Pani Podczaszyna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pani Podczaszyna
Ilustracja
Strona tytułowa pierwszego wydania Pani Podczaszyny
Autor

Michał Dymitr Krajewski

Typ utworu

powieść

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Polska

Język

polski

Data wydania

1786

Pani Podczaszyna (właśc. Pani Podczaszyna. Tom II Przypadków Wojciecha Zdarzyńskiego) – powieść Michała Dymitra Krajewskiego, stanowiąca luźną kontynuację utworu Wojciech Zdarzyński, opublikowana w 1786 roku w Warszawie. Powieść miała w założeniu autora kreować wzór osobowy doskonałej szlachcianki, gospodyni i żony. Czerpie również ze schematu fabularnego Nowej Heloizy Jana Jakuba Rousseau[1].

Treść utworu

[edytuj | edytuj kod]

Bohaterką jest siostra Wojciecha Zdarzyńskiego, sportretowanego w poprzedniej powieści Krajewskiego. Podobnie jak jej brat, jest źle wychowywana przez rodziców, trafia jednak w końcu pod opiekę babki, która stosuje metody wychowawcze zarysowane przez Rousseau w Emilu. Kiedy dziewczyna dorasta, staje się obiektem zalotów swojego opiekuna, typowego Sarmaty i Pana Kasztelanica, modnego fircyka. Dziewczyna kocha jednak Starostę i to z nim właśnie się zaręcza. Jej matka nalega jednak na zerwanie tego związku i małżeństwo z Podczaszym. Bohaterka ulega, planuje jednak utrzymać miłość do Starosty i swój związek z nim, pomimo małżeństwa. Planów tych wyzbywa się jednak pod wpływem modlitwy. Odtrąca Starostę, który postanawia na zawsze pozostać kawalerem, a sama decyduje się pozostać wierną i dobrą żoną wybranego przez matkę Podczaszego. Podczaszy pod wpływem żony traci sarmackie wady i staje się dobrym mężem, zasługującym na miłość i szacunek bohaterki. Szczęśliwe i zgodne pożycie zostaje po 14 latach przerwane śmiercią Podczaszego. Już jako wdowa, Podczaszyna przyjmuje wizytę swojego brata, Wojciecha Zdarzyńskiego. Oprowadza go po swoim wzorcowym gospodarstwie, prowadzonym mądrze i humanitarnie, ku zadowoleniu poddanych. Po wizycie brata Podczaszyna przyjmuje kolejnego gościa – jest nim odrzucony niegdyś Starosta, który ponownie prosi ją o rękę. Podczaszyna odmawia i niedługo potem choruje. Na łożu śmierci prosi dawnego kochanka, aby pojął za żonę jej córkę Anielę. Starosta zgadza się i zyskuje dobrą i kochającą towarzyszkę życia.

Wzór osobowy w utworze

[edytuj | edytuj kod]

Postać Podczaszyny stanowi częściową polemikę wobec wzoru kobiety zawartego w Nowej Heloizie – w przeciwieństwie do bohaterki Rousseau, heroina Krajewskiego rezygnuje z tego, co w człowieku emocjonalne, aby stać się przykładną kobietą-obywatelką[2]. Gospodarstwem zajmuje się w sposób przykładny i rozsądny, dla swoich poddanych buduje szkoły i szpitale. Swoją dobrocią i mądrością oddziałuje na męża, który pod jej wpływem pozbywa się sarmackich nawyków.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Mieczysław Klimowicz: Oświecenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 295. ISBN 83-01-13845-9.
  2. Teresa Kostkiewiczowa Bohater literacki. W: Teresa Kostkiewiczowa, Alina Aleksandrowicz-Ulrich: Słownik literatury polskiego oświecenia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw., 2002, s. 40. ISBN 83-04-04620-2.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Teresa Kostkiewiczowa Bohater literacki. W: Teresa Kostkiewiczowa, Alina Aleksandrowicz-Ulrich: Słownik literatury polskiego oświecenia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw., 2002. ISBN 83-04-04620-2.
  • Mieczysław Klimowicz: Oświecenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13845-9.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]