Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego w Warszawie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego

nr rej. 875 z 13.12.1973[1]
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Dzielnica	Praga-Południe
Powierzchnia	58 ha
Data założenia	1906–1922
Projektant	Franciszek Szanior
Położenie na mapie Polski Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego
Położenie na mapie Warszawy Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego
52°14′34″N 21°03′24″E/52,242778 21,056667
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego^[2] – zabytkowy park krajobrazowy znajdujący się w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie. Został założony na terenach skaryszewskiego pastwiska miejskiego w latach 1906–1922 przez Franciszka Szaniora^[3], zaś robotami przy utworzeniu parku kierował Edward Ciszkiewicz^[4]. Współcześnie określany jest jako przykład parku miejskiego, który jest ostoją bioróżnorodności w mieście^[3].

W 2009 uzyskał tytuł Najpiękniejszego Parku w Polsce oraz trzecią lokatę w konkursie Najpiękniejszy Park w Europie^[5].

Park został założony w 1906 na terenie dawnej osady Kamion, na tarasie zalewowym Wisły^[6]. W tamtym czasie ten teren znajdował się poza granicami miasta^[7]. Współcześnie granice parku wyznaczają al. Zieleniecka, al. Waszyngtona i ul. Międzynarodowa oraz południowa linia brzegowa Jeziorka Kamionkowskiego. Od wschodu, razem z ciągnącymi się aż do ul. Kinowej Kamionkowskimi Błoniami Elekcyjnymi, tworzy jedną z największych w Warszawie enklaw zieleni.

Park został zaprojektowany przez Franciszka Szaniora w stylu angielskim^[6]. Powstał jako wielkomiejski ośrodek parkowy dla rekreacji i wypoczynku, z rozwiniętą siecią komunikacyjną, przystosowaną do ówczesnego ruchu pojazdów konnych.

Po 1945 roku rozebrano ogrodzenie parku, niektóre alejki zalano asfaltem, ustawiono betonowe latarnie, a wzdłuż al. Waszyngtona poprowadzono naziemną rurę ciepłowniczą^[8].

W 1973 roku park został wpisany do rejestru zabytków^[1].

Zaprojektowane sztuczne jeziorka współgrają z bogatą szatą roślinną, którą wysadził rozległy park. Całości dopełniają nasypane wzgórza, sztuczny wodospad i rozarium. W parku można podziwiać 280 gatunków drzew i krzewów. Bogactwo przyrodnicze Parku opisuje m.in. raport Przyroda Parku Skaryszewskiego wydany w 2015 w ramach społecznego projektu koordynowanego przez Macieja Luniaka^[9]. Na wnioski wynikające z raportu powołują się m.in. mieszkańcy okolic parku zabiegający o utrzymanie parkowej funkcji tego terenu^[10].

Powstał jako park Skaryszewski, zachowując nazwę pastwiska miejskiego, na którego terenie został wytyczony. Nazwa pochodzi od lokowanego w pobliżu, na terenach wsi Kamion, miasta Skaryszew. W okresie międzywojennym nadano mu imię Ignacego Jana Paderewskiego – polskiego pianisty, kompozytora, polityka – jednego z twórców niepodległego państwa polskiego. W okresie okupacji niemieckiej parkowi nadano niemiecką nazwę Ostpark^[11].

Po wojnie, z powodów politycznych usunięto imię Paderewskiego z nazwy. Przywrócono je w 1980. Potocznie nazywany jest określeniem z gwary warszawskiej – Skaryszakiem.

• W 1926 w parku otwarto ogród różany i ogród daliowy zaprojektowane przez Leona Danielewicza^[12].
• W 2006 roku w parku zadomowiły się bobry. Skala zniszczeń, które poczyniły w roku 2008, spowodowała konieczność zabezpieczenia drzew i wywiezienia zwierząt do ZOO.
• Biała kapliczka stojąca w jednej z alejek parku podczas okupacji niemieckiej służyła jako skrzynka kontaktowa dla łączniczek podziemia.
• Park pozostaje jednym z głównych miejsc uroczystości organizowanych w Polsce w związku z rocznicą zamachów z 11 września 2001 roku w Nowym Jorku^[13][14]. Szczególną oprawę miały uroczystości przy pomniku poświęconym ofiarom w roku 2011, w 10. rocznicę ataków^[15]. Obecni byli m.in. ambasador Lee A. Feinstein, wicepremier Waldemar Pawlak oraz minister Radosław Sikorski^[16].
• W 2015 z Jeziorka Kamionkowskiego wyłowiono zbiornik na paliwo i pocisk pochodzące najprawdopodobniej z brytyjskiego samolotu Liberator EV 961 ze 178 dywizjonu RAF zestrzelonego przez Niemców nad parkiem 14 sierpnia 1944^[17][18].
• W 2017 prawo użytkowania wieczystego do fragmentu parku Skaryszewskiego położonego między ogrodem różanym, aleją Zieleniecką a Jeziorem Kamionkowskim zostało sprzedane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Realizacji Inwestycji. Transakcja wzbudziła sprzeciw radnych m.st. Warszawy^[19], a także zainteresowanie Centralnego Biura Antykorupcyjnego^[20].
• Do 2017 administratorem Parku był Zarząd Oczyszczania Miasta. Od 1 lipca 2017 opiekę nad Parkiem przejęła nowa jednostka – Zarząd Zieleni m.st. Warszawy^[21]. W 2018 nowy zarządca przedstawił plany remontu parku obejmujące takie kwestie jak oświetlenie, likwidacja ogrodzenia po wschodniej stronie parku oraz zmiany dot. głównych alei parkowych^[22][23].
• W kwietniu 2018 przeprowadzono konsultacje społeczne na temat organizacji wydarzeń na terenie Parku^[24].
• W październiku 2018 rozebrano znajdujący się na osi alei głównej pomnik Wdzięczności Żołnierzom Armii Radzieckiej^[25].
• W lipcu 2024 zakończono w parku prace remontowe obejmujące m.in. przywrócenie pierwotnego kształtu głównej alei parkowej oraz wymianę latarń^[26].

 Osobny artykuł: Rzeźby i pomniki w parku Skaryszewskim w Warszawie.

Park Skaryszewski
galeria zdjęć

• Popiersie Ignacego Jana Paderewskiego (na osi głównej alei od strony ronda Waszyngtona),
• Rzeźba „Rytm” Henryka Kuny (1929),
• Rzeźba „Tancerka” Stanisława Jackowskiego (1927),
• Rzeźba „Kąpiąca się” Olgi Niewskiej (1929),
• Pomnik E. M. House’a (1932, rekonstrukcja 1992),
• Płyta pamięci Poległych Lotników Brytyjskich 1944 (1988),
• Kamień w miejscu potyczki oddziału Armii Krajowej obwodu Praga z Niemcami w dniu wybuchu powstania warszawskiego 1944,
• Płyta pamięci poległych w II wojnie światowej sportowców-akademików,
• Kapliczka wykonana przez architekta Janusza Alchimowicza,
• Pomnik Polaków – Ofiar Ataku Terrorystycznego w Nowym Jorku z 11 września 2001 (2002)
• Faun (1931/2022) – przedwojenna rzeźba kubistyczna w stylu art déco^[27][28]. Jej replika została odsłonięta 9 sierpnia 2022^[29].

• Pomnik Wdzięczności Żołnierzom Armii Radzieckiej (1946)

Muszla koncertowa – administrowana przez Centrum Promocji Kultury^[30].

Stadion – obecnie użytkowany przez klub sportowy Drukarz. Pierwsze wzmianki o stadionie Akademickiego Związku Sportowego pochodzą z 1917^[31]. W 1926 po uzyskaniu dotacji od miasta w wysokości 59500 zł z funduszu dla bezrobotnych^[32] rozpoczęto budowę. Stadion uruchomiono we wrześniu 1927. W jego skład wchodziły: bieżnia i skocznie lekkoatletyczne, boisko piłkarskie, 6 kortów tenisowych i pływalnia na Jeziorku Kamionkowskim. Stadion mógł pomieścić 6000 widzów, był wyposażony w krytą trybunę (1000 miejsc). Na bieżni odbył się w 1929 bieg lekkoatletyczny z udziałem Paavo Nurmiego, który nieoczekiwanie przegrał go ze Stanisławem Petkiewiczem.

Użytkownikiem stadionu był zarówno AZS, jak i poszczególne uczelnie. Odbywały się tam międzyuczelniane zawody znane jako Tydzień Sportu Akademickiego. Był również wynajmowany przez kluby sportowe takie jak Jur, Hakoah, PWATT.

Budynek mieszczący szatnie i trybuny stadionu został zniszczony podczas II wojny światowej, zachowało się jedynie boisko z bramkami^[33].

Od lat 90. XX wieku w budynku dawnego szaletu funkcjonuje kawiarnia (z przerwą w latach 2020-2024)^[34].

• Park Paderewskiego (przystanek kolejowy)

• Park Skaryszewski na stronach Urzędu m.st. Warszawy
• Park Skaryszewski z satelity
• Inwentaryzacja Parku Skaryszewskiego. „Chcieliśmy udokumentować stan jego przyrody”. rdc.pl, 2016-05-12. [dostęp 2017-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-30)].
• Jest sprawa: działka w Parku Skaryszewskim sprzedana. rdc.pl, 2017-05-15. [dostęp 2017-07-12].