Opieńka cebulotrzonowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Opieńka cebulotrzonowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	obrzękowcowate
Rodzaj	opieńka
Gatunek	opieńka cebulotrzonowa
Nazwa systematyczna
Armillaria cepistipes Velen. České Houby (Praze) 2: 283 (1920)
Multimedia w Wikimedia Commons

Opieńka cebulotrzonowa (Armillaria cepistipes Velen.) – gatunek grzybów z rodziny obrzękowcowatych (Physalacriaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Armillaria, Physalacriaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten opisał Josef Velenovský w 1920 roku^[1]. Synonim: Armillaria cepistipes f. pseudobulbosa Romagn. & Marxm. 1983^[2].

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 roku^[3].

Kapelusz

Średnica 4–12 cm, początkowo półkulisty i zamknięty, potem wypukły, w końcu rozpostarty, czasami z tępym garbem. Powierzchnia o barwie od jasno miodowo-żółtej do brązowej z ciemnymi łuseczkami, u starszych okazów zanikającymi^[4].

Blaszki

Cienkie, o szerokości 4–8 mm, średnio gęste, zbiegające ząbkiem, początkowo białawe, potem kolejno żółtawe, bladoczerwone i brązowe, u starszych owocników oprószone białymi zarodnikami^[4].

Trzon

Wysokość do 20 cm, średnica 1–2,5 cm, cylindryczny, gąbczasty z dość wyraźnie nabrzmiałą, podobną do cebuli podstawą, od czego pochodzi nazwa gatunkowa. Powierzchnia kosmkowata lub delikatnie bruzdowana, o barwie od białawej do cielisto brązowej. Pierścień wyraźny, mięsisty, na dolnej stronie brązowy i łuskowaty^[4].

Miąższ

O barwie od białej do brązowawej, twardy, w trzonie włóknisty. Ma charakterystyczny zapach, który nasila się podczas gotowania^[4].

Ryzomorfy

Opieńka cebulotrzonowa, podobnie jak inne gatunki opieniek, ma grube sznury grzybni zwane ryzomorfami. Rozrastają się one w glebie i wrastają w drzewa dokonując ich infekcji. W glebie mają przekrój okrągły, pod korą drzewa są wyraźnie spłaszczone^[4].

Gatunki podobne

Podobne i często trudne do odróżnienia są inne gatunki opieniek. Z punktu widzenia grzybiarzy jednak nie ma to znaczenia, gdyż wszystkie gatunki opieniek są jadalne^[5]. Groźne jest pomylenie jej z hełmówką jadowitą (Galerina marginata), która zawiera podobne trucizny, jak muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides)^[4].

Znane jest występowanie opieńki cebulotrzonowej w Europie, Azji, oraz w Kanadzie^[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył tylko jedno stanowisko z uwagą, że rozprzestrzenienie tego gatunku w Polsce nie jest znane^[3]. Wynika to z tego, że jeszcze do lat 80. XX wieku wyróżniano tylko dwa gatunki opieniek (miodową i ciemną)^[4]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim w grupie gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[7].

Rośnie w lasach na spróchniałych i żywych pniach drzew, głównie liściastych. Wytwarza owocniki zazwyczaj od lipca do sierpnia^[4].

Opieńka cebulotrzonowa jest saprotofem i pasożytem. Jest grzybem jadalnym, ale dopiero po ugotowaniu. Ma charakterystyczny zapach i smak różniący się od innych grzybów. Podobnie jak inne opieńki jest trująca w stanie surowym. Wodę po gotowaniu należy odlać^[4].

Opieńka cebulotrzonowa, podobnie jak inne opieńki, powoduje opieńkową zgniliznę korzeni, ale jest wśród nich najmniej groźnym patogenem^[8]. Jest tak zwanym pasożytem słabości, atakuje głównie drzewa już osłabione innymi czynnikami, czym różni się od innych opieniek, które są w stanie porażać drzewa zdrowe. Może jednak powodować szkody w sadach i winnicach^[4].