Oxybasis – Wikipedia, wolna encyklopedia

*Oxybasis*
	; Komosa sina
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	szarłatowate
Rodzaj	Oxybasis
	Nazwa systematyczna
	Oxybasis Kar. & Kir.; Bull. Soc. Imp. Naturalistes Moscou 1841: 738. 1841
	Typ nomenklatoryczny
	O. minutiflora Karelin et Kirilow
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oxybasis – rodzaj roślin z rodziny szarłatowatych, w systemach klasyfikacyjnych w XX wieku gatunki tu należące zaliczane były do szeroko wówczas ujmowanego rodzaju komosa Chenopodium klasyfikowanego zwykle do komosowatych (Chenopodiaceae). Obejmuje 13 gatunków^[3]. Rośliny te występują w strefach umiarkowanych obu półkul^[6]^[3]. W Polsce trzy gatunki występują jako rodzime – komosa sina O. glauca, komosa czerwonawa O. rubra i komosa solniskowa O. chenopodioides oraz jeden introdukowany i zadomowiony – komosa trójkątna O. urbica^[7].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne o pędach nagich lub omączonych, rozgałęzionych, prosto wzniesionych, podnoszących się lub płożących^[4].
Liście: Skrętoległe, ogonkowe, o blaszce zwykle mniej lub bardziej mięsistej, lancetowatej, rombowatej do trójkątnej i oszczepowatej, całobrzegiej lub ząbkowanej^[4].
Kwiaty: Obupłciowe i jednopłciowe, dwojakiego rodzaju w obrębie kwiatostanów, zebrane w zwarte kłębiki tworzące kłosopodobne lub wiechowate kwiatostany szczytowe lub wyrastające z kątów liści. W obrębie kwiatostanów podsadek czasem brak, ale na ogół występują lub skupienia kwiatów wsparte są liśćmi. Szczytowe kwiaty w pęczkach zwykle są obupłciowe. Liczba listków ich okwiatu wynosi od 3 do 5 i są one wolne lub zrośnięte tylko u nasady. Kwiaty te zawierają zwykle pojedynczy pręcik, rzadziej jest ich od 2 do 5. Zalążnia jest górna, zwieńczona jest szyjką z 2, rzadziej 3 znamionami. Boczne kwiaty w pęczkach są zwykle tylko żeńskie. Ich okwiat składa się z trzech, rzadko czterech listków, w różnym stopniu zrośniętych, pręcików brak (rzadko jest pojedynczy), szyjka słupka zwieńczona jest dwoma znamionami^[4].
Owoce: Jednonasienne orzeszki o owocni odstającej lub luźno przylegającej do łupiny nasiennej. Nasiona są kulistawe lub jajowate, gładkie lub pomarszczone siateczkowato lub drobno dziurkowane, brązowe do czarnych^[4].

Systematyka

Rodzaj z rodziny szarłatowatych Amaranthaceae w jej szerokim ujęciu (obejmującym komosowate Chenopodiaceae). W obrębie rodziny rodzaj należy do podrodziny komosowych Chenopodioideae i plemienia Chenopodieae^[8] lub w innym ujęciu Atripliceae^[4].

Rodzaj należy do grupy wyróżnionych w XIX wieku i później łączonych w szeroko ujmowany rodzaj komosa Chenopodium. Na początku XXI wieku, zastosowanie metod molekularnych wykazało, że tradycyjne, szerokie ujęcie rodzaju Chenopodium powoduje, że nie jest to takson monofiletyczny (różne grupy gatunków okazały się bliżej spokrewnione z rodzajami łoboda Atriplex, szpinak Spinacia czy świniochwast Axyris, niż z sobą nawzajem). W wąskim ujęciu rodzaj Chenopodium okazał się siostrzany grupie obejmującej rodzaj łoboda Atriplex. Wcześniej na drzewie filogenetycznym prowadzącym do tej grupy oddzielił się rodzaj Lipandra, a jeszcze wcześniej – klad obejmujący Oxybasis i siostrzany względem niego rodzaj Chenopodiastrum^[4].

Wykaz gatunków^[3]

Oxybasis ambigua (R.Br.) de Lange & Mosyakin
Oxybasis amurensis (Ignatov) Mosyakin & de Lange
Oxybasis antarctica (Hook.f.) Mosyakin
Oxybasis chenopodioides (L.) S.Fuentes, Uotila & Borsch – komosa solniskowa
Oxybasis glauca (L.) S.Fuentes, Uotila & Borsch – komosa sina
Oxybasis gubanovii (Sukhor.) Sukhor. & Uotila
Oxybasis macrosperma (Hook.f.) S.Fuentes, Uotila & Borsch
Oxybasis mexicana (Moq.) Sukhor.
Oxybasis micrantha (Trautv.) Sukhor. & Uotila
Oxybasis parodii (Aellen) Mosyakin & de Lange
Oxybasis rubra (L.) S.Fuentes, Uotila & Borsch – komosa czerwonawa
Oxybasis salina (Standl.) Uotila
Oxybasis × schulzeana (Murr) Mosyakin
Oxybasis urbica (L.) S.Fuentes, Uotila & Borsch – komosa trójkątna

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-06-01] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-06-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Oxybasis Kar. & Kir.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-01].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Susy Fuentes-Bazan, Pertti Uotila, Thomas Borsch. A novel phylogeny-based generic classification for Chenopodium sensu lato, and a tribal rearrangement of Chenopodioideae (Chenopodiaceae). „Willdenowia”. 42, s. 5-24, 2012.
↑ Oxybasis. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-06-01].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 665, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 58-59, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Genus Dysphania R. Br.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-05-31].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-06-01] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-06-01] (ang.).

[powo-3] Oxybasis Kar. & Kir.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-01].

[susy-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Susy Fuentes-Bazan, Pertti Uotila, Thomas Borsch. A novel phylogeny-based generic classification for Chenopodium sensu lato, and a tribal rearrangement of Chenopodioideae (Chenopodiaceae). „Willdenowia”. 42, s. 5-24, 2012.

[ing-5] Oxybasis. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-06-01].

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 665, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 58-59, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[grin-8] Genus Dysphania R. Br.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-05-31].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]