French
DeutschLeopold Żołnierczyk – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
 podporucznik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1937–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | 5 Pułk Strzelców Podhalańskich, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  | |
Leopold Żołnierczyk (ur. 10 listopada 1918 w Posadzie Olchowskiej, zm. 14 maja 1944 pod Monte Cassino) – podporucznik Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Leopold Żołnierczyk urodził się 10 listopada 1918 w Posadzie Olchowskiej pod Sanokiem[1]. Był synem Jakuba (1882-1964, murarz) i Franciszki z domu Premik (1889-1953)[2][1]. Miał siostrę Eugenię[3]. Był harcerzem[4]. W 1937 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku[5] (przez osiem lat nauki jego kolegą w ławce szkolnej był późniejszy ksiądz Stanisław Turkowski[6]). Jako absolwent gimnazjum, uchwałą Magistratu w Sanoku z 1937 został uznany przynależnym do gminy Sanok[1].
Został absolwentem szkoły podchorążych przy 5 pułku Strzelców Podhalańskich w Przemyślu. Wobec zagrożenia konfliktem zbrojnym został zmobilizowany do tej jednostki w sierpniu 1939. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się przez Budapeszt i Jugosławię do Francji. Został żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych[7]. We Francji pracował w ośrodku wyszkolenia oficerskiego w Châteaubriant. W 1940 uczestniczył w polsko-francusko-angielskim zlocie harcerzy w Rennes. W szeregach 2 Dywizji Strzelców Pieszych brał udział w walkach pod Compiègne podczas kampanii francuskiej 1940. Po upadku Francji w czerwcu 1940 przedostał się do Wlk. Brytanii, następnie na Bliski Wschód, gdzie służył w 2 Brygadzie Czołgów. Przebywał także w Iranie. W tym czasie towarzyszem Zdzisława Peszkowskiego w Armii Polskiej był jego kolega szkolny z Sanoka, Zdzisław Peszkowski[8].
W kwietniu 1944 w szeregach 2 Korpusu Polskiego trafił do Włoch i służąc w 4 pułku pancernym „Skorpion”[9][10] brał udział w kampanii włoskiej. 7 maja 1944 został dowódcą plutonu czołgów. Poległ w bitwie o Monte Cassino 14 maja 1944[11][12] w rejonie Drogi Saperów podczas walk o Gardziel trafiony po wychyleniu się przez klapę z czołgu. W czasie tych walk nosił pseudonim „Olga 2”.
Został pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino (taras VIII, sektor C, nr 17; ekshumowany)[13][14][15][16]. Pośmiertnie został awansowany na stopień porucznika.
Był jednym z trzech wychowanków sanockiego gimnazjum, którzy polegli pod Monte Cassino i zostali pośmiertnie odznaczeni Orderem Virtuti Militari (prócz niego Władysław Majcher i Romuald Ochęduszko)[17].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Osobę Leopolda Żołnierczyka opisał Melchior Wańkowicz w książce pt. Monte Cassino:
Ppor. Żołnierczyk, z którym wczoraj rozmawiałem, w czasie nawały na Żbiku otwiera klapę i wysuwa głowę w hełmie, w którym – pamiętam – było już wgłębienie od odłamka. Tym razem odłamek jest silniejszy niż hełm: trafiony w głowę, ppor. Żołnierczyk kona na miejscu, tam na Drodze Saperów, do której szedł przez kampanię wrześniową, granicę węgierską i Szkocję. Jego radiooperator melduje: „Baca, Olga 2 zabity”.
Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 nazwisko Leopolda Żołnierczyka zostało wymienione w apelu poległych[18] oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum[19].
Podczas tych obchodów ks. Zdzisław Peszkowski tak wspominał swojego kolegę gimnazjalnego Leopolda Żołnierczyka:
Z nim przyjaźniłem się od lat, więc i zagranicą szukaliśmy się stale. (..) Pamiętam, że gdzieś tam na piaskach Iraku (..) wreszcie spotkaliśmy się razem. Był wieczór. Słońce zapadało nad pustynią, a tu dwu Sanoczan padło sobie w ramiona. Pierwsze jego słowa: – „Zdzich! Wiesz, znowu jesteśmy jak w Sanoku!” – i dwu przyjaciół Sanoczan sercem i wspomnieniami wyczarowało sobie Sanok na dalekich piaskach Iraku.
A potem jego ostatni list spod Monte Cassino – na chwilę przed pójściem w akcję pisany – brzmiał tak:
„...Zdzich! Co można pisać tuż przed akcją? Nie wiadomo, czy kto z nas wróci? Ale jak będziesz miał okazję, to powiedz w Sanoku, że idąc w bój pod Monte Cassino, idę za Polskę...[20]
W 1962 Leopold Żołnierczyk został uhonorowany na Cmentarzu Centralnym w Sanoku: wśród innych osób wymienionych na tablicy Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej, a ponadto został symbolicznie upamiętniony tablicą na grobowcu swoich rodziców na Cmentarzu Posada w Sanoku[3].
Jego nazwisko zostało wymienione na tablicy pamiątkowej, ustanowionej w latach 60. XX wieku w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w sanockiej dzielnicy Posada, ku czci parafian – ofiar terroru okupanta, działań wojennych[21].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – pośmiertnie (za męstwo w bitwie pod Monte Cassino)[22][23]
- Krzyż Walecznych
- odznaczenia angielskie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 595 (poz. 77).
- ↑ Księga urodzeń w Sanoku 1908-1924 (zespół 491, sygn. 8). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 813.
- ↑ a b Sanoczanie pamiętają. „Tygodnik Sanocki”. Nr 45 (470), s. 11, 9 listopada 2000.
- ↑ Krystyna Chowaniec: Wypominki harcerskie. braterstwo.zhp.pl, 2009-11-15. [dostęp 2015-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-24)].
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Stefan Wójcik. Ks. infułat dr Stanisław Turkowski. Lwowski duszpasterz na Dolnym Śląsku. „Rocznik Sanocki”. VIII, s. 110, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
- ↑ Lista nazwisk żołnierzy PSZ na Zachodzie. Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2015-08-22].
- ↑ Zdzisław Peszkowski: Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 27, 28. ISBN 83-919305-3-X.
- ↑ Pomnik 4PPanc. cmentarzmontecassino.com.pl. [dostęp 2014-05-20].
- ↑ Pomnik Pułku 4 Pancernego „Skorpion”. montecassino.org.pl. [dostęp 2014-05-20].
- ↑ 1052 almas polacas descasan en Monte Cassino. montecassino2014.wordpress.com. [dostęp 2014-05-20]. (wł.).
- ↑ Lista żołnierzy z sanockiego, którzy zginęli i zmarli na europejskich i innych frontach II Wojny Światowej. stankiewicze.com. [dostęp 2014-05-20].
- ↑ Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939-1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952, s. 270.
- ↑ Odnaleziony grób. „Tygodnik Sanocki”. Nr 44 (469), s. 10, 3 listopada 2000.
- ↑ Cmentarz Monte Cassino. Lista. cmentarzmontecassino.com.pl. [dostęp 2014-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 marca 2014)].
- ↑ Leopold Żołnierczyk. polskiecmentarzewewloszech.eu. [dostęp 2014-07-31].
- ↑ Józef Stachowicz: W służbie ojczyzny. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 118.
- ↑ Józef Stachowicz: Diariusz zjazdu. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 71.
- ↑ Zjazd w fotografii. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 230.
- ↑ Józef Stachowicz: Diariusz zjazdu. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 47.
- ↑ Franciszek Oberc: Pomniki i tablice pamiątkowe Sanoka. Sanok: 1998, s. 20. ISBN 83-909787-1-7.
- ↑ Polish Order of the Virtuti Militari Recipients 1792-1992 – X-Z. feefhs.org. [dostęp 2014-10-09]. (ang.).
- ↑ Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem Virtuti Militari. stankiewicze.com. [dostęp 2014-10-09].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Stachowicz: W służbie ojczyzny. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 121–122.
- Czesław Mazurczak: Harcerstwo Sanockie 1910–1949. Kraków: Harcerska Oficyna Wydawnicza, 1990, s. 98.
- Andrzej Brygidyn: Żołnierskimi rzuceni losami. Sanok: 1997, s. 127–128, 238. ISBN 83-87282-47-2.
- Pozostaną w pamięci. Leopold Żołnierczyk. „Tygodnik Sanocki”. Nr 20 (497), s. 9, 18 maja 2001.