French
DeutschParafia polskokatolicka Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Kaplica parafialna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Adres | ul. Konstantego Gałczyńskiego 30/36 |
| Data powołania | marzec 1924 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Kaplica | |
| Proboszcz | |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne | 8 września – uroczystość Narodzenia Najświętszej Maryi Panny |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°00′36″N 18°35′37″E/53,010000 18,593611 | |
| Strona internetowa | |
Parafia polskokatolicka Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu – parafia Kościoła Polskokatolickiego w RP położona na terenie diecezji warszawskiej, w dekanacie pomorsko-warmińskim, w Toruniu.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Okres międzywojenny
[edytuj | edytuj kod]Pierwsi emisariusze Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego pojawili się w Toruniu w 1921 roku[1]. 5 września 1923 roku 30 zwolenników ks. Franciszka Hodura (zwierzchnika Kościoła) zdecydowało się na założenie parafii. Stowarzyszenie początkowo miało nazywać się jako Polski Kościół Narodowy. Proboszczem parafii został ks. Stanisław Zawadzki[2]. Parafia początkowo była pod wezwaniem Zbawiciela. Świątynia parafialna mieściła się przy ul. Bawarczyków[3]. Pierwsza msza w parafii odbyła się 9 marca 1924 roku[2]. Parafia ta była jedną z pierwszych wspólnot Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego na terenie Polski[4].
Liczba wyznawców Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w Toruniu jest trudna do ustalenia. W sprawozdaniach urzędowych i policyjnych dane obejmują lata 1923–1931. Statystyki prowadzono na podstawie spisów osób dokonywanych przez policję w czasie trwania nabożeństw i odczytów. W efekcie wprowadzone liczby mogą być zawyżone o osoby nienależące do parafii, a które były zainteresowane wzięciem udziału w spotkaniach[2].
Szacunkowa liczba członków parafii w latach 1923–1931[2]:
- 1923 – 150
- 1924 – 250
- 1925 – 300
- 1926 – 400
- 1927 – 300–400
- 1928 – 250–300
- 1929 – ok. 300
- 1930 – ok. 300
- 1931 – 250–300
Parafia polskokatolicka była krytykowana przez prasę endecką i duchownych rzymskokatolickich[5]. Krytyka wynikała z atakowania kościoła rzymskokatolickiego przez Polski Narodowy Kościół Katolicki i jawne wiązanie się z partami lewicowymi[6]. 25 marca 1925 roku prezydent Torunia Antoni Bolt zakazał parafii odprawiania publicznych nabożeństw i celebrowania uroczystości pogrzebowych, używania wybranych tytułów (ksiądz, biskup) i określeń (np. Kościół, parafia)[5]. Członkowie parafii byli obserwowani przez policję, a duchowni byli karani grzywnami za odprawianie mszy[7]. Uczestnicy nabożeństw byli wzywani na przesłuchania policyjne, podczas nich byli zastraszani i szykanowani. Nabożeństwa były kilkanaście razy zakłócane przez katolików (zazwyczaj członków Związku Katolickiej Młodzieży Męskiej i Ligi Katolickiej). Policja starała się zapobiegać, głównie czynnym, napaściom. W marcu 1925 roku około 250 katolików uzbrojonych w kamienie próbowało zakłócić pogrzeb Jana Wiśniewskiego. Zmarły miał być pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim. Kondukt ochraniały oddziały policji pieszej i konnej. 7 kwietnia 1929 roku na dworcu Toruń Miasto tłum liczący około 2 tys. osób pobił delegację Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego z Grudziądza, która przybyła na uroczystość z okazji piątej rocznicy działalności parafii. Niektórzy członkowie delegacji zdołali schować się w kaplicy na Mokrem, gdzie zostali otoczeni przez tłum. Po kilku godzinach policja udzieliła pomocy delegacji, umożliwiając jej powrót do Grudziądza[8]. W 1924 roku parafia polskokatolicka była skonfliktowana również z toruńskimi baptystami. W lipcu 1931 roku obie strony podpisały porozumienie[9]. Od tego momentu parafia dzierżawiła kaplicę baptystyczną przy ul. Matejki[9][10].
Ks. Stanisław Zawadzki w 1925 roku przeniósł się do parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Bydgoszczy. W 1925 roku do parafii przyszedł były rzymski zakonnik ks. Kocyłowski. Po nim parafią zarządzali księża: Adam Walichiewicz, Heliodor Rogowski, Izydor Kędzierski, Józef Janik[11].
II wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]Podczas II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne zakazały działalności Polskiemu Narodowemu Kościołowi Katolickiemu. W materiałach archiwalnych nie ma informacji dotyczących działalności parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w latach 1939–1945[12].
Okres powojenny
[edytuj | edytuj kod]W 1962 roku reaktywowano parafię. Nabożeństwa odbywały się w prywatnej kamienicy przy ul. Józefa Poniatowskiego 1. Przygotowaniem kaplicy zajęli się bracia ks. Stanisław i Franciszek Kocowie. Kaplicę poświęcił w 1962 roku br dr Maksymilian Rode[13].
W 1993 roku parafia Polskokatolicka w Toruniu zmieniła swój adres. Do spełniania liturgii polskokatolickiej adaptowana została drewniana kaplica ewangelicka, która znajdowała się na cmentarzu św. Jerzego. Pracami adaptacyjnymi kierował ks. Bogdan Skowroński[14]. W 1999 roku opiekę nad parafią przejął ks. prof. dr hab. Mirosław Michalski, który w 2005 roku objął stanowisko proboszcza. W 2000 roku utworzono Międzyszkolny Punkt Katechetyczny, a w 2006 roku założono świetlicę środowiskową z biblioteką i pracownią informatyczną[4]. W 2008 roku parafia liczyła ok. 500 wiernych[3]. 22 marca 2024 roku parafia świętowała stulecie istnienia[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 102–103.
- ↑ a b c d Waszkiewicz 1993 ↓, s. 103.
- ↑ a b Szymon Spandowski, Największa mniejszość religijna [online], nowosci.com.pl, 13 marca 2008 [dostęp 2025-02-18].
- ↑ a b Grzegorz Wyszyński, Wezwanie Parafii... [online], narodzenianmp-polskokatolicki.manifo.com [dostęp 2025-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-17].
- ↑ a b Waszkiewicz 1993 ↓, s. 112.
- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 114.
- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 112–113.
- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 113.
- ↑ a b Pielka 2018 ↓, s. 140.
- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 105.
- ↑ Elerowski 2011 ↓, s. 265.
- ↑ Sziling 2006 ↓, s. 631.
- ↑ Diecezje [online], polskokatolicki.pl [dostęp 2025-02-18].
- ↑ Dąbrowski 2008 ↓, s. 83.
- ↑ 100 lat parafi pw. Narodzenia NMP w Toruniu [online], polskokatolicki.pl, 3 października 2024 [dostęp 2025-02-18].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Eugeniusz Elerowski, Parafie Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła w Polsce na tle historii, Warszawa 2011.
- Ryszard Dąbrowski, Tytuły Maryjne Świątyń i parafii Kościoła Polskokatolickiego, [w:] Jacek Jezierski, Maryja w Wierze i Życiu Chrześcijan. Perspektywa Polsko i Rzymskokatolicka, Olsztyn 2008.
- Mateusz Pielka, Chrześcijańskie mniejszości wyznaniowe w Toruniu w latach 1920-1939, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne”, 2 (33), 2018.
- Jan Sziling, Kościół rzymskokatolicki i inne związki wyznaniowe, [w:] Marian Biskup (red.), Historia Torunia (1920-1945) Tom III część 2. W czasach Polski Odrodzonej i okupacji niemieckiej (1920-1945), Toruń: TNT, Instytut Historii PAN w Warszawie, 2006, ISBN 83-87639-79-6.
- Zofia Waszkiewicz, Stosunki wyznaniowe w Toruniu (1920–1939), [w:] Mieczysław Wojciechowski (red.), Mniejszości narodowe i wyznaniowe w Toruniu w XIX i XX wieku, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1993, ISBN 83-231-0456-5.