Maska (anatomia) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Maska – chwytny narząd występujący u larw ważek. Maska jest przekształconą wargą dolną (labium). Z głową połączona jest stawowo, dzięki czemu jest ruchoma^[1]. Stawowo połączone są również jej dwa elementy – podbródek (przedbródek) (submentum) oraz bródka (mentum)^[2]. Główna część maski (przedbródek) ma kształt płytki. Znajdują się na niej pokryte szczecinami głaszczki (głaszczki wargowe) o ząbkowanych krawędziach. Na końcu każdego głaszczka znajduje się ruchomy pazur^[1]. Maska zwykle jest złożona przylegając do dolnej części głowy (często również obejmując ją od przodu). W trakcie polowania ważka wyrzuca maskę gwałtownie do przodu, a chwyconą zdobycz przytrzymuje jej pazurkami^[2].

U przedstawicieli niektórych rodzin (żagnicowate, gadziogłówkowate) maska (przedbródek) przylega płasko do głowy^[3], a widziana z boku w stanie złożonym jest od niej dłuższa^[4], podczas gdy u licznych innych rodzin maska ma kształt łyżkowaty i zakrywa przednią część głowy^[3]. Płaska maska jest przystosowana głównie do łapania ofiar dużych (larw owadów czy narybku), podczas gdy wypukła maska nadaje się głównie do chwytania mniejszych ofiar (organizmów zooplanktonowych)^[2]. U przedstawicieli szklarnikowatych na zewnętrznych brzegach głaszczka wargowego znajdują się duże, nieregularne zęby, podczas gdy u przedstawicieli szklarkowatych czy ważkowatych są one mniejsze i regularne^[3], zwłaszcza u tych ostatnich^[4].

• GrzegorzG. Tończyk GrzegorzG., JacekJ. Siciński JacekJ. (red.), Klucz do oznaczania makrobezkręgowców bentosowych dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych, Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2013 (Biblioteka Monitoringu Środowiska), ISBN 978-83-61227-25-0 .