Michał Graff – Wikipedia, wolna encyklopedia

Michał Graff

kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia	28 września 1896 Przeworsk
Data i miejsce śmierci	7 sierpnia 1971 Szczecin
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie ludowe Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	2 pułk piechoty 8 Dywizja Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, II wojna światowa
Odznaczenia

Ten artykuł dotyczy oficera żandarmerii i Policji Państwowej. Zobacz też: inne osoby noszące nazwisko „Graff”.

Michał Stanisław Graff^[a] (ur. 28 września 1896 w Przeworsku, zm. 7 sierpnia 1971 w Szczecinie) – kapitan żandarmerii Wojska Polskiego i nadkomisarz Policji Państwowej^[6].

Urodził się 28 września 1896 w Przeworsku, w rodzinie Henryka^[6][7] . Kształcił się w c. k. Gimnazjum w Jarosławiu, będąc w V klasie 14 maja 1913 wystąpił ze szkoły^[8][9][10].

Od 1914 walczył w szeregach Legionów Polskich. Od 14 stycznia do 14 maja był słuchaczem II kursu Szkoły Podchorążych. Następnie pełnił służbę w 2 pułku piechoty. 21 czerwca 1916 został ranny w bitwie pod Gruziatynem na Wołyniu^[11]. 1 lipca 1916 awansował na chorążego piechoty^[12]. W lipcu 1917, po kryzysie przysięgowym, pozostał w Polskim Korpusie Posiłkowym. Awansował na podporucznika i został dowódcą plutonu w 9 kompanii 2 pułku piechoty. 16 lutego 1918, po bitwie pod Rarańczą, został aresztowany i internowany w Marmarosz-Sziget^[7] .

1 czerwca 1921 pełnił służbę w 6 Dywizjonie Żandarmerii Wojskowej^[1]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 69. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii^[2]. Pełnił wówczas służbę w 10 Dywizjonie Żandarmerii w Przemyślu^[13]. Z dniem 29 lutego 1924 został przeniesiony do rezerwy na własną prośbę^[14][15]. Posiadał przydział w rezerwie do 10 Dywizjonu Żandarmerii^[4].

Po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej został kierownikiem Oddziału Informacyjnego przy Delegaturze Rządu w Wilnie, a po reorganizacji oddziału w Okręgowy Urząd Policji Politycznej został jego naczelnikiem w stopniu komisarza. W 1926 został przeniesiony na stanowisko oficera inspekcyjnego Komendy Wojewódzkiej Policji Państwowej w Wilnie. Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku pełnił obowiązki na stanowisku komendanta powiatowego Policji Państwowej w Tarnobrzegu.

Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości dwukrotnie odrzucił wniosek o przyznanie mu Krzyża Niepodległości (na posiedzeniu 25 czerwca 1930 i na posiedzeniu 20 czerwca 1933 „z powodu ujemnej opinii”)^[6].

Na początku lat 30. został zatrudniony w Samodzielnym Referacie Informacyjnym Dowództwa Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie na stanowisku kierownika Referatu Agentury, a następnie kierownika Referatu Kontrwywiadowczego i Narodowościowo-Politycznego. W 1934 jako kapitan rezerwy żandarmerii pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lublin Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr II. Był wówczas w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr II^[16].

W 1940 został aresztowany przez NKWD na terenie obwodu winnickiego^[17] . Następnie został zesłany do GUŁagu w pobliżu Kandałakszy. W 1942, po zwolnieniu z obozu, został przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i przydzielony do 8 Dywizji Piechoty na stanowisko jako oficera informacyjnego. Po rozformowaniu dywizji pełnił służbę w Palestynie w Oddziale II Dowództwa Jednostek Terytorialnych na Bliskim Wschodzie^[18].

W marcu 1948 roku wrócił do kraju, a następnym miesiącu przeniósł się z rodziną do Szczecina, gdzie znalazł zatrudnienie w Szczecińskim Urzędzie Morskim na stanowisku kierownika Działu Planowania^[19].

28 stycznia 1953 roku został zatrzymany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, aresztowany, a 9 stycznia 1954 roku oskarżony o popełnienie przestępstwa określonego w art. 3 Dekretu o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego z 22 stycznia 1946 roku, to jest o to, że „w okresie od stycznia 1924 roku do września 1939 roku na terenie Wilna, Tarnobrzega i Lublina, idąc na rękę ruchowi faszystowskiemu, działał w zakresie rozstrzygania w sprawach publicznych na szkodę Narodu Polskiego przez to, że jako naczelnik Okręgowy Urzędu Policji Politycznej, komendant powiatowy PP w Tarnobrzegu, a następnie kierownik referatu narodowościowo-politycznego Sam. Ref. Inf. DOK II kierował pracą i wydawał polecenia podległym mu funkcjonariuszom policji politycznej i pracownikom referatu narodowościowo-politycznego w zakresie nasyłania konfidentów i prowokatorów do ruchu komunistycznego i rozpracowania terenowych ogniw KPP, KPZB, KPZU i MOPR oraz kierował i instruował podległy mu aparat w zwalczaniu i gnębieniu narodowowyzwoleńczego ruchu białoruskiego przez KPZB”. 15 marca 1954 roku wyrokiem Wydziału IV Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy został skazany na karę 6 lat pozbawienia wolności, która na mocy amnestii z 22 lutego 1947 roku została złagodzona o połowę. 25 lutego 1955 roku rozpoczął przerwę w odbywaniu kary, po której nie trafił już za kraty. Po opuszczeniu więzienia w Warszawie zamieszkał ponownie w Szczecinie i znalazł zatrudnienie w filharmonii szczecińskiej, w charakterze odźwiernego^[20]. Zmarł 7 sierpnia 1971 roku w Szczecinie. Pochowany na cmentarzu Centralnym (kwatera 46B, rząd 12)^[21].

Żonaty z Zofią z domu Gwoźdź, z którą miał córkę Olgę, po mężu Gawłowską^[22].

• Krzyż Walecznych^[23][24]

• Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jarosławiu za rok szkolny 1913. Jarosław: 1913.
• Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jarosławiu za rok szkolny 1914. Jarosław: 1914.
• VII Lista strat Legionów Polskich. Piotrków: Centralny Urząd Ewidencyjny Legionów Polskich przy Departamencie Wojskowym NKN, 1916-10-01.
• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Wiktor Jedliński: Młodzież Gimnazjum I. w walkach o Niepodległość. W: Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I. w Jarosławiu 1884-1934. Jarosław: 1934.
• Paweł Skubisz: Komunistyczny aparat represji wobec Stanisława Michała Graffa – oficera żandarmerii, Policji Państwowej i Oddziału II Dowództwa Jednostek Terytorialnych na Bliskim Wschodzie. W: Politycznie obcy! Żołnierze Wojska Polskiego w zainteresowaniu komunistycznego aparatu represji i propagandy w latach 1944–1956. Bogusław Polak (red.). Szczecin: 2016. ISBN 978-83-61336-25-9.

• Żołnierze Niepodległości : Graff Michał Stanisław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2021-04-02].
• Indeks Represjonowanych. IPN. [dostęp 2021-04-02].