Parafia św. Antoniego z Padwy w Chorzowie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Parafia św. Antoniego z Padwy
Ilustracja
Kościół parafialny w 2020 roku
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Siedziba

Chorzów

Adres

Kopernika 1
41-500 Chorzów

Data powołania

1934

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Archidiecezja

katowicka

Dekanat

Chorzów Batory

Kościół

Kościół św. Antoniego z Padwy

Proboszcz

ks. Krystian Kukowka

Wezwanie

św. Antoniego

Wspomnienie liturgiczne

13 czerwca

Położenie na mapie Chorzowa
Mapa konturowa Chorzowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Antoniego z Padwy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Antoniego z Padwy”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Antoniego z Padwy”
Ziemia50°17′35″N 18°57′12″E/50,293056 18,953333
Strona internetowa

Parafia św. Antoniego z Padwy w Chorzowie – parafia rzymskokatolicka w Chorzowie, województwo śląskie.

Należy do dekanatu Chorzów Batory w archidiecezji katowickiej.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Zlokalizowany w rejonie ulic Kopernika, Kilińskiego i placu Matejki kościół pw. św. Antoniego Padewskiego został zbudowany w latach 1930-1934, według projektu poznańskiego architekta Adama Ballenstedta. Kościół został rozplanowany na rzucie prostokąta z wieżą dostawioną do elewacji od strony ul Kopernika. Wysokość wieży, która miała mierzyć 89 m, ze względu na trudny teren i panujący kryzys ograniczono do 38 m.

Kamień węgielny pod budowę nowego kościoła poświęcono 28 czerwca 1931 roku a 1 lipca 1932 roku dokonano poświęcenia pierwszego dzwonu o imieniu “Magdalenka”.

Poświęcenie kościoła odbyło się 9 września 1934 roku. Poświęcenia dokonał biskup ordynariusz Stanisław Adamski.

Poczet proboszczów[1]

[edytuj | edytuj kod]

Grupy parafialne[2]

[edytuj | edytuj kod]

Muzyka organowa parafii

[edytuj | edytuj kod]

Instrumentarium

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o organach parafii świętego Antoniego w Chorzowie pochodzą z okresu jeszcze przed wybudowaniem świątyni, kiedy to zakłady organmistrzowskie, jak np. Fabryka Organów Stanisława Krukowskiego[3]  i jego Syna z Piotrkowa Trybunalskiego dowiadując się o budującym się kościele, zaproponowała montaż organów[4]. Kolejna wzmianka dotycząca instrumentu pochodzi z 12 listopada 1934 r., kiedy władze województwa śląskiego zakupiły od Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Tarnowskich Górach za cenę 1 750 zł 2-manuałowy (+ pedał), 5-registrowy instrument[5]. Inne źródła podają, że organy były 3-registrowe, i że w roku 1948 rozbudowano je o kolejne 4 registry[6]. Za wersją 3-registrowego instrumentu przemawia notatka o rozbudowie pochodząca z kroniki parafialnej, w której znajduje się zapis: „Korzystając z nadwyżki zebranych ofiar na budowę ogrzewania w kościele zgodnie z uchwałą Rady Parafialnej i zezwoleniem Kurii Diecezjalnej rozbudowano nasze małe 3-registrowe organy o dalsze cztery registry. Zamontowano też silnikową dmuchawę powietrza. Pracę tę wykonał organmistrz Zbigniew Zając z Zabrza w miesiącach wiosny”[7]. Instrument ten, jak na parafię tej wielkości i kościół o takich gabarytach, był dalece niewystarczający, nawet po rozbudowie. Na kolejną rozbudowę organy musiały czekać 14 lat, a czego powodem był fakt, że jeszcze w latach 50. XX w. kasa parafialna była w „opłakanym stanie”[8], co wynikało z nadwyrężenia funduszy kościelnych budową kościoła filialnego[9].

Z listu Zakładu Organów Leona Michalika ze Świętochłowic, datowanego na dzień 7 lutego 1960 r., wiadomo, że planowane było wykonanie nowego magazynu powietrznego[10]. Nie wiadomo, czy do wymiany doszło, a jeśli tak, to kto był jego wykonawcą. Nowy magazyn powietrzny był przystosowany do zamontowania nożnego czerpaka klinowego[10]. Czy czerpak ten miał służyć tylko w sytuacjach awaryjnych, czy został wbudowany ze względu na  obecność  w parafii osoby pełniącej funkcję kalikanta, nie wiadomo. Należy jednak sądzić, że był to dodatkowy napęd organowy, ewentualnie że kalikant był potrzebny do czasu rozbudowy organów w 1948 r[9].

Podczas wizytacji kanonicznej przeprowadzonej w parafii w dniach 10–11 czerwca 1962 r., ówczesny ordynariusz  bp Herbert Bednorz  w jednej z wytycznych powizytacyjnych nakazał ufundować parafii nowe organy, względnie rozbudować stare[11].

30 grudnia 1964 r. ofertę swoją złożył z polecenia ks. proboszcza Ignacego Czabańskiego[12]  z Poznania budowniczy organów Bronisław Cepka[13]  z Popowa[14]  koło Wronek[10]. Ksiądz Józef Kempiński najwyraźniej był zainteresowany jego ofertą, gdyż już 13 sierpnia 1965 r. sporządzono kosztorys przedwykonawczy przebudowy i uzupełnienia obecnych wówczas 8-głosowych[15]  organów na 45-głosowy instrument elektryczny, względnie pneumatyczny[10]. Według tego projektu instrument miał być wyposażony w 3-manuałowy wolno stojący kontuar. Projekt zawierał trzy wersje dyspozycji głosowych, które na życzenie zleceniodawcy mogły ulec zmianie przed rozpoczęciem budowy[16]. Przyjęto projekt pierwszy ze zmianami ks. Piotra Sopory[17].

Finansowanie remontu przebiegało w dość nietypowy sposób: parafianie zakupywali za pośrednictwem parafii piszczałki, których byli właścicielami przez 10 lat, po czym darowywali je parafii, względnie parafia je od nich odkupowała[10]. Parafia zawierała z ofiarodawcami umowy na wypadek śmierci, by piszczałki przechodziły na własność księdza proboszcza z ewentualnym obowiązkiem odprawienia jednej Mszy świętej w intencji ofiarodawcy[10].

Z dokumentów wizytacyjnych organów i organistów wiemy, że we wrześniu 1973 r. organy liczyły „43 głosy, w tym 5 rezerwowych”; w styczniu 1978 r. organy dysponowały  40 głosami grającymi, cała zaś rozbudowa została ukończona w 1979 r. Rozbudowa trwała zatem 13 lat[11]. W 1984 r. organy przeszły generalne strojenie w związku z jubileuszem powstania kościoła[11]. Kolejny generalny remont miał miejsce w 1995 r., a przeprowadzony został przez firmę Bronisława Cepki[11].

Ostatecznie organy parafii świętego Antoniego[9] mają trakturę gry i trakturę registrów elektropneumatyczną, 46 głosów rozłożonych na 3 manuały i pedał[18], w manuałach po 61 tonów, w pedale zaś 32 tony. Instrument wyposażony jest w 2 dmuchawy (sekcja lewa i prawa). W lewej części organów (patrząc od strony prezbiterium) znajdują się piszczałki I manuału oraz większa część pedału, w prawej – piszczałki II i III manuału oraz violin bass 16', oktawbas 8' i chorałbas 4' z sekcji pedału. W prospekcie znajdują się fragmenty głosów: pryncypałbas 16' (P), violin bass 16' (P), oktawbas 8' (P), chorałbas 4' (P) i pryncypał 8' (I). Piszczałki manuału III są zabudowane szafą ekspresyjną, która nigdy nie została dokończona i podłączona do kontuaru[9].

Organiści

[edytuj | edytuj kod]

Na dzisiejszych organach koncertowali między innymi Piotr Klemeński[19]  z Gdyni, Andrzej Ginko[20]  z Wiednia, Jan Szydło[21]  z Łańcuta czy Anna Tobik z Katowic[22][9]. Poza nimi za kontuarem zasiadali Julian Gembalski, Wacław Golonka oraz Józef Serafin. Zaś na stałe za ich kontuarem zasiadał Alojzy Godziek (1934-1941; 1955-1978), Tadeusz Klonowski (1941-1954), Paweł Morgała (1954-1955), Tadeusz Tomys (1978-1990),  Klaudiusz Króliczek (1995-2011), Krzysztof Zuga (2008-2013) i Bolesław A. Dullek (2011-nadal)[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Józefa Dziadek-Wilk, Z dziejów Kościoła i Parafii św. Antoniego w Chorzowie 1934-2004.
  2. ↑ grupy [online], www.antoni.net.pl [dostęp 2018-06-15] (pol.).
  3. ↑ Stanisław Krukowski – uczeń Leopolda Blomberga, założyciel istniejącej w latach 1879-1963 Fabryki Organów w Piotrkowie Trybunalskim.
  4. ↑ Miało to już miejsce na samym początku roku 1932. Archiwum Parafii Świętej Jadwigi w Chorzowie [dalej: ApJCh], Skoroszyt 52/II: Organy 1908-1983.
  5. ↑ Archiwum parafii świętego Antoniego w Chorzowie [dalej: ApACh], Kronika parafii świętego Antoniego w Chorzowie do 1975 roku. Gdzie indziej znajdują się informacje mówiące, że zakupu dokonano 12 września 1934 r. za cenę 800 zł oraz że kupcem była parafia świętej Jadwigi: ApJCh, Skoroszyt 52/II: Organy 1908-1983. Za pierwszą z przedstawionych wersji opowiada się J. Dziadek-Wilk, Z dziejów Kościoła i Parafii św. Antoniego w Chorzowie 1934-2004, Chorzów 2005, s. 16.
  6. ↑ ApACh, Segregator: Inwentarz. Należy się zastanowić, czy możliwe było istnienie instrumentu 2-manuałowego z pedałem o zaledwie trzech registrach. Nawet z pięcioma registrami instrument ten był bardzo nietypowy. Za wersją 3-registrową opowiada się A. Lapski, Skromny olbrzym na skarpie. Historia kościoła i parafii św. Antoniego z Padwy [w:] Spotkania. Chorzowski Przegląd Parafialny 5 (2015), s. 20.
  7. ↑ ApACh, Kronika parafii świętego Antoniego w Chorzowie do 1975 roku.
  8. ↑ ApJCh, Skoroszyt 42/II: Ogólna korespondencja dotycząca majątku kościelnego.
  9. ↑ a b c d e f Bolesław A. Dullek, Historia organów i sylwetki organistów kościoła św. Antoniego w Chorzowie [w:] Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce. Historia, red. J. Nyćkowiak, J. Leśny, Poznań 2016, s. 99-108.
  10. ↑ a b c d e f ApACh, Skoroszyt B33: Organy.
  11. ↑ a b c d ApACh, Skoroszyt A33: Wizytacje biskupie.
  12. ↑ Ignacy Czabański – proboszcz parafii św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu w latach 1958-1981.
  13. ↑ Bronisław Cepka – uczeń Władysława Kaczmarka, założyciel firmy organmistrzowskiej w Popowie koło Wronek.
  14. ↑ B. Szczypka-Gwiazda podaje błędnie z „Popowic koło Wronek”, Historia budowy kościoła pw. Św. Antoniego w Chorzowie [w:] Zeszyty Chorzowskie, 7 (2002), s. 179.
  15. ↑ Co przemawia znowu za tym, że instrument pierwotnie był 4-registrowy, i rozbudowany w 1948 r. o kolejne cztery registry.
  16. ↑ Ibidem. Pełne dyspozycje głosowe poszczególnych projektów przedstawiały się następująco: Projekt 1: I manuał: bourdon 16', pryncypał 8', flet koncertowy 8', gamba 8', flet kryty 8', oktawa 4', flet koniczny 4', oktawa 2', kwinta 1 1/3', cornet 3ch, mixtura 4–5ch, trąba 8; II manuał: pryncypał skrzypcowy 8', salicjonał 8', flet rurkowy 8', blokflet 4', prestant 4', kwinta 2 2/3', tercja 1 3/5', flet leśny 2', mixtura 4 ch., krzywy róg 8', ranket 16'; III manuał: quintaton 16', gemshorn 8', flet łagodny 8', aeolina 8', nocny róg 4', pryncypał 4', schwegel 2', piccolo 1', cymbel 3ch, harmonica 3ch, obój 8'; pedał: pryncypałbas 16', violin 16', subbas 16', quintbas 10 2/3', oktawbas 8', fletbas 8', cello 8', chorałbas 4', róg nocny 2', piffaro 4+2, puzon 16'; przyciski ręczne: wolna kombinacja I, wolna kombinacja II, wolna kombinacja III, piano, mezzo forte, forte, fortissimo, tutti; przyciski nożne: general tutti, wyłącznik suprów, wyłącznik łączników, wyłącznik języków, wyłącznik mixtur, wyłącznik crescendo, łącznik I do pedału, łącznik II do pedału, łącznik III do pedału. Projekt 2: I manuał: kwintadena 16', pryncypał 8', flet koncertowy 8', gamba koniczna 8', oktawa 4', flet koniczny 4', flet leśny 4', cornet septime 4ch, mixtura 7ch, trąba 8'; II manuał: flet kryty 8', quintaton 8', prestant 4', nasard 2 2/3', oktawa 2', oktawiana 1', tercja 4/5', cymbel 1/3', mixtura 8 ch, schalmei 4'; III manuał: bourdon 16', pryncypał fletowy 8', flet wiklinowy 8', vox coelestis 8', oktawa 4', koppel flet 4', flet płaski 2', tercflet 1 3/5', sifflet 1 1/3', mixtura harmonic 4ch, dulcian 16'; pedał: pryncypałbas 16', subbas 16', quintbas 10 2/3', oktawbas 8', basflet 8', flet pomorski 4', gemshorn 8', mixtura 5 1/3', nocny róg 2', trąba 8', dulcian 16', puzon 16'. Projekt 3: I manuał: prynypał 16', pryncypał 8', flet kryty 8', salicjonał 8', flet podwójny 8', flet koniczny 4', oktawa 4', oktawa 2', kwinta 2 2/3', cornet 3ch, mixtura 5ch, trąba 8'; II manuał: pryncypał fletowy 8', gamba 8', quintaton 16', flet rurkowy 8', prestant 4', flet minor 4', nasard 2 2/3', flet leśny 2', kwinta 1 1/3', mixtura harmonic 3ch, dzwonki 2+1ch, obój 8'; III manuał: flet łagodny 16', viola d’amore 8', dulcian 8', flet kryty 8', salicjonał 8', nocny róg 4', pikolo 1', sesquialtera 2 2/3+1 3/5', cymbel 3ch, schwegel 2', vox humana 8'; pedał: pryncypałbas 16', violino 16', subbas 16', cello 8', nasard 5 1/3', chorałbas 4', basflet 8', oktawbas 8', nocny róg 2', puzon 16'.
  17. ↑ Piotr Sopora – wizytator organistów i organów parafii diecezji katowickiej.
  18. ↑ Ostatecznie pełna dyspozycja głosowa przedstawia się następująco: I manuał: trąbka , mixtura 5 ch, cornet 4 ch, kwinta 1 1/3', oktawa , oktawa , flet koniczny , pryncypał , dulcian , flet koncertowy , flet kryty , flet pomorski ; II manuał: flet rurkowy , salicjonał , pryncypał rogowy , blokflet , prestant , kwinta 2 2/3', flet leśny , tercja 1 3/5', mixtura 4 ch, krzywy róg , ranket ; III manuał: obój , cymbel 3 ch, tercja 4/5', piccolo , harmonika 3 ch, blokflet , pryncypał , róg nocny , flet koniczny , flet łagodny , kwintaton , aeolina ; pedał: puzon , mixtura 3 ch, okaryna , chorałbas , cello , fletbas , oktawbas , kwintbas 10 2/3', violin bass , pryncypałbas , subbas ; łączniki: subb III–I, subb II–I, subb III–II, supper II–I, supper III–I, supper III–II, łącznik III–II, łącznik III–I, łącznik II–I, III–pedał, II–pedał, I–pedał; registry zbiorowe: wolna kombinacja A, wolna kombinacja B, wolna kombinacja C, wolna kombinacja D, kasownik, tutti, pleno, craescendo, automat pedału; dźwignie nożne: wolna kombinacja A, wolna kombinacja B, wolna kombinacja C, wolna kombinacja D, tutti, kasownik, pleno, crescendo, wałek pleno, pedał craescendo, I do pedału, II do pedału, III do pedału, II do I, III do II, wyłącznik subb-supper; osobne wyłączniki języczków: omnes, puzon , trąba , obój , róg , ranket .
  19. ↑ Piotr Klemeński –  stypendysta w Pontificio Istituto di Musica Sacra w Rzymie.
  20. ↑ Andrzej Ginko – absolwent warszawskiej i wiedeńskiej Akademii Muzycznej.
  21. ↑ Jan Szydło – organista kościoła farnego w Łańcucie, założyciel Łańcuckiego Towarzystwa Muzycznego.
  22. ↑ J. Dziadek-Wilk, Z dziejów Kościoła i Parafii św. Antoniego w Chorzowie 1934-2004, Chorzów 2005, s.44.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Parafie dekanatu Chorzów Batory
Parafie dekanatu chorzowskiego
dawne parafie dekanatu
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Parafia_św._Antoniego_z_Padwy_w_Chorzowie&oldid=72965386”