tym serca^[4]^[5]^[6].

Odżywianie

Strojnik jest aktywnie polującym drapieżnikiem, żywi się głównie głowonogami i skorupiakami.

Wykorzystanie

Choć sam w sobie strojnik nie jest celem połowów, stanowi ceniony przyłów przy połowach tuńczyka. Tłuste, czerwone mięso ryby jest bardzo smaczne. Sprzedawany świeży lub mrożony; serwowany jako sashimi^[7].

Rozród

Brak danych o rozmnażaniu się strojnika.

Przypisy

↑ Lampris guttatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Lampris guttatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973 (występuje pod synonimiczną nazwą łacińską Lampris regius).
↑ Nicholas C. Wegner, Owyn E. Snodgrass, Heidi Dewar, John R. Hyde. Whole-body endothermy in a mesopelagic fish, the opah, Lampris guttatus. „Science”. 2015 (348 (6236)), s. 786–789, 2015-05-15. American Association for the Advancement of Science. DOI: 10.1126/science.aaa8902. ISSN 0036-8075. (ang.).
↑ Ed Yong: Meet the Comical Opah, the Only Truly Warm-Blooded Fish. National Geographic, 2015-05-14. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
↑ Stephanie Pappas: First Warm-Blooded Fish Found. LiveScience, 2015-05-14. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).
↑ Lampris guttatus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2015-05-19]

Bibliografia

Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-306-2.
Lampris guttatus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2015-05-19]

[itis-1] Lampris guttatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Lampris guttatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[KRR-3] Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973 (występuje pod synonimiczną nazwą łacińską Lampris regius).

[scien-4] Nicholas C. Wegner, Owyn E. Snodgrass, Heidi Dewar, John R. Hyde. Whole-body endothermy in a mesopelagic fish, the opah, Lampris guttatus. „Science”. 2015 (348 (6236)), s. 786–789, 2015-05-15. American Association for the Advancement of Science. DOI: 10.1126/science.aaa8902. ISSN 0036-8075. (ang.).

[NG-5] Ed Yong: Meet the Comical Opah, the Only Truly Warm-Blooded Fish. National Geographic, 2015-05-14. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).

[warm-6] Stephanie Pappas: First Warm-Blooded Fish Found. LiveScience, 2015-05-14. [dostęp 2015-05-14]. (ang.).

[fishbase-7] Lampris guttatus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2015-05-19]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]