Perełkowiec japoński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Perełkowiec japoński
	; Drzewo w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	perełkowiec
Gatunek	perełkowiec japoński
	Nazwa systematyczna
	Styphnolobium japonicum ; Wiener Z. Kunst 1830(3):844. 1830
Synonimy
	Sophora japonica L.;
	Sophora japonica L.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Perełkowiec japoński, szupin chiński, szupin japoński, sofora japońska (Styphnolobium japonicum (L.) Schott) – gatunek drzewa z rodziny bobowatych. Sprowadzony do Europy w 1750 z Japonii^[3]. Wbrew niektórym nazwom nie pochodzi z Japonii, lecz z Chin^[4] i Korei^[5]. Licznie hodowany w parkach i ogrodach we Francji i południowej Anglii^[5]. W Europie Środkowej głównie po południowej stronie Karpat. W Polsce z rzadka wysadzany w parkach i ogrodach botanicznych.

Nazewnictwo

W niektórych ujęciach taksonomicznych zaliczany był do rodzaju Sophora (szupin) i stąd jego nazwy polskie sz. chiński, sz. japoński, sofora japońska. Według najnowszych ujęć taksonomicznych należy do rodzaju Styphnolobium (perełkowiec) i jego prawidłowa nazwa to perełkowiec japoński Styphnolobium japonicum^[4].
Dawniej wydzielane odmiany i formy S. japonica f. oligophylla Franch., S.japonica f. pendula Zabel, S. japonica var. pubescens (Tausch) Bosse, S. japonica var. violacea Carrière według powyższego ujęcia taksonomicznego to synonimy typowej formy gatunku^[4].

Morfologia

Pokrój: Drzewo dorastające do 25 m wysokości z szeroką, zaokrąglona koroną. Średnica pnia przekracza 1 m na wysokości 1,3 m. Egzemplarz w mieście Michalovce we wschodniej Słowacji posiada pień o średnicy 115 cm^[5].
Pędy: Gałązki ciemnozielone. Kora na starych pędach ciemnoszara głęboko spękana. Pęd zbierzysty lekko wygięty. Bardzo nieliczne przetchlinki. Pąki ukryte w pachwinach liści^[6].
Drewno: O brązowej twardzieli. Twarde, lekkie, wytrzymałe o dobrych właściwościach technicznych^[7]. Zarówno drewno jak i kora mają specyficzny zapach^[5].
Liście: Ulistnienie skrętoległe, liście nieparzystopierzaste o długości do 25 cm składające się z 5 (11) do 17 listków, listki jajowate długości 2 (3) – 5 cm. Górna strona liści ciemnozielona i błyszcząca, dolna sinawa (owłosiona). Listki na końcach zaostrzone.
Kwiaty: Zebrane w luźne wiechy na pędach szczytowych do 30 cm długości. Kredowobiałe, obupłciowe.
Owoce: Zielone mięsiste strąki, przewężone między nasionami, w przekroju okrągłe do 8 cm długości, 3-6 czarnych nasion w strąku. Miąższ zielony, galaretowaty.

Biologia i ekologia

Kwitnie w końcu lipca i w sierpniu. Kwiaty zapylane przez owady. Owocuje we wrześniu i październiku. W warunkach środkowoeuropejskich czas kwitnienia przesuwa się nawet na wrzesień, a dojrzewania nasion na listopad^[5]. W Polsce nasiona bardzo rzadko dojrzewają, konieczny do tego jest długie i ciepłe lato. Rozpoczyna owocowanie w wieku 30 lat.
Siedlisko: Duża tolerancja w stosunku do gleby. Lubi gleby żyzne świeże i głębokie w miejscach ciepłych, słonecznych osłoniętych. Szupin chiński jest odporny na suszę, zasolenie i zanieczyszczenie powietrza. Nieodporny na mrozy, szczególnie siewki i osobniki młode.

Zastosowanie

Roślina ozdobna: W Polsce obecnie prawie niesadzona. Późne kwitnienie i późne zrzucanie (listopad) liści czynią z tego gatunku ciekawe drzewo dekoracyjne. Liście opadające późną jesienią w przeciwieństwie do większości gatunków ozdobnych nie zmieniają barwy. Urozmaica i ożywia kolorystykę jesiennego parku. Znane są formy dekoracyjne (płaczące, kolumnowe), a także o fioletowych kwiatach^[5].
Roślina miododajna: Cenna dla pszczelarstwa ze względu na późne kwitnienie miododajnych i pyłkodajnych kwiatów.
Roślina lecznicza: Wykorzystywana w tradycyjnej chińskiej medycynie ludowej, zaliczana do 50 podstawowych ziół^[7].
Roślina przemysłowa: Drewno odznaczające się dobrymi właściwościami technicznymi ma zastosowanie w stolarstwie, meblarstwie i przemyśle parkietowym oraz w wyrobie instrumentów muzycznych.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-22] (ang.).
↑ Jaromir Pokorný, Vlasta Matoušova, Daniela Toušova: Drzewa znane i mniej znane. Olgierd Łęski (tłum.). Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1992, s. 116-117. ISBN 83-7066-379-6.
↑ ^a ^b ^c Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-27].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ladislav Maxim: Sophora japonica L. – sofora japonská, in: "Lesník" nr 5/2008, s. 17
↑ Tadeusz Szymanowski: Rozpoznawanie drzew i krzewów ozdobnych w stanie bezlistnym / Tadeusz Szymanowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 328-329.
↑ ^a ^b Styphnolobium japonicum. [w:] PFAF [on-line]. [dostęp 2019-10-23]. (ang.).

Bibliografia

Jakub Tomanek: Botanika leśna : podręcznik dla studentów wydziałów leśnych. Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1994, s. 304-305. ISBN 83-09-01819-3.
Jaromir Pokorný, Vlasta Matoušova, Daniela Toušova: Drzewa znane i mniej znane. Olgierd Łęski (tłum.). Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1992, s. 116-117. ISBN 83-7066-379-6.
Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1983, s. 338-341. ISBN 83-01-02249-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-22] (ang.).

[3] Jaromir Pokorný, Vlasta Matoušova, Daniela Toušova: Drzewa znane i mniej znane. Olgierd Łęski (tłum.). Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1992, s. 116-117. ISBN 83-7066-379-6.

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-27].

[LM-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ladislav Maxim: Sophora japonica L. – sofora japonská, in: "Lesník" nr 5/2008, s. 17

[6] Tadeusz Szymanowski: Rozpoznawanie drzew i krzewów ozdobnych w stanie bezlistnym / Tadeusz Szymanowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 328-329.

[t1-7] Styphnolobium japonicum. [w:] PFAF [on-line]. [dostęp 2019-10-23]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]