Order Avis – Wikipedia, wolna encyklopedia

Order Wojskowy Avis
*Ordem Militar de Avis*
	; Awers aktualnych insygniów
	; Baretka I klasy
	; Baretka II klasy
	; Baretka III klasy
	; Baretka IV klasy
	; Baretka V klasy
	; Baretka VI klasy
Ustanowiono	1166 – zakon rycerski; 1789 – odznaczenie król.; 1910-1918 – zlikwidowane; 1918 – odznaczenie republ.
Powyżej	Order Wojskowy Chrystusa
Poniżej	Medal za Wybitną Służbę
Powiązane	Wstęga Dwóch Orderów; Wstęga Trzech Orderów
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order Wojskowy Avis lub Aviz (port. Ordem Militar de Avis) – order o charakterze wojskowym zajmujący piąte miejsce w portugalskiej hierarchii odznaczeń państwowych^[1]. Najstarsze odznaczenie portugalskie^[2].

Historia

Powstał w połowie XII wieku jako bractwo rycerskie, mające walczyć z iberyjskimi muzułmanami w czasie rekonkwisty, pod protektoratem pierwszego króla Portugalii Alfonsa Henryka. Zwany był początkowo zakonem braci lub rycerzy z Evory (Milícia de Évora, od nazwy ich siedziby w Évora w 1166), a po przyjęciu cysterskiej reguły Św. Benedykta w 1176 i zmianie siedziby na zamek Aviz w 1187, istniał pod nazwą Zakonu Świętego Benedykta z Aviz. W 1385 jego wielki mistrz został koronowany na króla jako Jan I, a najwyższy urząd w zakonie obsadzali odtąd książęta z królewskiego rodu, wskazani przez aktualnie panującego władcę, a od 1551 sami władcy^[3]^[2].

W 1789 roku królowa Maria I Braganza dokonała sekularyzacji zakonu, przekształcając go w wysokie odznaczenie przyznawane za zasługi wojskowe na morzu pod nazwą Order Wojskowy Świętego Benedykta z Aviz^[2]^[4], istniejące również jako część składowa Wstęgi Trzech Orderów oraz Wstęgi Dwóch Orderów^[5].

Od 1843 istniała także, ustanowiona przez cesarza Brazylii Piotra II Braganzę, wersja brazylijska orderu – cesarski Order Wojskowy Świętego Benedykta z Aviz, będący jednak osobnym odznaczeniem^[6].

Obalenie monarchii i powstanie Pierwszej Republiki Portugalskiej zniosło wszystkie ordery 15 października 1910 (utrzymano jedynie Wojskowy Order Wieży i Miecza jako jedyny order nieposiadający katolickiego charakteru^[7]). Dekretem z 1 grudnia 1918 roku przywrócono order pod zmienioną nazwą Order Wojskowy Aviz jako odznaczenie państwowe^[8]. Od tego momentu nadającym odznaczenie ustanowiono urzędującego prezydenta Portugalii, będącego ex officio (z urzędu) wielkim mistrzem wszystkich orderów portugalskich^[5]^[9].

Klasy orderu

Początkowo podzielony na pięć^[10], obecnie dzieli się na sześć klas^[11]:

klasa I – Wielki Łańcuch (Grande-Colar), klasa wprowadzona w 2021, łańcuch orderowy oraz wszystkie insygnia II klasy^[12],
klasa II – Krzyż Wielki (Grã-Cruz), wielka wstęga wieszana z prawego ramienia do lewego boku i złota gwiazda orderowa na lewą pierś,
klasa III – Wielki Oficer (Grande-Oficial), komandoria wieszana na szyi i złota gwiazda orderowa na lewą pierś,
klasa IV – Komandor (Comendador), komandoria wieszana na szyi i srebrna gwiazda orderowa na lewą pierś,
klasa V – Oficer (Oficial), wstążka wieszana na lewej piersi z rozetką umieszczoną na klamrze,
klasa VI – Kawaler/Dama (Cavaleiro/Dama), wstążka wieszana na lewej piersi na klamrze bez rozetki^[11].

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Avis (Portugalia).

Ważne osobistości odznaczone Krzyżem Wielkim^[13]^[14]:

1922 – Aleksander I, król jugosłowiański
1928 – Olaf V, król norweski
1941 – Getúlio Vargas, prezydent brazylijski
1950 – Feliks Burbon, książę luksemburski
1971 – João Figueiredo, prezydent brazylijski
1979 – Filip Mountbatten, książę brytyjski
1980 – Harald V, król norweski
1981 – Maha Vajiralongkorn, książę tajlandzki
1985 – Albert II, król belgijski
1991 – Filip Burbon, książę hiszpański
1992 – Henryk Montpezant, książę duński
1993 – Karol Windsor, książę brytyjski
1997 – Filip Koburg, książę belgijski
1998 – Muhammad VI, król marokański
1998 – Mulaj Raszid, książę marokański
2007 – Jan Karol I, król hiszpański

Odznaczeni Polacy w XX w. (lista pełna)^[13]^[14]:

20 lutego 1931 – kpt. Wincenty Kalewski – Oficer orderu
20 lutego 1931 – mjr Edward Czuruk – Komandor orderu
20 lutego 1931 – ppłk Wojciech Fyda – Komandor orderu
20 lutego 1931 – kpt. Bolesław Suszyński – Oficer orderu
4 listopada 1932 – kpt. Zygmunt Gużewski – Oficer orderu
4 listopada 1932 – płk Ludomił Rayski – Komandor orderu
4 listopada 1932 – kpt. Wiktor Ryl – Kawaler orderu

Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Avis (Portugalia).

Przypisy

↑ Aprova o Regulamento da Medalha Militar e das Medalhas Comemorativas das Forças Armadas (Decreto Lei 316/2002, de 27 de Dezembro). tretas.org. [dostęp 2015-08-21]. (port.).
↑ ^a ^b ^c Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. 2. Warszawa: PWN-Bellona, 2007, s. 65.
↑ História da Ordem Militar de Avis. presidencia.pt. [dostęp 2015-08-31]. (port.).
↑ Bernard Burke: The book of orders of knighthood and decorations of honour of all nations. Londyn: Hurst and Blackett, 1858. s. 185-186. [dostęp 2014-10-03]. (ang.).
↑ ^a ^b António M. Trigueiros & Gustav A. Tammann: The Three Portugese Military Orders of Knighthood (1789-1910). Orders and Medals Society of America, 1997. [dostęp 2014-10-03]. (ang.).
↑ Artidoro Augusto Xavier Pinheiro: Organisação das ordens honorificas do Imperio do Brazil. São Paulo: J. Seckler, 1884. (port.).
↑ História da Ordem Militar da Torre e Espada, do Valor, Lealdade e Mérito. presidencia.pt. [dostęp 2014-10-06]. (port.).
↑ Decreto n.° 5.030, de 1 de Dezembro de 1918 Restabelece as Ordens de Cristo e de Santiago da Espada; e remodela as de Avis e da Torre e Espada. W: Resenha histórico-militar das campanhas de Africa: 1961-1974,. T. 5. EME, CECA, 1990, s. 13, 58.
↑ História da Banda das Três Ordens. [w:] Ordens Honoríficas Portuguesas [on-line]. presidencia.pt. [dostęp 2014-10-03]. (port.).
↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak, Warszawa 1939, s. 495
↑ ^a ^b Graus e Insígnias da Ordem Militar de Avis. presidencia.pt. [dostęp 2015-08-31]. (port.).
↑ Decreto-Lei n.º 55/2021 de 29 de junho" (Diário da República)
↑ ^a ^b Estrangeiros com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2015-08-31]. (port.).
↑ ^a ^b Anuário: Ordens Honoríficas Portuguesas, Ciadadãos Estrangeiros 1910-2006. Lizbona: Presidencia da Republica, Chancelaria das Ordens Honoríficas Portuguesas, 2006.

[d2002-1] Aprova o Regulamento da Medalha Militar e das Medalhas Comemorativas das Forças Armadas (Decreto Lei 316/2002, de 27 de Dezembro). tretas.org. [dostęp 2015-08-21]. (port.).

[ew-2] Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. 2. Warszawa: PWN-Bellona, 2007, s. 65.

[his-3] História da Ordem Militar de Avis. presidencia.pt. [dostęp 2015-08-31]. (port.).

[book-4] Bernard Burke: The book of orders of knighthood and decorations of honour of all nations. Londyn: Hurst and Blackett, 1858. s. 185-186. [dostęp 2014-10-03]. (ang.).

[omsa-5] António M. Trigueiros & Gustav A. Tammann: The Three Portugese Military Orders of Knighthood (1789-1910). Orders and Medals Society of America, 1997. [dostęp 2014-10-03]. (ang.).

[aaxp-6] Artidoro Augusto Xavier Pinheiro: Organisação das ordens honorificas do Imperio do Brazil. São Paulo: J. Seckler, 1884. (port.).

[owm-7] História da Ordem Militar da Torre e Espada, do Valor, Lealdade e Mérito. presidencia.pt. [dostęp 2014-10-06]. (port.).

[d5030-8] Decreto n.° 5.030, de 1 de Dezembro de 1918 Restabelece as Ordens de Cristo e de Santiago da Espada; e remodela as de Avis e da Torre e Espada. W: Resenha histórico-militar das campanhas de Africa: 1961-1974,. T. 5. EME, CECA, 1990, s. 13, 58.

[his3-9] História da Banda das Três Ordens. [w:] Ordens Honoríficas Portuguesas [on-line]. presidencia.pt. [dostęp 2014-10-03]. (port.).

[ko-10] Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak, Warszawa 1939, s. 495

[ins-11] Graus e Insígnias da Ordem Militar de Avis. presidencia.pt. [dostęp 2015-08-31]. (port.).

[12] Decreto-Lei n.º 55/2021 de 29 de junho" (Diário da República)

[eop-13] Estrangeiros com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2015-08-31]. (port.).

[anua-14] Anuário: Ordens Honoríficas Portuguesas, Ciadadãos Estrangeiros 1910-2006. Lizbona: Presidencia da Republica, Chancelaria das Ordens Honoríficas Portuguesas, 2006.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe