Lykeion – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lykeion, lykejon, likejon (gr. Λύκειον, Lýkeion) – szkoła filozoficzna (przy czym przez filozofię rozumiano wtedy ogół racjonalnej wiedzy) założona przez ucznia Platona – Arystotelesa w IV wieku p.n.e.

Od V w. p.n.e. nad Ilissosem przy świątyni Apollina Likejosa na wschodnich obrzeżach Aten istniał gimnazjon (gymnásion) – w ogrodach zwanych Lykejonem od imienia patronującego świątyni boga. Przy gimnazjonie tym Arystoteles założył własną szkołę. Powstała ona prawdopodobnie na skutek konfliktów o objęcie kierownictwa Akademii (zob. Speuzyp) w 335 p.n.e., gdy Arystoteles powrócił do Aten. Szkołę nazywano też perypatetycką, od mającego tam panować zwyczaju przechadzania się w czasie wykładów.

Arystoteles uczynił ją instytutem zespołowych i planowych badań naukowych w dziedzinie humanistyki i przyrodoznawstwa. Do przedstawicieli szkoły należą m.in. Teofrast z Eresos (jej drugi kierownik), Eudemos, Arystoksenos i Dikajarch. Liceum zawsze miało inny profil niż Akademia – koncentrowano się w niej na naukach szczegółowych, nie na dedukcyjnych. Od łacińskiej formy słowa (licaeum) pochodzi współczesne słowo „liceum” (zob. liceum ogólnokształcące).

Od powstania szkoły do 86 p.n.e.

• Arystoteles – 335/334-322/321 p.n.e.
• Teofrast z Eresos – 322/321-288/286
• Straton z Lampsaku – 288/286-272/268
• Likon z Troady – 272/268-228/225
• Ariston z Keos – od 228/225
• Kritolaos z Faselis – II wiek p.n.e.^[a][1]
• Diodor z Tyru – do 110^[2]
• Erymneus (?) – ok. 110^[3]

Po 86 p.n.e.

W 86 p.n.e. Ateny zostały zdobyte i splądrowane przez Sullę. Lykeion poważnie ucierpiał, rękopisy Arystotelesa zostały wywiezione do Rzymu. Według części badaczy był to koniec szkoły perypatetyckiej w Atenach^[b]. Zdaniem innych, m.in. Giovanniego Realego, działalność Perypatu została wznowiona, wprawdzie po dłuższej przerwie, jednak można w tym przypadku mówić o ciągłości instytucjonalnej^[4]. Ze względu na powyższe wątpliwości zarówno wykaz scholarchów, jak i okresy sprawowania scholarchatu przedstawione poniżej mają charakter przybliżony lub są przypuszczeniami.

• Andronikos z Rodos – 70^[c]
• Kratippos z Pergamonu – 45 n.e.^[d]
• Ksenarchos z Seleucji
• Menefylos (?) – pod koniec I wieku n.e.
• Aspasios z Afrodyzji (?)
• Herminos (?) – ok. 160
• Aleksander z Damaszku – 170
• Arystokles z Messany (?)
• Sosygenes (?)
• Aleksander z Afrodyzji – przełom II i III wieku n.e. 198-211
• Ammoniusz – 230
• Prosenes

• Giovanni Reale: Historia filozofii starożytnej. T. 4. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1999.

• arystotelizm